แผ่นดินไหวอย่างต่อเนื่องในระยะหลังๆ มานี้ ทำให้เราหันมาสนใจทฤษฏีเรื่องแผ่นดินไหวกันมากขึ้น แม้ว่าเราไม่อาจทำนายการเกิดแผ่นดินไหวได้อย่างแม่นยำ หรือมนุษย์ไม่อาจรับรู้ล่วงหน้าว่าจะเกิดแผ่นดินไหวได้ดีกว่าสัตว์หลายชนิด แต่ก็มีความพยายามที่จะศึกษาหาความจริงและหาทฤษฏีที่จะตอบให้ได้ว่าแผ่นดินไหวจะรู้ล่วงหน้าได้อย่างไร
ก่อนอื่นเราคงต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่าแผ่นดินไหวมีที่มาอย่างไร
โลกเรานี้พื้นผิวที่เป็นเปลือกโลกไม่ได้ว่าเป็นชิ้นเดียวแต่มีอยู่หลายชิ้น และเคลื่อนตัวได้ อาการที่เคลื่อนตัวนี้เองทำให้แผ่นของเปลือกโลกแบ่งชิ้นๆ ที่เรียกเท็คโทนิคเพลท (Tectonic Plates) ซึ่งมีอยู่ทั้งสิ้น ๗ ถึง ๘ ชิ้นใหญ่ๆ ขึ้นอยู่ว่าเราจะนิยามว่าขนาดไหน ใหญ่ หรือเล็ก แต่ก็ยังมีแผ่นเท็คโทนิคเล็กอีกมาก
แผ่นดินที่มีเปลือกโลกหุ้มอยู่นั้นเมื่อมีแผ่นเท็คโทนิคเคลื่อนไหวทั้งเข้าหากันหรือเข้าชนบ้าง แยกจากกันหรือออกจากจุดศูนย์กลางของตัวมันเองบ้าง และบางครั้งก็เปลี่ยนแปลงรูปแบบของตัวมันเองไปบ้าง การเปลี่ยนแปลงทุกรูปแบบดังกล่าว ทำให้เกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟประทุหรือระเบิด รวมทั้งเกิดภูเขาขึ้นทั้งบนบกและในทะเล
เปลือกโลกมีสองชนิดคือ เปลือกโลกภาคพื้นทวีปที่มีความหนามากแต่ความหนาแน่นต่ำส่วนเปลือกโลกอีกชนิดคือเปลือกโลกภาคพื้นสมุทรมีความหนาน้อยกว่าแต่ความหนาแน่นมากกว่าดังนั้นแผ่นเท็คโทนิคจึงอาจเป็นได้ทั้งสองชนิดหรือชนิดใดชนิดหนึ่ง
มีการสำรวจพบว่าพลังงานที่เกิดจากแผ่นดินไหวเกือบ ๙๕ เปอร์เซ็นต์ นั้นมาจากวงรอบของแผ่นดินไหวแถบแปซิฟิค ที่เรียกว่า เซอคัมแปซิฟิค ประเทศที่อยู่ในแถบนี้ก็คือ ญี่ปุ่นที่โดนแผ่นดินไหวไปเมื่อเร็วๆ นี้ ๙ ริกเตอร์ ฟิลิปปินส์ ชิลี พื้นที่บางส่วนในสหรัฐอเมริกาที่ทางแคลิฟอร์เนียทางซานแอนเดรีย และแถบชายฝั่งตะวันตกของอลาสก้า รวมไปถึงหมู่เกาะอลิวเชี่ยนด้วย
วงรอบของแผ่นดินไหวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งวิ่งผ่านแถบภูเขาที่กั้นทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและลากไปถึงอิหร่านผ่านไปยังเทือกเขาหิมาลัย โซนแผ่นดินไหวที่มักร้ายแรงนี้เรียกว่า วงรอบอัลไพน์-หิมาลายัน
นอกจากนั้นยังมีข้อมูลจากการบันทึกถึงแผ่นดินไหวต่างๆ พบว่าจะเกิดจากระดับความลึกใต้พื้นดินตั้งแต่ ๕ ถึง ๗๐๐ กิโลเมตร แต่เกือบ ๙๐ เปอร์เซ็นต์ ของแผ่นดินไหวทั้งหมดเกิดจากระดับความลึกลงไปใต้ดินน้อยกว่า ๑๐๐ กิโลเมตร
