ตอนนี้ประธานรัฐสภาได้กำหนดวันพิจารณาญัตติร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญของรัฐบาลและพรรคเพื่อไทยแล้วในวันที่ 23 กุมภาพันธ์นี้
คำถามก็คือว่า ทำไมต้องแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับนี้ แล้วใครได้ประโยชน์จากการแก้รัฐธรรมนูญ
เมื่อมีคนถามว่า ข้อเสนอของรัฐบาลและคนเสื้อแดงที่ต้องการแก้รัฐธรรมนูญจะแก้วรรคโน้นวรรคนี้ด้วยไหม นัยคำถามก็คือว่า ต้องการแก้หมวดที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ด้วยหรือไม่ เราก็จะได้ยินคำตอบแบบเล่นลิ้นจากเหวง โตจิราการ ว่า เราไม่เพียงแต่จะแก้วรรคอะไรที่ว่า “เราจะแก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับครับ”
ดูเหมือนว่าข้ออ้างที่สำคัญที่สุดที่รัฐธรรมนูญฉบับนี้ถูกโจมตีจากฝ่ายที่สนับสนุนทักษิณก็คือ ว่ารัฐธรรมนูญฉบับ 2550 นี้มีที่มาจากการรัฐประหาร โดยไม่ได้พูดถึงเนื้อหาของรัฐธรรมนูญเลย ว่าแตกต่างมีข้อดีและข้อด้อยอย่างไรเมื่อเทียบกับรัฐธรรมนูญปี 2540 ที่ว่ากันว่ามีที่มาจากวิถีทางประชาธิปไตย และเป็นประชาธิปไตยที่สุด
คำถามต่อมาก็คือว่า การพูดถึงข้อดีและข้อด้อยของรัฐธรรมนูญเราควรจะพิจารณาเพียงแต่ที่มาหรือต้องมองลงไปถึงเนื้อหาของตัวรัฐธรรมนูญด้วย ว่าจริงๆ แล้วรัฐธรรมนูญ 2540 มีความเป็นประชาธิปไตยมากกว่าปี 2550 จริงๆ หรือ
ผมคิดว่า สิ่งที่พรรคเพื่อไทยและคนเสื้อแดงเสนอให้แก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับโดยอ้างเพียงแต่ว่า รัฐธรรมนูญ 2550 มาจากเผด็จการนั้นก็เพียงเพื่ออำพรางเป้าหมายที่แท้จริงของตัวเอง ที่มีจุดประสงค์เพียงอย่างเดียวเท่านั้น คือ ทำให้ทักษิณพ้นจากความผิด เพราะเนื้อหาของรัฐธรรมนูญ 2550 มาตราไหนที่ทำให้รัฐธรรมนูญ 2540 ที่เชื่อกันว่าเป็นประชาธิปไตยด้อยลงเลย นอกจากรัฐธรรมนูญ 2550 ทำลายความเป็น Strong Prime Minister ลงแล้วเพิ่มอำนาจให้ภาคประชาชน
ไม่ต้องพูดว่า รัฐธรรมนูญ 2550 เป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่มาจากประชามติของประชาชนด้วยซ้ำไป
ทักษิณ เป็นรัฐบาลที่มาจากรัฐธรรมนูญ 2540 มันอธิบายว่า ทักษิณเป็นนักประชาธิปไตยหรือไม่ คำตอบสำหรับผมแล้วมันไม่ใช่นะครับ แต่ทักษิณเป็นตัวแทนกลุ่มทุนที่เข้าสู่การเมืองแล้วใช้อำนาจจากรัฐธรรมนูญ 2540 ที่ให้อำนาจกับนายกรัฐมนตรีอย่างล้นเหลือตามคอนเซ็ปต์ Strong Prime Minister แล้วทำให้เกิดระบบเผด็จการรัฐสภาขึ้นมา
