หลังจากลงพิมพ์บทความเรื่องโองการปราบนนทุกไปแล้ว ก็มีผู้สนใจไต่ถามตลอดจนออกความคิดความเห็นและตีความไปต่างๆ นานา
เมื่อเป็นดังนั้นก็เห็นสมควรที่จะพรรณนาต่อไปอีกสักตอนหนึ่งเพื่อให้สิ้นกระแสความ
นนทุกถูกพระนารายณ์ปราบกระเด็นตกตายจากสรวงสวรรค์ครั้งนั้นแล้ว วิญญาณก็ร่อนเร่พเนจรไปแดนโน้นด้าวนี้เป็นที่เวทนานัก ในที่สุดก็ไปเกิดเป็นทศกัณฐ์ มีสิบหัว ยี่สิบมือ ตามคำสาปของพระนารายณ์
กรุงลงกาอันเป็นแดนเกิดของทศกัณฐ์นั้นเป็นแดนอสูร แต่อสูรส่วนใหญ่ในแดนลงกาก็เป็นอสูรที่มีใจใฝ่ธรรมมาแต่ก่อน บ้างก็บำเพ็ญธรรมจนมีภูมิธรรมขั้นสูง กลายเป็นเทพหรือเป็นพรหมก็มี
ปู่ของทศกัณฐ์ก็บำเพ็ญธรรมจนกลายเป็นพรหม พ่อของทศกัณฐ์ซึ่งมีชื่อว่าท้าวลัสเตียนนั้นก็บำเพ็ญธรรมจนกลายเป็นเทพ และเรียกว่าเป็นเทพอสูร
ส่วนทศกัณฐ์เมื่อกลับมาเกิดใหม่ตามคำสาปของพระนารายณ์ก็มีฤทธิ์มีเดชมาก แต่ในใจกลับไม่ใฝ่ธรรมตามอย่างบรรพบุรุษของตน เพราะมักใฝ่ไปในทางต่ำ กลายเป็นคนพาลหยาบช้า
ทศกัณฐ์เป็นยักษ์เจ้าชู้ ลูกเขาเมียใครหรือสัตว์ประเภทไหนก็ตาม หากเป็นที่ต้องใจแล้ว ทศกัณฐ์ก็จะใช้เล่ห์กลหรือใช้ทรัพย์สมบัติเข้าล่อเอา แม้กระทั่งฉุดเอาตามอำเภอใจตน
ต่อมาทศกัณฐ์ก็ได้สืบทอดอำนาจในกรุงลงกาจากท้าวลัสเตียนผู้พ่อ มีฤทธิ์มีเดชมีอำนาจจนสะท้านสะเทือนไปทั้งสามโลกอีกครั้งหนึ่ง
เทพยดาอารักษ์ นาค ครุฑ คนธรรพ์แห่งหนไหนที่พอมีชื่อเสียงเลื่องลือหรือไม่ชอบขี้หน้า ทศกัณฐ์ก็ไปข่มเหงรังแกหรือท้ารบ แม้กระทั่งพระอินทร์ก็ไม่ละเว้น
ทศกัณฐ์มีอำนาจมาก มีฤทธิ์เดชมาก ก็ยิ่งมีพรรคพวกไพร่พลที่มีอัชฌาสัยใจพาลอย่างเดียวกันมาเข้าเป็นพรรคเป็นพวกมาก จึงยิ่งทำให้ความเป็นพาลของทศกัณฐ์ออกฤทธิ์ ออกเดช ออกผลจนเดือดร้อนไปทั่ว
อำนาจพาลเติบใหญ่ขึ้นขนาดไหน เหล่าพาลทั้งหลายก็หันมาเข้าพวกมากขึ้นขนาดนั้น จอมมารก็ยิ่งกำเริบลำพองใจ รุกรานจาบจ้วงล่วงขึ้นไปทั่วทั้งสามโลก จนสวรรค์ทุกชั้น นรกทุกขุม และมนุษยโลกพากันเดือดร้อน กระทั่งผู้ทรงศีลไม่ว่าจะเป็นฤาษีชีไพรก็ต้องยอมอยู่ในอำนาจสิ้น หนักเข้าก็คิดประกาศสงครามล้มล้างพระอิศวรเป็นเจ้า