ครับ แผ่นดินไหวจึงเกิดขึ้นจากเมื่อแผ่นหินขนาดใหญ่จากแผ่นเพลทเคลื่อนที่เข้าหากันและเกิดตามรอยต่อของแผ่นเพลทดังกล่าวที่ร้ายแรงก็คือ วงรอบเซอคัมแปซิฟิคที่มีผลกระทบถึงนิวซีแลนด์ นิวกีนี ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ ชิลีหมู่เกาะอลิวเชียน อลาสก้า ฝั่งตะวันตกของอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้
แน่นอนครับเมื่อเกิดในทะเลและมีระดับความรุนแรงมากๆ ก็จะมีสึนามิเข้ามาสมทบทำให้น่ากลัวมากขึ้น
สำหรับเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่น่ากลัวและมีระดับความรุนแรงตั้งแต่ปี ค.ศ ๒๐๐๑ เท่าที่รวบรวมได้มีดังนี้ครับ
ปี ๒๐๐๑ ที่แคว้นกุฏราจ อินเดีย ระดับ ๘ ริกเตอร์ คนเสียชีวิตราวๆ สองหมื่นคน และแผ่นดินไหวรู้สึกทั่วอินเดียและปากีสถาน
ปี ๒๐๐๓ เกิดที่เมืองแบม ประเทศอิหร่าน ระดับ ๖.๖ ริกเตอร์ ผู้เสียชีวิตสองหมื่นหกพันคน เมืองนี้อยู่บนเส้นทางแพรไหม บ้านเรือนสร้างจากอิฐดินเหนียว
ปี ๒๐๐๔ อาเจะ ๙ ริกเตอร์ ในเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย คนตายสองแสนคน ส่วนใหญ่ตายเพราะโดนสึนามิจากมหาสมุทรอินเดีย ที่อินโดนีเซียตายไปแสนห้าที่เหลือที่ศรีลังหาและมีคนตายไกลถึงโซมาเลีย
ปี ๒๐๐๕ อาซาด แคชเมียร์ ๗.๖ ริกเตอร์ คนตายแปดหมื่นคน ถือว่าร้ายแรงมากเพราะเกิดในฤดูหนาว
ปี ๒๐๐๘ มลฑลเสฉวน จีน ๗.๙ริกเตอร์ คนตายหกหมื่นเก้าพัน
ปี ๒๐๑๐ เฮติ ระดับ ๗.๐ ริกเตอร์ คนตาย ๓๑๖,๐๐๐ คน กวาดคนทั้งเมืองใหญ่ที่สำคัญและทำให้คนที่รอดตายแสนกว่าคนไร้ที่อยู่
ปี ๒๐๑๐ ชิลี ระดับ ๘.๘ ภาคกลางของประเทศชิลี เกิดเตือนภัยสึนามิทั่วมหาสมุทรแปซิฟิค
ปี ๒๐๑๐ ไครสเชิร์ช ประเทศนิวซีแลนด์ ระดับ ๗.๐ ความเสียหายระหว่างปี ๒๕๑๐-๑๑ ซึ่งมีระดับ ๖.๓ ซึ่งเป็นอาฟเตอร์ช็อคเมื่อ วันที่ ๒๒ ก.พ. ๒๐๑๑
ปี๒๐๑๑ ฮอนชู ประเทศญี่ปุ่นเมื่อเร็วๆ นี้ มีระดับรุนแรงถึง ๙ ริกเตอร์ และมีสึนามิเข้ากวาดบ้านเรือนและรถราและสิ่งก่อสร้างต่างๆ ทำความเสียหายและมีคนเสียชีวิตนับหมื่น โรงงานไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์เสียหายอีกหลายโรง
ปี๒๐๑๑ พม่า ระดับความรุนแรง ๖.๘ ริกเตอร์ มีคนพม่าและคนไทยเสียชีวิตจำนวนหนึ่ง นอกจากนี้ ยังมีอาฟเตอร์ช็อคอีกจำนวนหนึ่ง
ครับจากที่เราสังเกต จะเห็นได้ว่าในระยะสองปีหลังนั้นแผ่นดินไหวเกิดขึ้นบ่อยมากเป็นพิเศษในแถบวงรอบแปซิฟิค ซึ่งเป็นวงรอบที่มีความอัตราบ่อยครั้งที่สุดที่เกิดแผ่นดินไหวของโลก