วุฒิสภาและองค์กรอิสระที่เกิดขึ้นตามรัฐธรรมนูญ 2540 ล้วนแล้วแต่ไม่สามารถทำหน้าที่ของตัวเองได้
เมื่อทักษิณเห็นช่องทางว่ารัฐธรรมนูญได้ให้อำนาจอย่างล้นเหลือ ทักษิณก็เลยใช้ช่องทางนี้สร้างฐานอำนาจและรักษาอำนาจด้วยการกวาดต้อน ส.ส.เข้าพรรคด้วยยอดเงินค่าหัวที่สูงมากเป็นประวัติการณ์ เมื่อเลือกตั้งแล้วทักษิณก็ใช้วิธีควบรวมพรรคการเมืองเข้ากับพรรคไทยรักไทยอีก
ดังนั้น ผมจะกล่าวได้ใช่ไหมว่าเป้าหมายเดียวของพวกที่ต้องการแก้รัฐธรรมนูญซึ่งส่วนใหญ่แล้วมีธงมุ่งไปที่รัฐธรรมนูญ 2540 ไม่ว่าจะเป็นพรรคเพื่อไทย คนเสื้อแดง นักวิชาการที่สนับสนุนคนเสื้อแดงก็ไม่มีอะไรมากไปกว่าความต้องการสร้างระบบStrong Prime Minister ขึ้นมาอีกครั้ง
เพราะไม่มีใครพูดเลยว่า ถ้าจะทำให้เกิดระบบ Strong Prime Minister ขึ้นมาอีกครั้ง จะป้องกันไม่ให้เกิดระบบเผด็จการรัฐสภาซึ่งนำมาสู่สิ่งที่เราเรียกว่าระบอบทักษิณได้อีกอย่างไร
ศาสตราจารย์ ดร.อมร จันทรสมบูรณ์ ปรมาจารย์ด้านกฎหมายมหาชนคนสำคัญของบ้านเราระบุว่า ความผิดพลาดในการออกแบบ (design) “โครงสร้างของระบบสถาบันการเมือง ในรัฐธรรมนูญ 2540” ได้แก่ การสร้างระบบรัฐสภาที่มี Strong Prime Minister พร้อมกับการสร้างเผด็จการโดยรัฐสภา (ไม่ว่าจะโดยพรรคเดียวเสียงข้างมาก หรือหลายพรรครวมกลุ่มกัน)
ศาสตราจารย์อมรชี้ว่า ปัญหาของรัฐธรรมนูญ 2540 คือ การกำหนด “มาตรการ” ที่ผิดพลาดสำคัญ คือ การบังคับให้ ส.ส.ต้องสังกัดพรรคการเมือง ซึ่งศาสตราจารย์อมรชี้ให้เห็นว่า เป็น “มาตรการ” ที่ขัดกับหลักเสรีประชาธิปไตยและเป็นมาตรการของประเทศเผด็จการและการกำหนดบังคับไว้ว่า นายกรัฐมนตรีต้องมาจากการเลือกตั้ง
ถ้าพิจารณาจากความเห็นของศาสตราจารย์อมรก็จะเห็นว่า รัฐธรรมนูญ 2550 ก็ยังกำหนด “มาตรการ” ที่ผิดพลาดอันนี้เอาไว้ หรือถ้าจะว่าไปแล้ว รัฐธรรมนูญ 2550 ก้าวข้ามไม่พ้นการเมืองของนักการเมือง นั่นคือ รัฐธรรมนูญ 2550 ก็ยังเปิดช่องทางให้การเมืองยังคงเป็นตลาดการเมืองที่ซื้อขายตัวกัน และเปิดช่องทางให้นายทุนรวบรวมนักการเมืองเพื่อเข้าสู่อำนาจ
ปัญหานี้ไม่ได้มุ่งตรงไปที่นายทุนฝ่ายทักษิณเพียงอย่างเดียว แต่เป็นปัญหาของนักการเมืองทั้งระบบ คำถามคือ ต้องกลับไปถามสุริยะใส กตะศิลา ที่ให้สัมภาษณ์ยืนยันว่า มีพรรคการเมืองหนึ่งต้องการให้ลงสมัครรับเลือกตั้งในนามพรรคโดยการเสนอค่าตัวที่สูง ว่า พรรคการเมืองนั้นคือพรรคการเมืองไหน แต่คำตอบที่ผมพอจะเดาได้ก็คือ พรรคการเมืองนั้นไม่ใช่พรรคของทักษิณแน่
ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ไม่ว่าพรรคการเมืองพรรคไหนก็มีพฤติการณ์ในการซื้ออำนาจและลงทุนทางการเมืองไม่แตกต่างกัน และเบื้องหลังของพรรคการเมืองทุกพรรคก็คืออาชญากรรมทางการเมืองทั้งสิ้น
ความเห็นของศาสตราจารย์อมรชี้ว่า “มาตรการ” ที่สำคัญๆ ในการสร้างระบบรัฐสภา ที่มี Strong Prime Minister โดยไม่เกิดเผด็จการทางรัฐสภามีอย่างไรบ้าง
- มาตรการที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างสภาผู้แทนราษฎรกับ “Strong Prime Minister” โดยไม่มีการบังคับให้ ส.ส.ต้องสังกัดพรรค
- มาตรการที่เกี่ยวกับการป้องกันการ abuse of power และการผูกขาดอำนาจโดย “Strong Prime Miniser”
- มาตรการเกี่ยวกับการตรากฎหมายของประเทศ เพื่อผลประโยชน์ส่วนรวมในระยะยาว (มิใช่การตรากฎหมายตาม populist policy เพื่อสร้างความนิยมเฉพาะตัวในระยะสั้น และเป็นผลเสียระยะยาว)
- มาตรการอื่น ในการพัฒนาระบบพรรคการเมือง ตามแนวทางเสรีประชาธิปไตย ฯลฯ
พวกดิ้นรนที่จะแก้รัฐธรรมนูญไม่มีใครพูดถึงสิ่งเหล่านี้เลย
การตรวจสอบนักการเมืองที่เข้มแข็งเป็นสิ่งจำเป็นแน่ แต่ผมก็ยังมองว่า สำหรับนักการเมืองแล้ว พวกเขาไม่ได้กลัวการตรวจสอบ แม้รัฐธรรมนูญ 2550 จะให้อำนาจกับการเมืองภาคประชาชนในการตรวจสอบนักการเมืองที่เข้มแข็ง แต่เขาต้องการรัฐธรรมนูญที่ออกแบบให้กลุ่มทุนสามารถเข้ามาลงทุนทางการเมืองได้ กลุ่มทุนใช้เงินไปสู่อำนาจ และนักการเมืองใช้กลุ่มทุนไปสู่ความมั่งคั่ง
รัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับไม่ว่า 2540 หรือ 2550 ที่ออกแบบให้นักการเมืองต้องสังกัดพรรคก็ล้วนแล้วแต่ทำให้ระบอบประชาธิปไตยของบ้านเราเป็นการลงทุนทางการเมือง
ผมยกศาสตราจารย์อมรมาก็เพราะไม่เห็นพวกที่เสนอให้แก้รัฐธรรมนูญ โดยอ้างแบบนิทานเรื่องหมาป่ากับลูกแกะว่าฉบับ 2550 เป็นรัฐธรรมนูญที่มาจากเผด็จการแต่ไม่พูดถึงปัญหาที่แท้จริงของการเมืองบ้านเรา และรัฐธรรมนูญที่เปิดช่องให้นักการเมืองขายตัวให้กับกลุ่มทุนที่เข้ามาสู่การเมืองเลย
ใครๆ เขาก็เลยรู้ครับว่า เป้าหมายที่แท้จริงของการแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้ก็เพื่อแก้ไขมาตรา 309 เพื่อให้ทักษิณพ้นผิดแล้วกลับมาใช้รัฐธรรมนูญหาประโยชน์จากการเมืองอีกครั้งเท่านั้นเอง