พวกนักบวชจำพวกฤาษีชีไพรครั้นยอมอยู่ในอำนาจพาลแล้ว แทนที่จะอบรมสั่งสอนสัตว์ทั้งหลายให้ละบาปบำเพ็ญบุญ และทำจิตใจให้ผ่องใสเพื่อถึงซึ่งสานติ กลับสั่งสอนแต่ให้คนทำชั่ว ให้หมกมุ่นอยู่ในบาป และโลภโมโทสัน แม้จักทำบุญสิ่งใดก็เก็งกำไรบุญจนกลายเป็นพวกบ้าบุญไป
เพราะเหตุนั้นโลกจึงวุ่น คุณธรรมถูกย่ำยี ดำจึงกลายเป็นขาว ขาวจึงกลายเป็นดำ อธรรมถูกบิดเบือนว่าเป็นธรรม ธรรมถูกบิดเบือนว่าเป็นอธรรม
บรรดาสมุนบริวารของทศกัณฐ์ก็ก่อการกำเริบเสิบสาน ประพฤติตนเป็นพาล รุกรานย่ำยีเหยียบย่ำไปทั่วสามโลกตามทศกัณฐ์ผู้เป็นนาย
ทศกัณฐ์มีอำนาจและฤทธิ์เดชขนาดนี้แล้วก็ไม่วายที่จะกลัวต่อความตาย และเกรงว่าสักวันหนึ่งอาจถูกผู้มีฤทธิ์พิชิตสังหาร ดังนั้นจึงคิดการป้องกันไว้ล่วงหน้า ด้วยการทำพิธีถอดดวงใจออกจากตัวไปฝากไว้กับพระฤาษีโคบุตร
ฝ่ายพระนารายณ์เล่า หลังจากปราบนนทุกแล้วก็ไปเฝ้าถวายรายงานให้พระอิศวรเป็นเจ้าทรงทราบว่าสามโลกกำลังเกิดกลียุค จำเป็นต้องทำสงครามครั้งสุดท้ายกับเหล่าอสูรร้ายเพื่อให้สามโลกกลับคืนศานติสุข
พระอิศวรเป็นเจ้าจึงมีมหาเทวะบัญชาให้พระนารายณ์อวตารไปปราบทุกข์เข็ญอีกครั้งหนึ่ง โดยไปเกิดเป็นพระรามที่กรุงอโยธยา เป็นมนุษย์ธรรมดา มีสองมือ สองเท้า แต่ได้รับประทานศาสตราวุธวิเศษจากมหาเทพคือศรพรหมมาศ ศรพลายวาต และศรอัคนิวาต
บรรดาพรหม เทพ และคนธรรพ์ทั้งปวงเห็นพ้องต้องกันว่าในชาติสุดท้ายของทศกัณฐ์นี้ มหาสงครามระหว่างธรรมะกับอธรรมจะยิ่งใหญ่รุนแรงและชี้ขาดอนาคตของสามโลก
ดังนั้นบรรดาพรหม เทพ และคนธรรพ์ทั้งหลายจึงขออนุญาตต่อพระอิศวรเป็นเจ้าจุติลงไปเกิดเพื่อช่วยเหลือพระนารายณ์หรือพระรามในการทำสงครามกับจอมอสูรต่อไป
ดังนั้นแดนแห่งมหาสงครามคราวนี้จึงย้ายจากโลกสวรรค์ลงมาสู่โลกมนุษย์ โดยมีปฐมเหตุตั้งแต่พระรามได้นางสีดาเป็นภริยา แล้วต่อมายอมถูกเนรเทศออกจากกรุงอโยธยา แปลงเพศเป็นฤาษีเดินทางไปอยู่ป่า โดยมีนางสีดาและพระลักษณ์อนุชาแปลงเพศเป็นฤาษีตามเสด็จเพื่อถวายการปรนนิบัติพระรามเหมือนกับบรรดาแม่ยกพ่อยกทั้งหลายนั่นแหละ
นางยักษ์ขะหมูขีน้องทศกัณฐ์มาพบเห็นพระรามเข้าที่กลางป่าก็ต้องใจใคร่ได้เป็นสามี จึงใช้อำนาจแห่งยักษ์บังคับจะเอาพระรามเป็นสามีให้ได้ ในที่สุดก็ถูกพระรามตัดจมูกทิ้ง นางยักษ์ขะหมูขีจึงไปฟ้องทศกัณฐ์ ยุให้ทศกัณฐ์ไปปราบพระราม โดยล่อทศกัณฐ์ว่ามีสตรีหนึ่งงามยิ่งกว่าใครในสามโลกติดตามพระรามมาด้วย