และเป็นที่น่าสังเกตว่า คนไทยได้รับรู้ถึงแผ่นดินไหวครั้งนี้ด้วยตัวเอง โดยเฉพาะแผ่นดินไหวที่พม่าทำให้วัดวาอารามและสถานที่เก่าแก่รวมทั้งบ้านเรือนของเรารู้สึกว่าจะได้รับผลกระทบไปด้วย
เรื่องแผ่นดินไหวในปีนี้คงไม่ยุติลงแค่นี้หรอกครับ
ก่อนอื่นเราคงต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่าแผ่นดินไหวมีที่มาอย่างไร
โลกเรานี้พื้นผิวที่เป็นเปลือกโลกไม่ได้ว่าเป็นชิ้นเดียวแต่มีอยู่หลายชิ้น และเคลื่อนตัวได้ อาการที่เคลื่อนตัวนี้เองทำให้แผ่นของเปลือกโลกแบ่งชิ้นๆ ที่เรียกเท็คโทนิคเพลท (Tectonic Plates) ซึ่งมีอยู่ทั้งสิ้น ๗ ถึง ๘ ชิ้นใหญ่ๆ ขึ้นอยู่ว่าเราจะนิยามว่าขนาดไหน ใหญ่ หรือเล็ก แต่ก็ยังมีแผ่นเท็คโทนิคเล็กอีกมาก
แผ่นดินที่มีเปลือกโลกหุ้มอยู่นั้นเมื่อมีแผ่นเท็คโทนิคเคลื่อนไหวทั้งเข้าหากันหรือเข้าชนบ้าง แยกจากกันหรือออกจากจุดศูนย์กลางของตัวมันเองบ้าง และบางครั้งก็เปลี่ยนแปลงรูปแบบของตัวมันเองไปบ้าง การเปลี่ยนแปลงทุกรูปแบบดังกล่าว ทำให้เกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟประทุหรือระเบิด รวมทั้งเกิดภูเขาขึ้นทั้งบนบกและในทะเล
เปลือกโลกมีสองชนิดคือ เปลือกโลกภาคพื้นทวีปที่มีความหนามากแต่ความหนาแน่นต่ำส่วนเปลือกโลกอีกชนิดคือเปลือกโลกภาคพื้นสมุทรมีความหนาน้อยกว่าแต่ความหนาแน่นมากกว่าดังนั้นแผ่นเท็คโทนิคจึงอาจเป็นได้ทั้งสองชนิดหรือชนิดใดชนิดหนึ่ง
มีการสำรวจพบว่าพลังงานที่เกิดจากแผ่นดินไหวเกือบ ๙๕ เปอร์เซ็นต์ นั้นมาจากวงรอบของแผ่นดินไหวแถบแปซิฟิค ที่เรียกว่า เซอคัมแปซิฟิค ประเทศที่อยู่ในแถบนี้ก็คือ ญี่ปุ่นที่โดนแผ่นดินไหวไปเมื่อเร็วๆ นี้ ๙ ริกเตอร์ ฟิลิปปินส์ ชิลี พื้นที่บางส่วนในสหรัฐอเมริกาที่ทางแคลิฟอร์เนียทางซานแอนเดรีย และแถบชายฝั่งตะวันตกของอลาสก้า รวมไปถึงหมู่เกาะอลิวเชี่ยนด้วย
วงรอบของแผ่นดินไหวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งวิ่งผ่านแถบภูเขาที่กั้นทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและลากไปถึงอิหร่านผ่านไปยังเทือกเขาหิมาลัย โซนแผ่นดินไหวที่มักร้ายแรงนี้เรียกว่า วงรอบอัลไพน์-หิมาลายัน
นอกจากนั้นยังมีข้อมูลจากการบันทึกถึงแผ่นดินไหวต่างๆ พบว่าจะเกิดจากระดับความลึกใต้พื้นดินตั้งแต่ ๕ ถึง ๗๐๐ กิโลเมตร แต่เกือบ ๙๐ เปอร์เซ็นต์ ของแผ่นดินไหวทั้งหมดเกิดจากระดับความลึกลงไปใต้ดินน้อยกว่า ๑๐๐ กิโลเมตร
ครับ แผ่นดินไหวจึงเกิดขึ้นจากเมื่อแผ่นหินขนาดใหญ่จากแผ่นเพลทเคลื่อนที่เข้าหากันและเกิดตามรอยต่อของแผ่นเพลทดังกล่าวที่ร้ายแรงก็คือ วงรอบเซอคัมแปซิฟิคที่มีผลกระทบถึงนิวซีแลนด์ นิวกีนี ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ ชิลีหมู่เกาะอลิวเชียน อลาสก้า ฝั่งตะวันตกของอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้
