คุนิโกะ ทานิโอกะ เป็นผู้หญิงในวงการเมืองญี่ปุ่นที่เราต้องจับตามอง เธอเป็นผู้รับผิดชอบสำคัญยิ่ง ในการบริหารการรณรงค์หาเสียง ของบรรดาผู้สมัครสตรีของพรรคเดโมเครติก ปาร์ตี้ ออฟ แจแปน (ดีพีเจ) ซึ่งมีฉายาว่า "กองพลเจ้าหญิง" (Princess Corps) ในการเลือกตั้งสภาล่างของรัฐสภาญี่ปุ่นเมื่อช่วงสิ้นเดือนที่ผ่านมา โดยที่ปรากฏผลว่าพวกเธอได้รับชัยชนะถึง 54 ที่นั่ง
อันที่จริง ตัวทานิโอกะเองก็ก้าวเข้าสู่วงการเมืองก่อนหน้านั้นไม่นานนัก โดยได้รับเลือกตั้งเข้าเป็นสมาชิกสภาสูงเป็นสมัยแรกเมื่อปี 2007 เธอเป็นชาวจังหวัดโอซากา และสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยโตรอนโต ประเทศแคนาดา โดยได้ปริญญาเอกในด้านดีไซน์
ทานิโอกะให้สัมภาษณ์กับ แคเธอรีน มากิโนะ ผู้สื่อข่าวของสำนักข่าวอินเตอร์เพรสเซอร์ซิส (ไอพีเอส) ต่อไปนี้คือบางคำถามคำตอบจากการให้สัมภาษณ์ครั้งนี้
อินเตอร์เพรสเซอร์วิส (ไอพีเอส): ผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจำนวนมากเลยบอกว่า สื่อมวลชนมีอคติในทางลบต่อผู้หญิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกที่เพิ่งเข้าสู่ระบบการเมืองเป็นครั้งแรก
คูนิโกะ ทานิโอกะ: สื่อมวลชนไม่ได้แยกแยะไม่ได้เห็นความแตกต่างระหว่างผู้หญิงในวงการเมืองและผู้หญิงที่เป็นดาราภาพยนตร์ พวกเธอถูกจัดให้อยู่ในมุมเดียวกันกับพวกนักแสดงแทนที่จะถือว่าเป็นนักการเมือง
พวกเธอจึงถูกตั้งคำถามว่าทำอาหารได้หรือเปล่า, พวกเธอยังไปจับจ่ายซื้อของในซูเปอร์มาร์เก็ตอยู่ไหม, พวกเธอซื้ออาหารประเภทไหน, พวกเธอทำอะไรเป็นอาหารเช้า - มันค่อนข้างเป็นข่าวเชิงซุบซิบเสียมากกว่า
ไอพีเอส: แล้วพวกเธอเอาชนะสิ่งเหล่านี้ได้ยังไง
ทานิโอกะ: พวกเราเอาชนะได้โดยใช้ความอดกลั้นอย่างยิ่ง ไม่มีอะไรอย่างอื่นนอกจากนี้ ผู้หญิงญี่ปุ่นก็ขึ้นชื่อลือชาในเรื่องความอดทนของพวกเธอกันอยู่แล้ว
ไอพีเอส: มีเคล็ดลับอะไรที่ทำให้อดทนต่อสิ่งเหล่านี้ได้
ทานิโอกะ: ถ้าคุณไม่แสดงปฏิกิริยาตอบโต้อย่างไม่สุภาพ พวกเขาก็จะยกย่องชมเชยคุณ คุณต้องมีท่าทีที่มีเหตุมีผล ทำอะไรอย่างใจเย็น มันเป็นเกมที่ต้องเล่นกันแบบนี้ อย่าแสดงออกมาให้เห็นเชียวว่าคุณรู้สึกถูกดูแคลน คุณจะต้องฝึกฝนกล้ามเนื้อต่างๆ บนใบหน้าของคุณ เพื่อที่คุณจะได้สามารถใช้มันไปตามสถานการณ์ มันก็เป็นแบบการเล่นละครนั่นเอง
ไอพีเอส: พวกคนรุ่นสาวๆ ทำเรื่องแบบนี้ได้ง่ายกว่าใช่ไหม
ทานิโอกะ: ใช่ค่ะ ที่จริงเพดานแก้ว (ที่จำกัดกีดกันสตรีในวงการเมือง) ทุกวันนี้ก็ถูกเจาะทะลวงจนมีรูโหว่มากมายแล้ว เพราะคนรุ่นเราและรุ่นก่อนดิฉันอีกรุ่นหนึ่ง ได้ใช้ค้อนทุบเจาะกันมาเยอะทีเดียว