คำถามก็คือว่า ทำไมต้องแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับนี้ แล้วใครได้ประโยชน์จากการแก้รัฐธรรมนูญ
เมื่อมีคนถามว่า ข้อเสนอของรัฐบาลและคนเสื้อแดงที่ต้องการแก้รัฐธรรมนูญจะแก้วรรคโน้นวรรคนี้ด้วยไหม นัยคำถามก็คือว่า ต้องการแก้หมวดที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ด้วยหรือไม่ เราก็จะได้ยินคำตอบแบบเล่นลิ้นจากเหวง โตจิราการ ว่า เราไม่เพียงแต่จะแก้วรรคอะไรที่ว่า “เราจะแก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับครับ”
ดูเหมือนว่าข้ออ้างที่สำคัญที่สุดที่รัฐธรรมนูญฉบับนี้ถูกโจมตีจากฝ่ายที่สนับสนุนทักษิณก็คือ ว่ารัฐธรรมนูญฉบับ 2550 นี้มีที่มาจากการรัฐประหาร โดยไม่ได้พูดถึงเนื้อหาของรัฐธรรมนูญเลย ว่าแตกต่างมีข้อดีและข้อด้อยอย่างไรเมื่อเทียบกับรัฐธรรมนูญปี 2540 ที่ว่ากันว่ามีที่มาจากวิถีทางประชาธิปไตย และเป็นประชาธิปไตยที่สุด
คำถามต่อมาก็คือว่า การพูดถึงข้อดีและข้อด้อยของรัฐธรรมนูญเราควรจะพิจารณาเพียงแต่ที่มาหรือต้องมองลงไปถึงเนื้อหาของตัวรัฐธรรมนูญด้วย ว่าจริงๆ แล้วรัฐธรรมนูญ 2540 มีความเป็นประชาธิปไตยมากกว่าปี 2550 จริงๆ หรือ
ผมคิดว่า สิ่งที่พรรคเพื่อไทยและคนเสื้อแดงเสนอให้แก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับโดยอ้างเพียงแต่ว่า รัฐธรรมนูญ 2550 มาจากเผด็จการนั้นก็เพียงเพื่ออำพรางเป้าหมายที่แท้จริงของตัวเอง ที่มีจุดประสงค์เพียงอย่างเดียวเท่านั้น คือ ทำให้ทักษิณพ้นจากความผิด เพราะเนื้อหาของรัฐธรรมนูญ 2550 มาตราไหนที่ทำให้รัฐธรรมนูญ 2540 ที่เชื่อกันว่าเป็นประชาธิปไตยด้อยลงเลย นอกจากรัฐธรรมนูญ 2550 ทำลายความเป็น Strong Prime Minister ลงแล้วเพิ่มอำนาจให้ภาคประชาชน
ไม่ต้องพูดว่า รัฐธรรมนูญ 2550 เป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่มาจากประชามติของประชาชนด้วยซ้ำไป
ทักษิณ เป็นรัฐบาลที่มาจากรัฐธรรมนูญ 2540 มันอธิบายว่า ทักษิณเป็นนักประชาธิปไตยหรือไม่ คำตอบสำหรับผมแล้วมันไม่ใช่นะครับ แต่ทักษิณเป็นตัวแทนกลุ่มทุนที่เข้าสู่การเมืองแล้วใช้อำนาจจากรัฐธรรมนูญ 2540 ที่ให้อำนาจกับนายกรัฐมนตรีอย่างล้นเหลือตามคอนเซ็ปต์ Strong Prime Minister แล้วทำให้เกิดระบบเผด็จการรัฐสภาขึ้นมา
