สุดสัปดาห์ก่อนมีวันหยุดยาวถึงสี่วัน ตั้งแต่วันพฤหัสบดีจนถึงวันอาทิตย์ เนื่องจากเป็นวันหยุดยาวต่อกันทั้งวันอาสาฬหบูชา และวันเข้าพรรษา
หลายคนคงมีโอกาสใช้วันหยุดไปวัดทำบุญ หรือมีเวลาพักผ่อนจากการงาน สำหรับผมเข้าพรรษาปีนี้มีความพิเศษกว่าทุกปี เพราะได้มีโอกาสไปงานบวช เพื่อนสนิทสองคนที่เรียนมหาวิทยาลัยมาด้วยกันตั้งแต่ปีหนึ่ง จนบัดนี้ต่างแยกย้ายกันไปทำงาน เผลอแป๊บเดียววันเวลาก็ผ่านไปเกือบสิบปีแล้ว
ถึงเวลาเพื่อนๆ ลาบวช หรือลาอุปสมบทไปห่มผ้าเหลืองพร้อมๆ กัน คงเป็นช่วงวัยของคนรุ่นผม ที่ได้เวลาบวช ทดแทนบุญคุณให้พ่อแม่ หรือให้แม่ได้เกาะชายผ้าเหลือง เวลาคนหนุ่มๆ ลาบวช ก็มักจะถูกตั้งคำถามว่า บวชแล้วจะเบียดเมื่อไร
เพื่อนผมกลับมีคำตอบที่ต่างออกไป เขาคิดจะบวชยาว และอาจจะไม่สึก เพราะอยากใช้ชีวิต ศึกษาธรรมะกับพระอาจารย์ อยากออกธุดงค์ไปตามต่างจังหวัด ผมขอสาธุและขอให้เขาสมปรารถนา เดินไปตามเส้นทางที่เขาเลือก
ผมว่าทุกวันนี้ คนรุ่นใหม่ คนหนุ่มสาวจำนวนหนึ่งสนใจธรรมะมากขึ้น สนใจปฏิบัติธรรม เข้าร่วมกิจกรรมทางวัด และประเพณีทางศาสนามากขึ้น ซึ่งเป็นอีกมิติหนึ่งของสังคมที่น่าสนใจ
ปรากฏการณ์ การสวดมนต์ข้ามปี ในคืนส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ ใน ปีสองปีมานี้ หลายคนคงจำได้ ในคืนวันที่ 31 ธันวาคม 2553 ข้ามถึง 1 มกราคม 2554 เป็นปีแห่งการเกิด "เคานต์ดาวน์ธรรม" อย่างแพร่หลายที่สุดทั้งในรูปแบบของการเข้าร่วมกิจกรรมในวัด ไปจนถึงการสวดมนต์ข้ามปีแบบออนไลน์
เป็นการขยายผลต่อเนื่องจากเครือข่ายองค์กรงดเหล้า ที่เริ่มจัดกิจกรรมสวดมนต์ข้ามปี 2551 จนมีจำนวนวัดเข้าร่วมกิจกรรมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี
การเคานต์ดาวน์ธรรมะนี้เป็นโครงการที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือของ สำนักเลขาธิการมหาเถรสมาคม สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มูลนิธิศึกษาธิการ มูลนิธิวัดปัญญา สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า องค์การยุวพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
ในโลกของสังคมเทคโนโลยี การเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม ในยุคสมัยที่วัตถุเจริญก้าวหน้าไปเร็วมาก คนส่วนหนึ่งพบว่าความสุขความโลภความทะยานอยากได้อยากมี ทำให้เกิดความทุกข์ ไม่ใช่ความสุข
พระไพศาลวิสาโลเคยอธิบายเรื่องคนรุ่นใหม่สนใจปฏิบัติธรรมไว้น่าสนใจว่า ในสังคมปัจจุบัน ยิ่งมีความพร้อมพรั่งสะดวกสบายทางวัตถุมากเท่าใด ผู้คนก็จะพบว่าความสุขทางวัตถุมีข้อจำกัด ไม่สามารถให้ความพึงพอใจแก่ชีวิตได้อย่างแท้จริง และยิ่งดิ้นรนขวนขวายหาเงิน จิตใจก็ยิ่งเครียด เต็มไปด้วยความวิตกกังวล ทำให้ต้องแสวงหาทางดับทุกข์ในจิตใจ
