เอพี/เอเอฟพี—สตรีหมายเลขหนึ่งจากแดนพญาอินทรี นาง มิเชล โอบามา ปราศรัยแก่กลุ่มนักศึกษาจีน ย้ำความสำคัญของเสรีภาพในการพูดแสดงความคิดเห็น และเข้าถึงข่าวสารข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต ตลอดจนเสรีภาพทางศาสนา เป็นสิทธิสากล และช่วยให้ประเทศต่างๆ แข็งแกร่งขึ้น
นาง มิเชล โอบามา ภริยา นายบารัก โอบามา ประธานาธิบดีแห่งสหรัฐอเมริกา เยือนสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นเวลา 7 วัน (20-26 มี.ค.) โดยการพบปะผู้นำจีนจะมุ่งไปที่ “ประเด็นละมุน” (soft issues) อาทิ การศึกษา นางโอบามาประเดิมการเยือนด้วยการเล่นปิงปองกับนักศึกษาจีน เที่ยวพระราชวังต้องห้ามโดยมีนาง เผิง ลี่หยวน ภริยาของประธานาธิบดี สี จิ้นผิง เป็นผู้พาชมฯ
สตรีหมายเลขหนึ่งแห่งสหรัฐอเมริกาได้พบปะกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิงในวันศุกร์(21 มี.ค.) ซึ่งเป็นการพบปะฯที่มิได้อยู่ในกำหนดการเยือนฯ ทำให้การเยือนฯมีกลิ่นอายทางการเมืองเข้ามาปะปน
นาง โอบามา ยังได้แวบแตะประเด็นอ่อนไหวการเมืองระหว่างปราศรัยแก่กลุ่มนักศึกษา 200 คน ณ ศูนย์สแตนฟอร์ด แห่งมหาวิทยาลัยปักกิ่งในเช้าวันเสาร์(22 มี.ค.) นางได้กล่าวเรียกร้องการเปิดกว้างเสรีภาพ โดยมิได้เอ่ยชื่อประเทศ “จีน”
“การเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารอย่างเสรีเป็นสิ่งสำคัญ มิฉะนั้นเราจะรู้ความจริงได้อย่างไร เราจะเรียนรู้ได้อย่างไรว่ามีอะไรเกิดขึ้นในชุมชนของเรา ในประเทศของเรา และในโลกของเรา” นาง โอบามา กล่าว
คำกล่าวของนางโอบามาราวเสียงสะท้อนของผู้นำสหรัฐฯคือ รองประธานาธิบดี โจ ไบเดน ซึ่งได้กล่าวแก่กลุ่มผู้บริหารธุรกิจอเมริกันในกรุงปักกิ่งเมื่อเดือนธ.ค.ปีที่แล้ว(2556) นายไบเดนได้บอกว่า จีนจะแข็งแกร่งมากขึ้น มั่นคงมากขึ้น และสร้างนวัตกรรมใหม่ได้อีกมากหากเคารพในสิทธิมนุษย์ชนสากล
ทั้งนี้จีนได้ปิดกั้นเว็บไซต์ข่าวต่างประเทศและเว็บไซต์บริการเครือข่ายสังคมหลายราย อาทิ เฟซบุ๊ค (Facebook), ทวิตเตอร์ (Twitter) และ ยูทิวบ์ (YouTube) อีกทั้งมีการจัดตั้งหน่วยเซนเซอร์ซึ่งมีสมาชิกเป็นกองทัพ ทำการกรองข้อมูลข่าวสาร ที่จีนเห็นว่าเป็นประเด็นอ่อนไหว ที่อาจคุกคามอำนาจรัฐบาล ขณะเดียวกันก็ต้องการปิดปากกลุ่มที่มีแนวคิดแตกต่างไปจากรัฐบาล
พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้รุกปราบปรามกลุ่มที่เห็นต่างทางการเมือง โดยการสร้าง “กำแพงไฟใหญ่” (Great Firewall of China) ปิดเว็บไซต์ที่พรรคฯเห็นว่าไม่พึงประสงค์ด้วยเนื้อหาอ่อนไหว
ล่าสุดในต้นเดือนที่ผ่านมา ยักษ์ใหญ่อินเทอร์เน็ต เทนเซ็นต์ (Tencent) ได้ปิดบัญชีหลายรายในหน้าเผยแพร่ข้อความยอดนิยมของบริษัท ที่ชื่อ WeChat ความเคลื่อนไหวดังกล่าวดูแสดงถึงการขยายการปราบรามเนื้อหาทางการเมือง
นอกจากนี้ จีนยังโดนกลุ่มรณรงค์สิทธิฯ โจมตีการกดขี่กลุ่มศาสนา โดยมีการจับกุมและกักขังสมาชิกโบสถ์ “ใต้ดิน” ตลอดจนความขัดแย้งกับกลุ่มพุทธทิเบต และชนชาติมุสลิมอุยกูร์ในซินเจียง
นางโอบามาพลิกลิ้นพูดถึงโครงการแลกเปลี่ยนการศึกษา
แม้ผู้นำจีนอาจไม่พอใจการพูดถึงเสรีภาพสื่อ แต่การปราศรัยฯนี้จำกัดอยู่ในวงเล็ก และนางโอบามาก็ใช้เวลาส่วนใหญ่ในการพูดถึงการแลกเปลี่ยนด้านการศึกษา โดยกล่าวว่าการศึกษาในต่างประเทศ “เป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญในนโยบายต่างประเทศอเมริกัน”