วุฒิสภาและองค์กรอิสระที่เกิดขึ้นตามรัฐธรรมนูญ 2540 ล้วนแล้วแต่ไม่สามารถทำหน้าที่ของตัวเองได้
เมื่อทักษิณเห็นช่องทางว่ารัฐธรรมนูญได้ให้อำนาจอย่างล้นเหลือ ทักษิณก็เลยใช้ช่องทางนี้สร้างฐานอำนาจและรักษาอำนาจด้วยการกวาดต้อน ส.ส.เข้าพรรคด้วยยอดเงินค่าหัวที่สูงมากเป็นประวัติการณ์ เมื่อเลือกตั้งแล้วทักษิณก็ใช้วิธีควบรวมพรรคการเมืองเข้ากับพรรคไทยรักไทยอีก
ดังนั้น ผมจะกล่าวได้ใช่ไหมว่าเป้าหมายเดียวของพวกที่ต้องการแก้รัฐธรรมนูญซึ่งส่วนใหญ่แล้วมีธงมุ่งไปที่รัฐธรรมนูญ 2540 ไม่ว่าจะเป็นพรรคเพื่อไทย คนเสื้อแดง นักวิชาการที่สนับสนุนคนเสื้อแดงก็ไม่มีอะไรมากไปกว่าความต้องการสร้างระบบStrong Prime Minister ขึ้นมาอีกครั้ง
เพราะไม่มีใครพูดเลยว่า ถ้าจะทำให้เกิดระบบ Strong Prime Minister ขึ้นมาอีกครั้ง จะป้องกันไม่ให้เกิดระบบเผด็จการรัฐสภาซึ่งนำมาสู่สิ่งที่เราเรียกว่าระบอบทักษิณได้อีกอย่างไร
ศาสตราจารย์ ดร.อมร จันทรสมบูรณ์ ปรมาจารย์ด้านกฎหมายมหาชนคนสำคัญของบ้านเราระบุว่า ความผิดพลาดในการออกแบบ (design) “โครงสร้างของระบบสถาบันการเมือง ในรัฐธรรมนูญ 2540” ได้แก่ การสร้างระบบรัฐสภาที่มี Strong Prime Minister พร้อมกับการสร้างเผด็จการโดยรัฐสภา (ไม่ว่าจะโดยพรรคเดียวเสียงข้างมาก หรือหลายพรรครวมกลุ่มกัน)
ศาสตราจารย์อมรชี้ว่า ปัญหาของรัฐธรรมนูญ 2540 คือ การกำหนด “มาตรการ” ที่ผิดพลาดสำคัญ คือ การบังคับให้ ส.ส.ต้องสังกัดพรรคการเมือง ซึ่งศาสตราจารย์อมรชี้ให้เห็นว่า เป็น “มาตรการ” ที่ขัดกับหลักเสรีประชาธิปไตยและเป็นมาตรการของประเทศเผด็จการและการกำหนดบังคับไว้ว่า นายกรัฐมนตรีต้องมาจากการเลือกตั้ง
ถ้าพิจารณาจากความเห็นของศาสตราจารย์อมรก็จะเห็นว่า รัฐธรรมนูญ 2550 ก็ยังกำหนด “มาตรการ” ที่ผิดพลาดอันนี้เอาไว้ หรือถ้าจะว่าไปแล้ว รัฐธรรมนูญ 2550 ก้าวข้ามไม่พ้นการเมืองของนักการเมือง นั่นคือ รัฐธรรมนูญ 2550 ก็ยังเปิดช่องทางให้การเมืองยังคงเป็นตลาดการเมืองที่ซื้อขายตัวกัน และเปิดช่องทางให้นายทุนรวบรวมนักการเมืองเพื่อเข้าสู่อำนาจ
ปัญหานี้ไม่ได้มุ่งตรงไปที่นายทุนฝ่ายทักษิณเพียงอย่างเดียว แต่เป็นปัญหาของนักการเมืองทั้งระบบ คำถามคือ ต้องกลับไปถามสุริยะใส กตะศิลา ที่ให้สัมภาษณ์ยืนยันว่า มีพรรคการเมืองหนึ่งต้องการให้ลงสมัครรับเลือกตั้งในนามพรรคโดยการเสนอค่าตัวที่สูง ว่า พรรคการเมืองนั้นคือพรรคการเมืองไหน แต่คำตอบที่ผมพอจะเดาได้ก็คือ พรรคการเมืองนั้นไม่ใช่พรรคของทักษิณแน่
ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ไม่ว่าพรรคการเมืองพรรคไหนก็มีพฤติการณ์ในการซื้ออำนาจและลงทุนทางการเมืองไม่แตกต่างกัน และเบื้องหลังของพรรคการเมืองทุกพรรคก็คืออาชญากรรมทางการเมืองทั้งสิ้น
ความเห็นของศาสตราจารย์อมรชี้ว่า “มาตรการ” ที่สำคัญๆ ในการสร้างระบบรัฐสภา ที่มี Strong Prime Minister โดยไม่เกิดเผด็จการทางรัฐสภามีอย่างไรบ้าง
- มาตรการที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างสภาผู้แทนราษฎรกับ “Strong Prime Minister” โดยไม่มีการบังคับให้ ส.ส.ต้องสังกัดพรรค
- มาตรการที่เกี่ยวกับการป้องกันการ abuse of power และการผูกขาดอำนาจโดย “Strong Prime Miniser”
- มาตรการเกี่ยวกับการตรากฎหมายของประเทศ เพื่อผลประโยชน์ส่วนรวมในระยะยาว (มิใช่การตรากฎหมายตาม populist policy เพื่อสร้างความนิยมเฉพาะตัวในระยะสั้น และเป็นผลเสียระยะยาว)
- มาตรการอื่น ในการพัฒนาระบบพรรคการเมือง ตามแนวทางเสรีประชาธิปไตย ฯลฯ
พวกดิ้นรนที่จะแก้รัฐธรรมนูญไม่มีใครพูดถึงสิ่งเหล่านี้เลย
การตรวจสอบนักการเมืองที่เข้มแข็งเป็นสิ่งจำเป็นแน่ แต่ผมก็ยังมองว่า สำหรับนักการเมืองแล้ว พวกเขาไม่ได้กลัวการตรวจสอบ แม้รัฐธรรมนูญ 2550 จะให้อำนาจกับการเมืองภาคประชาชนในการตรวจสอบนักการเมืองที่เข้มแข็ง แต่เขาต้องการรัฐธรรมนูญที่ออกแบบให้กลุ่มทุนสามารถเข้ามาลงทุนทางการเมืองได้ กลุ่มทุนใช้เงินไปสู่อำนาจ และนักการเมืองใช้กลุ่มทุนไปสู่ความมั่งคั่ง
รัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับไม่ว่า 2540 หรือ 2550 ที่ออกแบบให้นักการเมืองต้องสังกัดพรรคก็ล้วนแล้วแต่ทำให้ระบอบประชาธิปไตยของบ้านเราเป็นการลงทุนทางการเมือง
ผมยกศาสตราจารย์อมรมาก็เพราะไม่เห็นพวกที่เสนอให้แก้รัฐธรรมนูญ โดยอ้างแบบนิทานเรื่องหมาป่ากับลูกแกะว่าฉบับ 2550 เป็นรัฐธรรมนูญที่มาจากเผด็จการแต่ไม่พูดถึงปัญหาที่แท้จริงของการเมืองบ้านเรา และรัฐธรรมนูญที่เปิดช่องให้นักการเมืองขายตัวให้กับกลุ่มทุนที่เข้ามาสู่การเมืองเลย
ใครๆ เขาก็เลยรู้ครับว่า เป้าหมายที่แท้จริงของการแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้ก็เพื่อแก้ไขมาตรา 309 เพื่อให้ทักษิณพ้นผิดแล้วกลับมาใช้รัฐธรรมนูญหาประโยชน์จากการเมืองอีกครั้งเท่านั้นเอง