ปีที่แล้ว สมาชิกสภาสูงที่เป็นผู้หญิงของพรรคดีพีเจได้รวมกลุ่มกัน เพราะพรรคขอให้เราทำเรื่องนี้ เพื่อให้คอยช่วยเหลือพวกผู้สมัครผู้หญิงในการเลือกตั้งคราวนี้ คอยให้กำลังใจและอำนวยความสะดวกแก่พวกเธอ ให้สามารถอดทนจนผ่านพ้นกระบวนการทั้งหมดนี้ได้
ไอพีเอส: ทำไมพรรคของคุณตัดสินใจส่งผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจำนวนมากเช่นนี้
ทานิโอกะ: ในการเลือกตั้ง(สภาสูง)ปี 2007 พรรคดีพีเจชนะได้เสียงโหวตของผู้มีสิทธิที่เป็นผู้ชายมาอย่างไม่ยากเย็นเลย ทว่าเราได้เสียงจากเขตชนบทญี่ปุ่นมาไม่เท่าไร และที่จริงแล้วดีพีเจก็มีลักษณะเป็นพรรคที่เน้นหนักผู้ชายมากๆ เลย ดังนั้นผู้หญิงจึงไม่ลงคะแนนให้ หัวหน้าพรรคของเรา (ในตอนนั้น ซึ่งคือ อิชิโร โอซาวะ) ต้องการเอาชนะจุดอ่อนทั้งสองข้อนี้ ด้วยวิธีการส่งผู้หญิงลงแข่งขันในพื้นที่เหล่านั้น
เขามองเห็นว่าประชาชนต่างเซ็งและเบื่อหน่ายกับพวกผู้สมัครชายหน้าเดิมๆ และท่าทีของคนเหล่านี้ เขาต้องการได้ผู้สมัครที่มีสีสันแบบตัดแย้งกันอย่างแรง กับคนของพรรคแอลดีพีที่เต็มไปด้วยข่าวลือเกี่ยวกับการทุจริตคอร์รัปชั่น, ระบบราชการ, และเงินสกปรก
ไอพีเอส: แล้วผู้หญิงก็สามารถสร้างความแตกต่างชนิดตัดแย้งกันเช่นนี้ได้
ทานิโอกะ: ใช่ค่ะ พวกเธอมีภาพลักษณ์ที่สะอาดกว่า นอกจากนั้นผู้หญิงก็ชนะได้ที่นั่งจำนวนมากมาแล้วในการเลือกตั้งสภาสูงปี 2007
ในการเลือกตั้งปี 2007 โอซาวะกำลังทดลองเรื่องนี้ ที่จริงแล้วในคราวนั้น กระทั่งมีผู้สมัครหญิงคนหนึ่งสามารถเอาชนะอดีตรัฐมนตรีได้ที่เขตโอกายามะ ผู้หญิงน่ารักๆ คนหนึ่งกำลังต่อสู้กับปีศาจยักษ์ และประชาชนชาวญี่ปุ่นก็ชื่นชอบข้อเปรียบเทียบอันนี้
ไอพีเอส: พูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ มันเป็นภาพที่ประชาชนชอบ
ทานิโอกะ: มันเหมือนกับเจ้าหญิงซามูไรองค์หนึ่งกำลังต่อสู้กับขุนนางโฉดร่างยักษ์ จากการที่เป็นผู้หญิง เธอจะต้องมีความกล้าหาญมากจึงจะสามารถต่อสู้กับเจ้าสิ่งชั่วร้ายตัวยักษ์นี้ได้
ไอพีเอส: พรรคดีพีเจมีวิธีการอย่างไรในการคัดเลือกผู้สมัครผู้หญิงสำหรับการเลือกตั้งในระยะหลังๆ มานี้
ทานิโอกะ: ทางพรรคคัดเลือกผู้หญิงเหล่านี้โดยพิจารณาที่ความเฉลียวฉลาดและรูปร่างหน้าตา พวกเธอต้องดูสะอาดสะอ้าน เพื่อจะได้ชนะใจผู้ออกเสียงที่เป็นผู้หญิง ซึ่งไม่ชอบการแต่งหน้าจัดๆ
ไอพีเอส: แล้วคุณมีวิธีในการฝึกสอนแนะนำพวกเธอยังไง
ทานิโอกะ: วิธีของดิฉันคือทำให้พวกเธอเข้าใจถึงหลักเหตุผลพื้นฐาน ตัวอย่างเช่น ผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจะรู้สึกโดดเดี่ยวมาก เพราะการเลือกตั้งนั้นเป็นเรื่องของผู้ชายมาโดยตลอด มันเป็นสมรภูมิ และ เมื่อคุณลงชิงชัยในฐานะเป็นผู้สมัคร คุณก็ต้องเข้าไปอยู่ในวัฒนธรรมของผู้ชายโดยสิ้นเชิง คนส่วนมากไม่เข้าใจหรอกว่าคุณมีปัญหาอะไรมากมาย คุณยังต้องมีความรับผิดชอบต่อครอบครัว -เราจึงต้องให้คำแนะนำและให้กำลังใจพวกเธอ