ทศกัณฐ์เป็นยักษ์บ้าตัณหา ตอนแรกเห็นน้องถูกตัดจมูกก็แค่รู้สึกโกรธ แต่พอได้ยินเรื่องสตรีงามยิ่งกว่าใครในสามโลกก็อยากได้นางสีดามาเป็นเมียตน จึงรับปากนางยักษ์ขะหมูขี แล้วใช้เล่ห์กลไปจับตัวนางสีดามาไว้ที่กรุงลงกา
ครั้นได้ตัวนางสีดามาแล้ว ทศกัณฐ์ทะนงว่าตัวเองมีอำนาจ มีทรัพย์สิ่งศฤงคารมาก นางสีดาคงใจอ่อนยอมเป็นเมียแต่โดยดี แต่นางสีดามีจิตใจสูง จงรักภักดีต่อสามียิ่งกว่าสิ่งใด ไม่เคลิบเคลิ้มใหลหลงไปกับอำนาจวาสนาของทศกัณฐ์
เมื่อเอาทรัพย์ล่อ ยอให้เหลิง เชิงออดอ้อน วอนขอรัก ดักให้จน ทนให้ด่า ท้าให้ตบเกือบครบกระบวนท่าลวงล่อสตรีก็ไม่ได้ผลแล้ว ทศกัณฐ์จึงใช้กระบวนท่าสุดท้ายคือตะปบตัว หมายจะข่มขืนบังคับด้วยกำลังเอานางสีดาเป็นภริยาตน
นางสีดาสตรีตัวคนเดียวในอุ้งมือยักษ์ กำลังวังชา ฤทธิ์เดชและอำนาจใดๆ ก็ไม่มี มีอยู่ก็แต่ความจงรักภักดีต่อพระเป็นเจ้าเท่านั้น ยามคับขันเช่นนี้นางสีดาจึงกระทำสัตยาธิษฐาน อ้างเอาความจงรักภักดีต่อพระรามผู้เป็นสามีเป็นที่ตั้ง ขออำนาจแห่งสัจจะนั้นได้ปกป้องคุ้มครองตนจากภัยของทศกัณฐ์
อธิษฐานฤทธิ์ที่เกิดขึ้นแต่การกระทำสัตยาธิษฐานเป็นดังที่สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสรับรองไว้ว่ามีฤทธิ์และอำนาจแท้จริง ไม่มีฤทธิ์อำนาจใดต้านทานได้ ดังนั้นแม้ทศกัณฐ์จะมีฤทธิ์เดชอำนาจสักเพียงไหนก็ไม่อาจปลุกปล้ำนางสีดาได้สำเร็จ เพราะเมื่อเข้าใกล้ตัวก็จะมีรังสีร้อนยิ่งกว่าไฟประลัยกัลป์จนทศกัณฐ์เข้าใกล้ไม่ได้ จะใช้เวทย์มนต์คาถาประการใดก็ไม่อาจดับไฟที่คุ้มครองนางสีดานั้นได้เลย
การลักเอาตัวนางสีดาของทศกัณฐ์จึงเป็นต้นเหตุที่ทำให้พระรามและพระลักษณ์ต้องติดตามไปทวงเอานางสีดาคืน ระหว่างทางก็ได้สมุนบริวารเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นพรหม เป็นเทพ เป็นคนธรรพ์ที่จุติมาเกิดใหม่ในรูปของลิงที่มีฤทธิ์เดชต่าง ๆ กัน
ทศกัณฐ์มีกองทัพยักษ์ซึ่งพวกพาลทั้งหลายทั้งสามโลกจุติมาเกิดเพื่อช่วยทศกัณฐ์ทำสงคราม พระรามก็มีกองทัพลิงที่เหล่าพรหม เทพ คนธรรพ์ทั้งหลายทั้งสามโลกจุติมาเกิดเพื่อช่วยพระรามทำสงครามดุจกัน