ผมว่า การฝึกปฏิบัติธรรมช่วยให้จิตใจผ่อนคลายจากความเครียดและความกดดันต่างๆในชีวิต การตัดสินใจสลัดทางโลก หันไปเดินทางธรรมด้วยการบวชและตั้งใจจะบวชไปตลอดชีวิตอย่างกรณีเพื่อนผม สะท้อนความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในโลกปัจจุบัน
เมื่อพูดถึงการบวช มีผู้ใหญ่ท่านหนึ่ง ได้อธิบายให้ผมฟังว่า คนเราเวลาจะบวชนั้นมักมีเหตุผลประมาณ 5 ข้อด้วยกัน คือ
• บวชเล่นบวชลอง
• บวชตามประเพณี
• บวชหนีสงสาร
• บวชผลาญข้าวสุก
• บวชสนุกตามเพื่อน
ย้อนไปไกล ในพระไตรปิฎกมีการระบุถึงอันตรายของพระภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ไว้ 4 ข้อดังนี้
1.อูมิภัย ภัยคลื่น คือการอดทนต่อคำสั่งสอนไม่ได้ เกิดความขึ้งเคียดคับใจ เบื่อหน่ายคำตักเตือนและพร่ำสอน
2.กุมกีลภัย ภัยจรเข้ คือ เห็นแก่ปากท้อง ถูกจำกัดระเบียบวินัยเกี่ยวกับการบริโภคทนไม่ได้
3.อาวฏภัย ภัยน้ำวน คือห่วงพะวงใฝ่ในกามสุข ตัดใจจากกามสุขไม่ได้
4.สุสุกาภัย ภัยปลาร้าย หรือภัยปลาฉลาม คือ เกิดความปรารถนาทางเพศ รักผู้หญิง
โลกทุกวันนี้ซับซ้อนขึ้นไปอีกมาก เหตุผลในการบวชและอันตรายของพระบวชใหม่ก็ซับซ้อนตามไปด้วย การบวชไม่ควรเป็นแค่การเปลี่ยนแปลงแค่เพียงรูปลักษณ์การปฏิบัติภายนอก แต่ควรเป็นการเปลี่ยนแปลงภายในแก่นแท้ของความคิดจิตใจ
งานบวชเพื่อนผมสองคนที่บวชในช่วงเวลาห่างกันไม่กี่ คนหนึ่งบวชวัดในเมือง ขณะที่อีกคนหนึ่งบวชในวัดที่ต่างจังหวัด ทำให้ผมได้เห็นกิจกรรมและกระบวนการของการบวชที่แตกต่างกัน
สำหรับการบวชในวัดในกรุงเทพฯนั้น ต้องมีการไปขอใบรับรองจากเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าคนที่จะบวชนั้นไม่ได้มีคดีร้ายแรงติดตัว แล้วจึงจะบวชได้
แต่ถ้าเป็นวัดตามต่างจังหวัดไม่จำเป็นต้องทำขนาดนั้น อาจจะเป็นเพราะสังคมในชนบท จะคุ้นชินกันว่า ผู้คนรู้จักกัน ใครเป็นใคร มาจากไหน ลูกเต้าเหล่าใคร
ในความเป็นจริงแล้วการตรวจสอบเรื่องแบบนี้ก็เป็นเรื่องที่ดีเหมือนกันนะครับ อาจจะช่วยคัดกรองคนที่จะเข้ามาเป็นโจรนุ่งผ้าเหลือง และป้องกันคนที่จะหนีความผิดต่างๆมาห่มผ้าเหลือง เพื่อหนีความผิด เพราะทุกวันนี้ มีข่าวคดีอาชญากรรมและยาเสพติดในวัดอยู่บ่อยๆ
งานบวชในต่างจังหวัดยังมีการทำขวัญนาค มีแห่นาคเป็นขบวนใหญ่ เป็นทั้งงานบุญและงานรื่นเริง บันเทิงสนุกสนานเบิกบานใจ
ในขณะเดียวกัน ผมว่ากิจกรรมทางศาสนาจำนวนมากเวลานี้ เป็นเรื่องของศรัทธามาร์เก็ตติง เป็นเรื่องของการหาประโยชน์ของคนบางจำพวกที่เอาผ้าเหลืองมาบังหน้า
ก็ได้แต่หวังนะครับว่า ทุกท่านที่ได้บวช ได้ทำบุญกุศล ได้ปฏิบัติธรรมในช่วงเข้าพรรษานี้ จะได้ค้นพบสิ่งดีๆจากธรรมะ ที่สำคัญอย่าหลงไปกับศรัทธามาร์เก็ตติงกันนะครับ