(เก็บความและตัดตอนจากเรื่อง Japan's 'Princess Corps' cracks the glass ceiling
โดย Catherine Makino แห่งสำนักข่าวอินเตอร์เพรสเซอร์วิส)
อันที่จริง ตัวทานิโอกะเองก็ก้าวเข้าสู่วงการเมืองก่อนหน้านั้นไม่นานนัก โดยได้รับเลือกตั้งเข้าเป็นสมาชิกสภาสูงเป็นสมัยแรกเมื่อปี 2007 เธอเป็นชาวจังหวัดโอซากา และสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยโตรอนโต ประเทศแคนาดา โดยได้ปริญญาเอกในด้านดีไซน์
ทานิโอกะให้สัมภาษณ์กับ แคเธอรีน มากิโนะ ผู้สื่อข่าวของสำนักข่าวอินเตอร์เพรสเซอร์ซิส (ไอพีเอส) ต่อไปนี้คือบางคำถามคำตอบจากการให้สัมภาษณ์ครั้งนี้
อินเตอร์เพรสเซอร์วิส (ไอพีเอส): ผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจำนวนมากเลยบอกว่า สื่อมวลชนมีอคติในทางลบต่อผู้หญิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกที่เพิ่งเข้าสู่ระบบการเมืองเป็นครั้งแรก
คูนิโกะ ทานิโอกะ: สื่อมวลชนไม่ได้แยกแยะไม่ได้เห็นความแตกต่างระหว่างผู้หญิงในวงการเมืองและผู้หญิงที่เป็นดาราภาพยนตร์ พวกเธอถูกจัดให้อยู่ในมุมเดียวกันกับพวกนักแสดงแทนที่จะถือว่าเป็นนักการเมือง
พวกเธอจึงถูกตั้งคำถามว่าทำอาหารได้หรือเปล่า, พวกเธอยังไปจับจ่ายซื้อของในซูเปอร์มาร์เก็ตอยู่ไหม, พวกเธอซื้ออาหารประเภทไหน, พวกเธอทำอะไรเป็นอาหารเช้า - มันค่อนข้างเป็นข่าวเชิงซุบซิบเสียมากกว่า
ไอพีเอส: แล้วพวกเธอเอาชนะสิ่งเหล่านี้ได้ยังไง
ทานิโอกะ: พวกเราเอาชนะได้โดยใช้ความอดกลั้นอย่างยิ่ง ไม่มีอะไรอย่างอื่นนอกจากนี้ ผู้หญิงญี่ปุ่นก็ขึ้นชื่อลือชาในเรื่องความอดทนของพวกเธอกันอยู่แล้ว
ไอพีเอส: มีเคล็ดลับอะไรที่ทำให้อดทนต่อสิ่งเหล่านี้ได้
ทานิโอกะ: ถ้าคุณไม่แสดงปฏิกิริยาตอบโต้อย่างไม่สุภาพ พวกเขาก็จะยกย่องชมเชยคุณ คุณต้องมีท่าทีที่มีเหตุมีผล ทำอะไรอย่างใจเย็น มันเป็นเกมที่ต้องเล่นกันแบบนี้ อย่าแสดงออกมาให้เห็นเชียวว่าคุณรู้สึกถูกดูแคลน คุณจะต้องฝึกฝนกล้ามเนื้อต่างๆ บนใบหน้าของคุณ เพื่อที่คุณจะได้สามารถใช้มันไปตามสถานการณ์ มันก็เป็นแบบการเล่นละครนั่นเอง
ไอพีเอส: พวกคนรุ่นสาวๆ ทำเรื่องแบบนี้ได้ง่ายกว่าใช่ไหม
ทานิโอกะ: ใช่ค่ะ ที่จริงเพดานแก้ว (ที่จำกัดกีดกันสตรีในวงการเมือง) ทุกวันนี้ก็ถูกเจาะทะลวงจนมีรูโหว่มากมายแล้ว เพราะคนรุ่นเราและรุ่นก่อนดิฉันอีกรุ่นหนึ่ง ได้ใช้ค้อนทุบเจาะกันมาเยอะทีเดียว
ปีที่แล้ว สมาชิกสภาสูงที่เป็นผู้หญิงของพรรคดีพีเจได้รวมกลุ่มกัน เพราะพรรคขอให้เราทำเรื่องนี้ เพื่อให้คอยช่วยเหลือพวกผู้สมัครผู้หญิงในการเลือกตั้งคราวนี้ คอยให้กำลังใจและอำนวยความสะดวกแก่พวกเธอ ให้สามารถอดทนจนผ่านพ้นกระบวนการทั้งหมดนี้ได้