สงครามใหญ่ครั้งแรกจึงเกิดขึ้น ทศกัณฐ์นำทัพออกรบเอง แต่ในที่สุดก็แพ้แก่พระราม หลังจากนั้นก็ให้วงศ์วานว่านเครือออกรบอีกหลายครั้ง และด้วยกรรมวิธีที่แตกต่างกันไป จนพวกพงศ์วงศ์ยักษ์ถูกสังหารตายไปเป็นจำนวนมาก อันเป็นเรื่องราวยาวเหยียดแห่งรามายนะนั้น
ในการศึกครั้งหนึ่ง พระรามแผลงศรไปตัดศีรษะทศกัณฐ์ขาดกระเด็นและเหล่าทหารมารล้มตายลงเกือบหมดสิ้น แต่ในที่สุดก็ฟื้นคืนขึ้นมาใหม่ เพราะทศกัณฐ์ได้ถอดหัวใจกลายเป็นอมตะไปแล้ว
คล้ายๆ กับการเมืองเมืองไทยในขณะนี้ ที่ประหนึ่งว่ามีการถอดดวงใจอสูรออกไปเหมือนกัน เพราะนายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งไปคนหนึ่ง ก็มีคนใหม่มาสวมหัวโขนเป็นนายกรัฐมนตรีต่อมาอีก พรรคถูกยุบก็ตั้งพรรคใหม่มาแทนที่อีกไม่มีที่สิ้นสุด
ทศกัณฐ์ถูกศรวิเศษของพระรามจนหัวขาดก็ไม่ตาย พลพรรคถูกศรล้มตายก็ฟื้นกลับคืนมาใหม่ จึงทำให้พระรามต้องหาวิธีที่จะปราบทศกัณฐ์ให้ถึงที่สุด ในที่สุดก็ทราบว่าการที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะทศกัณฐ์ถอดดวงใจฝากไว้กับพระฤาษีโคบุตร ต้องทำลายดวงใจพร้อม ๆ กับการสังหารทศกัณฐ์จึงจะตายสนิท พระรามจึงมีบัญชาให้หนุมานหาทางเอากล่องดวงใจนั้นมาให้จงได้
หนุมานทหารเอกพระนารายณ์รับบัญชาแล้วก็ทำทีไปเข้าด้วยทศกัณฐ์ แล้วไปฝากตัวเป็นศิษย์พระฤาษีโคบุตร พอได้ทีก็ชิงเอากล่องดวงใจทศกัณฐ์มาถวายพระราม
ในสงครามครั้งสุดท้าย ทศกัณฐ์เมื่อรู้ว่าพระรามได้กล่องดวงใจไปแล้ว ชะตาตนย่อมถึงฆาต ดังนั้นก่อนจะออกรบครั้งนี้จึงสั่งเสียฝากผีฝากไข้ไว้กับภริยาเป็นที่น่าเวทนานัก เพราะได้สะท้อนถึงความสำนึกในบาปบุญคุณโทษอย่างชัดเจนว่า
“จึ่งว่ามณโฑเจ้าพี่ มารศรีผู้ยอดเสน่หา
ซึ่งมิเชื่อฟังกัลยา ชะรอยว่าเวลามาตามทัน
จะคิดสิ่งไรก็วิปริต สารพัดมืดมิดด้วยโมหันต์
สำหรับวิบากจะจากกัน ที่ผิดนั้นเห็นเป็นว่าดี”
โชคดีที่นางมณโฑผู้เป็นเมียทศกัณฐ์นั้นมีคุณธรรม ไม่ได้ยุยงให้สามีสร้างกรรมทำชั่ว ดังนั้นในวาระสุดท้ายจึงยังเป็นที่พึ่งพาให้ทศกัณฐ์ได้สั่งเสียด้วยความสำนึกผิด
คำสั่งเสียของทศกัณฐ์ที่น่าสังเกตก็คือยามกรรมตามมาทันนั้น จะทำการสิ่งใดก็เห็นผิดเป็นถูก เห็นถูกเป็นผิดไปหมด ซึ่งเป็นไปดังพระพุทธภาษิตที่ว่า “วินาศกาเล วิปริตตะพุทธิ” ซึ่งแปลว่าเมื่อกาลวินาศมาถึงแล้ว สติปัญญาย่อมวิปริตผันแปรไปสิ้นแล