แน่นอนครับเมื่อเกิดในทะเลและมีระดับความรุนแรงมากๆ ก็จะมีสึนามิเข้ามาสมทบทำให้น่ากลัวมากขึ้น
สำหรับเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่น่ากลัวและมีระดับความรุนแรงตั้งแต่ปี ค.ศ ๒๐๐๑ เท่าที่รวบรวมได้มีดังนี้ครับ
ปี ๒๐๐๑ ที่แคว้นกุฏราจ อินเดีย ระดับ ๘ ริกเตอร์ คนเสียชีวิตราวๆ สองหมื่นคน และแผ่นดินไหวรู้สึกทั่วอินเดียและปากีสถาน
ปี ๒๐๐๓ เกิดที่เมืองแบม ประเทศอิหร่าน ระดับ ๖.๖ ริกเตอร์ ผู้เสียชีวิตสองหมื่นหกพันคน เมืองนี้อยู่บนเส้นทางแพรไหม บ้านเรือนสร้างจากอิฐดินเหนียว
ปี ๒๐๐๔ อาเจะ ๙ ริกเตอร์ ในเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย คนตายสองแสนคน ส่วนใหญ่ตายเพราะโดนสึนามิจากมหาสมุทรอินเดีย ที่อินโดนีเซียตายไปแสนห้าที่เหลือที่ศรีลังหาและมีคนตายไกลถึงโซมาเลีย
ปี ๒๐๐๕ อาซาด แคชเมียร์ ๗.๖ ริกเตอร์ คนตายแปดหมื่นคน ถือว่าร้ายแรงมากเพราะเกิดในฤดูหนาว
ปี ๒๐๐๘ มลฑลเสฉวน จีน ๗.๙ริกเตอร์ คนตายหกหมื่นเก้าพัน
ปี ๒๐๑๐ เฮติ ระดับ ๗.๐ ริกเตอร์ คนตาย ๓๑๖,๐๐๐ คน กวาดคนทั้งเมืองใหญ่ที่สำคัญและทำให้คนที่รอดตายแสนกว่าคนไร้ที่อยู่
ปี ๒๐๑๐ ชิลี ระดับ ๘.๘ ภาคกลางของประเทศชิลี เกิดเตือนภัยสึนามิทั่วมหาสมุทรแปซิฟิค
ปี ๒๐๑๐ ไครสเชิร์ช ประเทศนิวซีแลนด์ ระดับ ๗.๐ ความเสียหายระหว่างปี ๒๕๑๐-๑๑ ซึ่งมีระดับ ๖.๓ ซึ่งเป็นอาฟเตอร์ช็อคเมื่อ วันที่ ๒๒ ก.พ. ๒๐๑๑
ปี๒๐๑๑ ฮอนชู ประเทศญี่ปุ่นเมื่อเร็วๆ นี้ มีระดับรุนแรงถึง ๙ ริกเตอร์ และมีสึนามิเข้ากวาดบ้านเรือนและรถราและสิ่งก่อสร้างต่างๆ ทำความเสียหายและมีคนเสียชีวิตนับหมื่น โรงงานไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์เสียหายอีกหลายโรง
ปี๒๐๑๑ พม่า ระดับความรุนแรง ๖.๘ ริกเตอร์ มีคนพม่าและคนไทยเสียชีวิตจำนวนหนึ่ง นอกจากนี้ ยังมีอาฟเตอร์ช็อคอีกจำนวนหนึ่ง
ครับจากที่เราสังเกต จะเห็นได้ว่าในระยะสองปีหลังนั้นแผ่นดินไหวเกิดขึ้นบ่อยมากเป็นพิเศษในแถบวงรอบแปซิฟิค ซึ่งเป็นวงรอบที่มีความอัตราบ่อยครั้งที่สุดที่เกิดแผ่นดินไหวของโลก
และเป็นที่น่าสังเกตว่า คนไทยได้รับรู้ถึงแผ่นดินไหวครั้งนี้ด้วยตัวเอง โดยเฉพาะแผ่นดินไหวที่พม่าทำให้วัดวาอารามและสถานที่เก่าแก่รวมทั้งบ้านเรือนของเรารู้สึกว่าจะได้รับผลกระทบไปด้วย
เรื่องแผ่นดินไหวในปีนี้คงไม่ยุติลงแค่นี้หรอกครับ