หลายคนคงมีโอกาสใช้วันหยุดไปวัดทำบุญ หรือมีเวลาพักผ่อนจากการงาน สำหรับผมเข้าพรรษาปีนี้มีความพิเศษกว่าทุกปี เพราะได้มีโอกาสไปงานบวช เพื่อนสนิทสองคนที่เรียนมหาวิทยาลัยมาด้วยกันตั้งแต่ปีหนึ่ง จนบัดนี้ต่างแยกย้ายกันไปทำงาน เผลอแป๊บเดียววันเวลาก็ผ่านไปเกือบสิบปีแล้ว
ถึงเวลาเพื่อนๆ ลาบวช หรือลาอุปสมบทไปห่มผ้าเหลืองพร้อมๆ กัน คงเป็นช่วงวัยของคนรุ่นผม ที่ได้เวลาบวช ทดแทนบุญคุณให้พ่อแม่ หรือให้แม่ได้เกาะชายผ้าเหลือง เวลาคนหนุ่มๆ ลาบวช ก็มักจะถูกตั้งคำถามว่า บวชแล้วจะเบียดเมื่อไร
เพื่อนผมกลับมีคำตอบที่ต่างออกไป เขาคิดจะบวชยาว และอาจจะไม่สึก เพราะอยากใช้ชีวิต ศึกษาธรรมะกับพระอาจารย์ อยากออกธุดงค์ไปตามต่างจังหวัด ผมขอสาธุและขอให้เขาสมปรารถนา เดินไปตามเส้นทางที่เขาเลือก
ผมว่าทุกวันนี้ คนรุ่นใหม่ คนหนุ่มสาวจำนวนหนึ่งสนใจธรรมะมากขึ้น สนใจปฏิบัติธรรม เข้าร่วมกิจกรรมทางวัด และประเพณีทางศาสนามากขึ้น ซึ่งเป็นอีกมิติหนึ่งของสังคมที่น่าสนใจ
ปรากฏการณ์ การสวดมนต์ข้ามปี ในคืนส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ ใน ปีสองปีมานี้ หลายคนคงจำได้ ในคืนวันที่ 31 ธันวาคม 2553 ข้ามถึง 1 มกราคม 2554 เป็นปีแห่งการเกิด "เคานต์ดาวน์ธรรม" อย่างแพร่หลายที่สุดทั้งในรูปแบบของการเข้าร่วมกิจกรรมในวัด ไปจนถึงการสวดมนต์ข้ามปีแบบออนไลน์
เป็นการขยายผลต่อเนื่องจากเครือข่ายองค์กรงดเหล้า ที่เริ่มจัดกิจกรรมสวดมนต์ข้ามปี 2551 จนมีจำนวนวัดเข้าร่วมกิจกรรมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี
การเคานต์ดาวน์ธรรมะนี้เป็นโครงการที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือของ สำนักเลขาธิการมหาเถรสมาคม สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มูลนิธิศึกษาธิการ มูลนิธิวัดปัญญา สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า องค์การยุวพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
ในโลกของสังคมเทคโนโลยี การเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม ในยุคสมัยที่วัตถุเจริญก้าวหน้าไปเร็วมาก คนส่วนหนึ่งพบว่าความสุขความโลภความทะยานอยากได้อยากมี ทำให้เกิดความทุกข์ ไม่ใช่ความสุข
พระไพศาลวิสาโลเคยอธิบายเรื่องคนรุ่นใหม่สนใจปฏิบัติธรรมไว้น่าสนใจว่า ในสังคมปัจจุบัน ยิ่งมีความพร้อมพรั่งสะดวกสบายทางวัตถุมากเท่าใด ผู้คนก็จะพบว่าความสุขทางวัตถุมีข้อจำกัด ไม่สามารถให้ความพึงพอใจแก่ชีวิตได้อย่างแท้จริง และยิ่งดิ้นรนขวนขวายหาเงิน จิตใจก็ยิ่งเครียด เต็มไปด้วยความวิตกกังวล ทำให้ต้องแสวงหาทางดับทุกข์ในจิตใจ