เมื่อเป็นดังนั้นก็เห็นสมควรที่จะพรรณนาต่อไปอีกสักตอนหนึ่งเพื่อให้สิ้นกระแสความ
นนทุกถูกพระนารายณ์ปราบกระเด็นตกตายจากสรวงสวรรค์ครั้งนั้นแล้ว วิญญาณก็ร่อนเร่พเนจรไปแดนโน้นด้าวนี้เป็นที่เวทนานัก ในที่สุดก็ไปเกิดเป็นทศกัณฐ์ มีสิบหัว ยี่สิบมือ ตามคำสาปของพระนารายณ์
กรุงลงกาอันเป็นแดนเกิดของทศกัณฐ์นั้นเป็นแดนอสูร แต่อสูรส่วนใหญ่ในแดนลงกาก็เป็นอสูรที่มีใจใฝ่ธรรมมาแต่ก่อน บ้างก็บำเพ็ญธรรมจนมีภูมิธรรมขั้นสูง กลายเป็นเทพหรือเป็นพรหมก็มี
ปู่ของทศกัณฐ์ก็บำเพ็ญธรรมจนกลายเป็นพรหม พ่อของทศกัณฐ์ซึ่งมีชื่อว่าท้าวลัสเตียนนั้นก็บำเพ็ญธรรมจนกลายเป็นเทพ และเรียกว่าเป็นเทพอสูร
ส่วนทศกัณฐ์เมื่อกลับมาเกิดใหม่ตามคำสาปของพระนารายณ์ก็มีฤทธิ์มีเดชมาก แต่ในใจกลับไม่ใฝ่ธรรมตามอย่างบรรพบุรุษของตน เพราะมักใฝ่ไปในทางต่ำ กลายเป็นคนพาลหยาบช้า
ทศกัณฐ์เป็นยักษ์เจ้าชู้ ลูกเขาเมียใครหรือสัตว์ประเภทไหนก็ตาม หากเป็นที่ต้องใจแล้ว ทศกัณฐ์ก็จะใช้เล่ห์กลหรือใช้ทรัพย์สมบัติเข้าล่อเอา แม้กระทั่งฉุดเอาตามอำเภอใจตน
ต่อมาทศกัณฐ์ก็ได้สืบทอดอำนาจในกรุงลงกาจากท้าวลัสเตียนผู้พ่อ มีฤทธิ์มีเดชมีอำนาจจนสะท้านสะเทือนไปทั้งสามโลกอีกครั้งหนึ่ง
เทพยดาอารักษ์ นาค ครุฑ คนธรรพ์แห่งหนไหนที่พอมีชื่อเสียงเลื่องลือหรือไม่ชอบขี้หน้า ทศกัณฐ์ก็ไปข่มเหงรังแกหรือท้ารบ แม้กระทั่งพระอินทร์ก็ไม่ละเว้น
ทศกัณฐ์มีอำนาจมาก มีฤทธิ์เดชมาก ก็ยิ่งมีพรรคพวกไพร่พลที่มีอัชฌาสัยใจพาลอย่างเดียวกันมาเข้าเป็นพรรคเป็นพวกมาก จึงยิ่งทำให้ความเป็นพาลของทศกัณฐ์ออกฤทธิ์ ออกเดช ออกผลจนเดือดร้อนไปทั่ว
อำนาจพาลเติบใหญ่ขึ้นขนาดไหน เหล่าพาลทั้งหลายก็หันมาเข้าพวกมากขึ้นขนาดนั้น จอมมารก็ยิ่งกำเริบลำพองใจ รุกรานจาบจ้วงล่วงขึ้นไปทั่วทั้งสามโลก จนสวรรค์ทุกชั้น นรกทุกขุม และมนุษยโลกพากันเดือดร้อน กระทั่งผู้ทรงศีลไม่ว่าจะเป็นฤาษีชีไพรก็ต้องยอมอยู่ในอำนาจสิ้น หนักเข้าก็คิดประกาศสงครามล้มล้างพระอิศวรเป็นเจ้า
พวกนักบวชจำพวกฤาษีชีไพรครั้นยอมอยู่ในอำนาจพาลแล้ว แทนที่จะอบรมสั่งสอนสัตว์ทั้งหลายให้ละบาปบำเพ็ญบุญ และทำจิตใจให้ผ่องใสเพื่อถึงซึ่งสานติ กลับสั่งสอนแต่ให้คนทำชั่ว ให้หมกมุ่นอยู่ในบาป และโลภโมโทสัน แม้จักทำบุญสิ่งใดก็เก็งกำไรบุญจนกลายเป็นพวกบ้าบุญไป