ปฏิกิริยาต่อการกล่าวถึงเสรีภาพสื่อของนาง โอบามา อาทิ ซันนี่ หนี นักศึกษาชาวจีน ผู้ศึกษาอยู่ที่วิทยาลัยนิวยอร์กการป่าไม้และวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม กล่าวว่าเธอไม่มีปัญหาเรื่องการเข้าถึงข้อมูลในการศึกษา และจีนก็ปรับปรุงเปิดเผยข้อมูลมากขึ้นแล้ว
“มันเป็นไปแบบค่อยเป็นค่อยไป” หนี่ กล่าว และแสดงความประทับใจที่นางโอบามากล่าวว่าการเรียนเมืองนอกไม่ใช่อภิสิทธิของกลุ่มคนรวยเท่านั้น
ระหว่างการปราศรัย สตรีหมายเลขหนึ่งแดนพญาอินทรียังอ้างถึงความริเริ่มของนายโอบามาในโครงการส่งนักศึกษาอเมริกันที่มีภูมิหลังหลากหลายไปยังจีน
“ความมุ่งหวังของเรา ก็เพื่อสร้างสายสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มประชาชนที่มีภูมิหลังหลากหลายเชื้อชาติและเศรษฐกิจสังคม ด้วยความหลากหลายฯนี้ จึงจะสามารถพลิกโฉมสัมพันธภาพของเรา”
ทั้งนี้ ระหว่างเยือนกรุงปักกิ่งเมื่อปี 2552 ของประธานาธิบดีโอบามาได้ประกาศความริเริ่ม ได้แก่ ทุนการศึกษา 100,000 ทุน เพื่อขยายกลุ่มนักศึกษาอเมริกันในจีนที่มีความหลากหลายทาเศรษฐกิจสังคม
จากข้อมูลทำเนียบขาว ปัจจุบันนักศึกษาจีนในสหรัฐฯ มีจำนวนมากกว่า 200,000 คน ขณะที่นักศึกษาอเมริกันที่ศึกษาในประเทศจีน มีเพียง 20,000 คน
นางโอบามาเยือนประเทศจีนเป็นครั้งแรก โดยเป็นการเยือนอิสระ พร้อมกับครอบครัว ได้แก่ มารดา นาง โรบินสัน และบุตรีสองคน คือ มาเรีย และซาช่า เป็นโอกาสที่สตรีหมายเลขหนึ่งจากวอชิงตันได้ใกล้ชิดกับกับสตรีหมายเลขหนึ่งของกรุงปักกิ่งคือ นาง เผิง ลี่หยวน สำหรับนางเผิงถือเป็นภริยาประธานาธิบดีจีนคนแรกที่แหวกม่านประเพณีการเก็บเนื้อเก็บตัวของสตรีหมายเลขหนึ่งแดนมังกรซึ่งเป็นมานับสิบๆปี นางเผิงได้ออกหน้าออกตามามีบทบาทเคียงข้างสามี และปรากฏโฉมหน้าตามสื่อต่างๆทั้งในและเทศอย่างเกรียวกราว
บทบรรณาธิการสื่อจีน โกลบอล ไทม์ส (Global Times) กระบอกเสียงทางการจีน ที่เผยแพร่เมื่อเช้าวันเสาร์(22 มี.ค.) อ้างคำกล่าวของ นาย จัง เต้าฝู อาจารย์ด้านวิชาการหนังสือพิมพ์แห่งมหาวิทยาลัยฟู่ตันแห่งนครเซี่ยงไฮ้ เขียนว่า “การทูตของสตรีหมายเลขหนึ่ง” คือ การเมืองที่ไร้การถกเถียงทางการเมือง
“เรามักจะเห็นการใช้ท่าทีแบบนุ่มนิ่มมาปรับดุลการเผชิญหน้าทางการเมืองที่แข็งกระด้าง” จัง ระบุในบทความ การทูตระหว่างจีนและสหรัฐฯมีหลากหลายมิติ
สื่อมะกันเกทับ นางโอบามาสูงกว่า
ก่อนหน้าที่นางโอบามามาเยือนแดนมังกร บรรดาเว็บไซต์ข่าวในจีน ต่างได้ประกาศชัยชนะในสไตล์ของนางเผิง แต่บรรณาธิการด้านแฟชั่นอเมริกันก็ไม่ยอมแพ้ เกทับผ่านยักษ์ใหญ่สื่อแดนอินทรี เดอะ วอชิงตัน โพสต์ (The Washington Post) ว่า นางโอบามาชนะขาด นอกจากนี้ Pamela Edwards Christiani ผู้อำนวยการด้านความงามและสไตล์ จากนิตยสาร Essence ช่วยสำทับอีกว่า นางโอบามา มีราศี และได้เปรียบมากกว่าในด้านความสูง
ช่องว่างในด้านส่วนสูงดูแคบลงโดยเมื่อวันศุกร์นางโอบามาได้เลือกสวมรองเท้าส้นแบนต่ำๆ ทำให้สตรีหมายเลขหนึ่งแดนมังกรแลดูสง่างาม ด้านสตรีหมายเลขหนึ่งแดนอินทรีที่ร่างไม่ดูสูงชะลูดเป็นเสาไฟฟ้า ก็ดูผ่อนคลายขึ้น
ในวันอาทิตย์(23 มี.ค.) ครอบครัวนางโอบามา จะไปเที่ยวกำแพงเมืองจีน จากนั้นก็จะบินไปยังเมืองซีอัน ชมพิพิธภัณฑ์หุ่นดินเผานักรบจิ๋นซีฮ่องเต้ และต่อไปยังศูนย์วิจัยและเพราะเลี้ยงแพนด้ายักษ์ ณ เมือง เฉิงตู มณฑลซื่อชวน (เสฉวน) และบินกลับสหรัฐฯในวันพุธ(26 มี.ค.).