ไอพีเอส: ทำไมพรรคของคุณตัดสินใจส่งผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจำนวนมากเช่นนี้
ทานิโอกะ: ในการเลือกตั้ง(สภาสูง)ปี 2007 พรรคดีพีเจชนะได้เสียงโหวตของผู้มีสิทธิที่เป็นผู้ชายมาอย่างไม่ยากเย็นเลย ทว่าเราได้เสียงจากเขตชนบทญี่ปุ่นมาไม่เท่าไร และที่จริงแล้วดีพีเจก็มีลักษณะเป็นพรรคที่เน้นหนักผู้ชายมากๆ เลย ดังนั้นผู้หญิงจึงไม่ลงคะแนนให้ หัวหน้าพรรคของเรา (ในตอนนั้น ซึ่งคือ อิชิโร โอซาวะ) ต้องการเอาชนะจุดอ่อนทั้งสองข้อนี้ ด้วยวิธีการส่งผู้หญิงลงแข่งขันในพื้นที่เหล่านั้น
เขามองเห็นว่าประชาชนต่างเซ็งและเบื่อหน่ายกับพวกผู้สมัครชายหน้าเดิมๆ และท่าทีของคนเหล่านี้ เขาต้องการได้ผู้สมัครที่มีสีสันแบบตัดแย้งกันอย่างแรง กับคนของพรรคแอลดีพีที่เต็มไปด้วยข่าวลือเกี่ยวกับการทุจริตคอร์รัปชั่น, ระบบราชการ, และเงินสกปรก
ไอพีเอส: แล้วผู้หญิงก็สามารถสร้างความแตกต่างชนิดตัดแย้งกันเช่นนี้ได้
ทานิโอกะ: ใช่ค่ะ พวกเธอมีภาพลักษณ์ที่สะอาดกว่า นอกจากนั้นผู้หญิงก็ชนะได้ที่นั่งจำนวนมากมาแล้วในการเลือกตั้งสภาสูงปี 2007
ในการเลือกตั้งปี 2007 โอซาวะกำลังทดลองเรื่องนี้ ที่จริงแล้วในคราวนั้น กระทั่งมีผู้สมัครหญิงคนหนึ่งสามารถเอาชนะอดีตรัฐมนตรีได้ที่เขตโอกายามะ ผู้หญิงน่ารักๆ คนหนึ่งกำลังต่อสู้กับปีศาจยักษ์ และประชาชนชาวญี่ปุ่นก็ชื่นชอบข้อเปรียบเทียบอันนี้
ไอพีเอส: พูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ มันเป็นภาพที่ประชาชนชอบ
ทานิโอกะ: มันเหมือนกับเจ้าหญิงซามูไรองค์หนึ่งกำลังต่อสู้กับขุนนางโฉดร่างยักษ์ จากการที่เป็นผู้หญิง เธอจะต้องมีความกล้าหาญมากจึงจะสามารถต่อสู้กับเจ้าสิ่งชั่วร้ายตัวยักษ์นี้ได้
ไอพีเอส: พรรคดีพีเจมีวิธีการอย่างไรในการคัดเลือกผู้สมัครผู้หญิงสำหรับการเลือกตั้งในระยะหลังๆ มานี้
ทานิโอกะ: ทางพรรคคัดเลือกผู้หญิงเหล่านี้โดยพิจารณาที่ความเฉลียวฉลาดและรูปร่างหน้าตา พวกเธอต้องดูสะอาดสะอ้าน เพื่อจะได้ชนะใจผู้ออกเสียงที่เป็นผู้หญิง ซึ่งไม่ชอบการแต่งหน้าจัดๆ
ไอพีเอส: แล้วคุณมีวิธีในการฝึกสอนแนะนำพวกเธอยังไง
ทานิโอกะ: วิธีของดิฉันคือทำให้พวกเธอเข้าใจถึงหลักเหตุผลพื้นฐาน ตัวอย่างเช่น ผู้สมัครที่เป็นผู้หญิงจะรู้สึกโดดเดี่ยวมาก เพราะการเลือกตั้งนั้นเป็นเรื่องของผู้ชายมาโดยตลอด มันเป็นสมรภูมิ และ เมื่อคุณลงชิงชัยในฐานะเป็นผู้สมัคร คุณก็ต้องเข้าไปอยู่ในวัฒนธรรมของผู้ชายโดยสิ้นเชิง คนส่วนมากไม่เข้าใจหรอกว่าคุณมีปัญหาอะไรมากมาย คุณยังต้องมีความรับผิดชอบต่อครอบครัว -เราจึงต้องให้คำแนะนำและให้กำลังใจพวกเธอ
(เก็บความและตัดตอนจากเรื่อง Japan's 'Princess Corps' cracks the glass ceiling
โดย Catherine Makino แห่งสำนักข่าวอินเตอร์เพรสเซอร์วิส)