เพราะเหตุนั้นโลกจึงวุ่น คุณธรรมถูกย่ำยี ดำจึงกลายเป็นขาว ขาวจึงกลายเป็นดำ อธรรมถูกบิดเบือนว่าเป็นธรรม ธรรมถูกบิดเบือนว่าเป็นอธรรม
บรรดาสมุนบริวารของทศกัณฐ์ก็ก่อการกำเริบเสิบสาน ประพฤติตนเป็นพาล รุกรานย่ำยีเหยียบย่ำไปทั่วสามโลกตามทศกัณฐ์ผู้เป็นนาย
ทศกัณฐ์มีอำนาจและฤทธิ์เดชขนาดนี้แล้วก็ไม่วายที่จะกลัวต่อความตาย และเกรงว่าสักวันหนึ่งอาจถูกผู้มีฤทธิ์พิชิตสังหาร ดังนั้นจึงคิดการป้องกันไว้ล่วงหน้า ด้วยการทำพิธีถอดดวงใจออกจากตัวไปฝากไว้กับพระฤาษีโคบุตร
ฝ่ายพระนารายณ์เล่า หลังจากปราบนนทุกแล้วก็ไปเฝ้าถวายรายงานให้พระอิศวรเป็นเจ้าทรงทราบว่าสามโลกกำลังเกิดกลียุค จำเป็นต้องทำสงครามครั้งสุดท้ายกับเหล่าอสูรร้ายเพื่อให้สามโลกกลับคืนศานติสุข
พระอิศวรเป็นเจ้าจึงมีมหาเทวะบัญชาให้พระนารายณ์อวตารไปปราบทุกข์เข็ญอีกครั้งหนึ่ง โดยไปเกิดเป็นพระรามที่กรุงอโยธยา เป็นมนุษย์ธรรมดา มีสองมือ สองเท้า แต่ได้รับประทานศาสตราวุธวิเศษจากมหาเทพคือศรพรหมมาศ ศรพลายวาต และศรอัคนิวาต
บรรดาพรหม เทพ และคนธรรพ์ทั้งปวงเห็นพ้องต้องกันว่าในชาติสุดท้ายของทศกัณฐ์นี้ มหาสงครามระหว่างธรรมะกับอธรรมจะยิ่งใหญ่รุนแรงและชี้ขาดอนาคตของสามโลก
ดังนั้นบรรดาพรหม เทพ และคนธรรพ์ทั้งหลายจึงขออนุญาตต่อพระอิศวรเป็นเจ้าจุติลงไปเกิดเพื่อช่วยเหลือพระนารายณ์หรือพระรามในการทำสงครามกับจอมอสูรต่อไป
ดังนั้นแดนแห่งมหาสงครามคราวนี้จึงย้ายจากโลกสวรรค์ลงมาสู่โลกมนุษย์ โดยมีปฐมเหตุตั้งแต่พระรามได้นางสีดาเป็นภริยา แล้วต่อมายอมถูกเนรเทศออกจากกรุงอโยธยา แปลงเพศเป็นฤาษีเดินทางไปอยู่ป่า โดยมีนางสีดาและพระลักษณ์อนุชาแปลงเพศเป็นฤาษีตามเสด็จเพื่อถวายการปรนนิบัติพระรามเหมือนกับบรรดาแม่ยกพ่อยกทั้งหลายนั่นแหละ
นางยักษ์ขะหมูขีน้องทศกัณฐ์มาพบเห็นพระรามเข้าที่กลางป่าก็ต้องใจใคร่ได้เป็นสามี จึงใช้อำนาจแห่งยักษ์บังคับจะเอาพระรามเป็นสามีให้ได้ ในที่สุดก็ถูกพระรามตัดจมูกทิ้ง นางยักษ์ขะหมูขีจึงไปฟ้องทศกัณฐ์ ยุให้ทศกัณฐ์ไปปราบพระราม โดยล่อทศกัณฐ์ว่ามีสตรีหนึ่งงามยิ่งกว่าใครในสามโลกติดตามพระรามมาด้วย