ผมว่า การฝึกปฏิบัติธรรมช่วยให้จิตใจผ่อนคลายจากความเครียดและความกดดันต่างๆในชีวิต การตัดสินใจสลัดทางโลก หันไปเดินทางธรรมด้วยการบวชและตั้งใจจะบวชไปตลอดชีวิตอย่างกรณีเพื่อนผม สะท้อนความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในโลกปัจจุบัน
เมื่อพูดถึงการบวช มีผู้ใหญ่ท่านหนึ่ง ได้อธิบายให้ผมฟังว่า คนเราเวลาจะบวชนั้นมักมีเหตุผลประมาณ 5 ข้อด้วยกัน คือ
• บวชเล่นบวชลอง
• บวชตามประเพณี
• บวชหนีสงสาร
• บวชผลาญข้าวสุก
• บวชสนุกตามเพื่อน
ย้อนไปไกล ในพระไตรปิฎกมีการระบุถึงอันตรายของพระภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ไว้ 4 ข้อดังนี้
1.อูมิภัย ภัยคลื่น คือการอดทนต่อคำสั่งสอนไม่ได้ เกิดความขึ้งเคียดคับใจ เบื่อหน่ายคำตักเตือนและพร่ำสอน
2.กุมกีลภัย ภัยจรเข้ คือ เห็นแก่ปากท้อง ถูกจำกัดระเบียบวินัยเกี่ยวกับการบริโภคทนไม่ได้
3.อาวฏภัย ภัยน้ำวน คือห่วงพะวงใฝ่ในกามสุข ตัดใจจากกามสุขไม่ได้
4.สุสุกาภัย ภัยปลาร้าย หรือภัยปลาฉลาม คือ เกิดความปรารถนาทางเพศ รักผู้หญิง
โลกทุกวันนี้ซับซ้อนขึ้นไปอีกมาก เหตุผลในการบวชและอันตรายของพระบวชใหม่ก็ซับซ้อนตามไปด้วย การบวชไม่ควรเป็นแค่การเปลี่ยนแปลงแค่เพียงรูปลักษณ์การปฏิบัติภายนอก แต่ควรเป็นการเปลี่ยนแปลงภายในแก่นแท้ของความคิดจิตใจ
งานบวชเพื่อนผมสองคนที่บวชในช่วงเวลาห่างกันไม่กี่ คนหนึ่งบวชวัดในเมือง ขณะที่อีกคนหนึ่งบวชในวัดที่ต่างจังหวัด ทำให้ผมได้เห็นกิจกรรมและกระบวนการของการบวชที่แตกต่างกัน
สำหรับการบวชในวัดในกรุงเทพฯนั้น ต้องมีการไปขอใบรับรองจากเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าคนที่จะบวชนั้นไม่ได้มีคดีร้ายแรงติดตัว แล้วจึงจะบวชได้
แต่ถ้าเป็นวัดตามต่างจังหวัดไม่จำเป็นต้องทำขนาดนั้น อาจจะเป็นเพราะสังคมในชนบท จะคุ้นชินกันว่า ผู้คนรู้จักกัน ใครเป็นใคร มาจากไหน ลูกเต้าเหล่าใคร
ในความเป็นจริงแล้วการตรวจสอบเรื่องแบบนี้ก็เป็นเรื่องที่ดีเหมือนกันนะครับ อาจจะช่วยคัดกรองคนที่จะเข้ามาเป็นโจรนุ่งผ้าเหลือง และป้องกันคนที่จะหนีความผิดต่างๆมาห่มผ้าเหลือง เพื่อหนีความผิด เพราะทุกวันนี้ มีข่าวคดีอาชญากรรมและยาเสพติดในวัดอยู่บ่อยๆ
งานบวชในต่างจังหวัดยังมีการทำขวัญนาค มีแห่นาคเป็นขบวนใหญ่ เป็นทั้งงานบุญและงานรื่นเริง บันเทิงสนุกสนานเบิกบานใจ
ในขณะเดียวกัน ผมว่ากิจกรรมทางศาสนาจำนวนมากเวลานี้ เป็นเรื่องของศรัทธามาร์เก็ตติง เป็นเรื่องของการหาประโยชน์ของคนบางจำพวกที่เอาผ้าเหลืองมาบังหน้า
ก็ได้แต่หวังนะครับว่า ทุกท่านที่ได้บวช ได้ทำบุญกุศล ได้ปฏิบัติธรรมในช่วงเข้าพรรษานี้ จะได้ค้นพบสิ่งดีๆจากธรรมะ ที่สำคัญอย่าหลงไปกับศรัทธามาร์เก็ตติงกันนะครับ