ทศกัณฐ์เป็นยักษ์บ้าตัณหา ตอนแรกเห็นน้องถูกตัดจมูกก็แค่รู้สึกโกรธ แต่พอได้ยินเรื่องสตรีงามยิ่งกว่าใครในสามโลกก็อยากได้นางสีดามาเป็นเมียตน จึงรับปากนางยักษ์ขะหมูขี แล้วใช้เล่ห์กลไปจับตัวนางสีดามาไว้ที่กรุงลงกา
ครั้นได้ตัวนางสีดามาแล้ว ทศกัณฐ์ทะนงว่าตัวเองมีอำนาจ มีทรัพย์สิ่งศฤงคารมาก นางสีดาคงใจอ่อนยอมเป็นเมียแต่โดยดี แต่นางสีดามีจิตใจสูง จงรักภักดีต่อสามียิ่งกว่าสิ่งใด ไม่เคลิบเคลิ้มใหลหลงไปกับอำนาจวาสนาของทศกัณฐ์
เมื่อเอาทรัพย์ล่อ ยอให้เหลิง เชิงออดอ้อน วอนขอรัก ดักให้จน ทนให้ด่า ท้าให้ตบเกือบครบกระบวนท่าลวงล่อสตรีก็ไม่ได้ผลแล้ว ทศกัณฐ์จึงใช้กระบวนท่าสุดท้ายคือตะปบตัว หมายจะข่มขืนบังคับด้วยกำลังเอานางสีดาเป็นภริยาตน
นางสีดาสตรีตัวคนเดียวในอุ้งมือยักษ์ กำลังวังชา ฤทธิ์เดชและอำนาจใดๆ ก็ไม่มี มีอยู่ก็แต่ความจงรักภักดีต่อพระเป็นเจ้าเท่านั้น ยามคับขันเช่นนี้นางสีดาจึงกระทำสัตยาธิษฐาน อ้างเอาความจงรักภักดีต่อพระรามผู้เป็นสามีเป็นที่ตั้ง ขออำนาจแห่งสัจจะนั้นได้ปกป้องคุ้มครองตนจากภัยของทศกัณฐ์
อธิษฐานฤทธิ์ที่เกิดขึ้นแต่การกระทำสัตยาธิษฐานเป็นดังที่สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสรับรองไว้ว่ามีฤทธิ์และอำนาจแท้จริง ไม่มีฤทธิ์อำนาจใดต้านทานได้ ดังนั้นแม้ทศกัณฐ์จะมีฤทธิ์เดชอำนาจสักเพียงไหนก็ไม่อาจปลุกปล้ำนางสีดาได้สำเร็จ เพราะเมื่อเข้าใกล้ตัวก็จะมีรังสีร้อนยิ่งกว่าไฟประลัยกัลป์จนทศกัณฐ์เข้าใกล้ไม่ได้ จะใช้เวทย์มนต์คาถาประการใดก็ไม่อาจดับไฟที่คุ้มครองนางสีดานั้นได้เลย
การลักเอาตัวนางสีดาของทศกัณฐ์จึงเป็นต้นเหตุที่ทำให้พระรามและพระลักษณ์ต้องติดตามไปทวงเอานางสีดาคืน ระหว่างทางก็ได้สมุนบริวารเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นพรหม เป็นเทพ เป็นคนธรรพ์ที่จุติมาเกิดใหม่ในรูปของลิงที่มีฤทธิ์เดชต่าง ๆ กัน
ทศกัณฐ์มีกองทัพยักษ์ซึ่งพวกพาลทั้งหลายทั้งสามโลกจุติมาเกิดเพื่อช่วยทศกัณฐ์ทำสงคราม พระรามก็มีกองทัพลิงที่เหล่าพรหม เทพ คนธรรพ์ทั้งหลายทั้งสามโลกจุติมาเกิดเพื่อช่วยพระรามทำสงครามดุจกัน
สงครามใหญ่ครั้งแรกจึงเกิดขึ้น ทศกัณฐ์นำทัพออกรบเอง แต่ในที่สุดก็แพ้แก่พระราม หลังจากนั้นก็ให้วงศ์วานว่านเครือออกรบอีกหลายครั้ง และด้วยกรรมวิธีที่แตกต่างกันไป จนพวกพงศ์วงศ์ยักษ์ถูกสังหารตายไปเป็นจำนวนมาก อันเป็นเรื่องราวยาวเหยียดแห่งรามายนะนั้น
ในการศึกครั้งหนึ่ง พระรามแผลงศรไปตัดศีรษะทศกัณฐ์ขาดกระเด็นและเหล่าทหารมารล้มตายลงเกือบหมดสิ้น แต่ในที่สุดก็ฟื้นคืนขึ้นมาใหม่ เพราะทศกัณฐ์ได้ถอดหัวใจกลายเป็นอมตะไปแล้ว
คล้ายๆ กับการเมืองเมืองไทยในขณะนี้ ที่ประหนึ่งว่ามีการถอดดวงใจอสูรออกไปเหมือนกัน เพราะนายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งไปคนหนึ่ง ก็มีคนใหม่มาสวมหัวโขนเป็นนายกรัฐมนตรีต่อมาอีก พรรคถูกยุบก็ตั้งพรรคใหม่มาแทนที่อีกไม่มีที่สิ้นสุด
ทศกัณฐ์ถูกศรวิเศษของพระรามจนหัวขาดก็ไม่ตาย พลพรรคถูกศรล้มตายก็ฟื้นกลับคืนมาใหม่ จึงทำให้พระรามต้องหาวิธีที่จะปราบทศกัณฐ์ให้ถึงที่สุด ในที่สุดก็ทราบว่าการที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะทศกัณฐ์ถอดดวงใจฝากไว้กับพระฤาษีโคบุตร ต้องทำลายดวงใจพร้อม ๆ กับการสังหารทศกัณฐ์จึงจะตายสนิท พระรามจึงมีบัญชาให้หนุมานหาทางเอากล่องดวงใจนั้นมาให้จงได้
หนุมานทหารเอกพระนารายณ์รับบัญชาแล้วก็ทำทีไปเข้าด้วยทศกัณฐ์ แล้วไปฝากตัวเป็นศิษย์พระฤาษีโคบุตร พอได้ทีก็ชิงเอากล่องดวงใจทศกัณฐ์มาถวายพระราม
ในสงครามครั้งสุดท้าย ทศกัณฐ์เมื่อรู้ว่าพระรามได้กล่องดวงใจไปแล้ว ชะตาตนย่อมถึงฆาต ดังนั้นก่อนจะออกรบครั้งนี้จึงสั่งเสียฝากผีฝากไข้ไว้กับภริยาเป็นที่น่าเวทนานัก เพราะได้สะท้อนถึงความสำนึกในบาปบุญคุณโทษอย่างชัดเจนว่า
“จึ่งว่ามณโฑเจ้าพี่ มารศรีผู้ยอดเสน่หา
ซึ่งมิเชื่อฟังกัลยา ชะรอยว่าเวลามาตามทัน
จะคิดสิ่งไรก็วิปริต สารพัดมืดมิดด้วยโมหันต์
สำหรับวิบากจะจากกัน ที่ผิดนั้นเห็นเป็นว่าดี”
โชคดีที่นางมณโฑผู้เป็นเมียทศกัณฐ์นั้นมีคุณธรรม ไม่ได้ยุยงให้สามีสร้างกรรมทำชั่ว ดังนั้นในวาระสุดท้ายจึงยังเป็นที่พึ่งพาให้ทศกัณฐ์ได้สั่งเสียด้วยความสำนึกผิด
คำสั่งเสียของทศกัณฐ์ที่น่าสังเกตก็คือยามกรรมตามมาทันนั้น จะทำการสิ่งใดก็เห็นผิดเป็นถูก เห็นถูกเป็นผิดไปหมด ซึ่งเป็นไปดังพระพุทธภาษิตที่ว่า “วินาศกาเล วิปริตตะพุทธิ” ซึ่งแปลว่าเมื่อกาลวินาศมาถึงแล้ว สติปัญญาย่อมวิปริตผันแปรไปสิ้นแล
