หมัดมังกรสยบเวียด ปกป้องอธิปไตยในทะเลจีนใต้

เซาท์ไชน่า มอร์นิ่งโพสต์ - เว็บไซต์วิกิลีกส์เปิดโปงข้อมูลลับของสถานทูตสหรัฐฯ ในกรุงฮานอย ระบุจีนออกโรงประท้วงต่อต้านบริษัทน้ำมันต่างชาติ ที่ทำสัญญาสำรวจแหล่งน้ำมันร่วมกับเวียดนามในทะเลจีนใต้ ซึ่งมีข้อพิพาทการอ้างสิทธิ์กับหลายชาติในอาเซียน รวมทั้งไต้หวันอย่างหนักหน่วงกว่าที่คิด และประสบความสำเร็จเสียด้วย

พญามังกรเริ่มกางกรงเล็บขัดขวางมาตั้งแต่ปี 2549 บริษัทน้ำมันยักษ์ใหญ่ เช่น เอ็กซ์ซอน โมบิล, บีพี และเชฟรอน ตลอดจนบริษัทน้ำมันรายเล็กกว่า เช่น เปโตรนาสแห่งมาเลเซีย ถูกจีนกดดันอย่างหนัก โดยในเอกสารลับของสหรัฐฯเมื่อเดือนก.ค.2550 ยังระบุว่า มีบริษัทของสหรัฐฯ 4 ราย และต่างชาติอีก 8 ราย ตกอยู่ในเหตุการณ์นี้ สัญญาราว 5 ฉบับถูกแขวน หรือยกเลิก

การเปิดโปงของวิกิลีกส์เกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกับที่จีนรุกไล่ไม่ลดละ โดยตัดสายเคเบิลบนเรือสำรวจ ซึ่งฮานอยเช่าเหมาลำ และทำงานให้กับบริษัทต่างชาติเมื่อเดือนพ.ค. ที่ผ่านมา เมื่อสัปดาห์ที่แล้วเจ้าหน้าที่จีนยังออกคำเตือน ห้ามบริษัทน้ำมันยักษ์ใหญ่ของรัฐบาลอินเดียขยายการสำรวจแหล่งน้ำมันและก๊าซธรรมชาติร่วมกับเวียดนาม

ในบทบรรณาธิการของหนังสือพิมพ์โกลบอล ไทมส์ ระบุว่า แม้จีนให้ความสำคัญกับมิตรภาพระหว่างจีนกับอินเดีย แต่ก็มิได้ให้ความสำคัญกับเรื่องนี้เหนือสิ่งอื่นทั้งหมด

ด้านนักการทูตและนักวิชาการบนแดนมังกรก็มีความเห็นไปในทิศทางเดียวกัน และวิตกการกระทำของเวียดนาม

“เวียดนามพยายามยกระดับความขัดแย้งเรื่องการสำรวจน้ำมันของต่างชาติขึ้นเป็นปัญหาระหว่างประเทศ ความพยายามของเวียดนามเป็นการท้าทายอย่างชัดเจน … เราได้แสดงให้เห็นชัดเจนอย่างมากแล้วว่า มันเป็นเรื่องที่ยอมรับไม่ได้” นักการทูตของจีนผู้หนึ่งกล่าว

นักการทูตจีนในต่างประเทศดำเนินการประท้วงบริษัทน้ำมันต่างชาติในวาระต่างๆ บางครั้งทำอย่างไม่อ้อมค้อมกับบรรดาบริษัทน้ำมันในเมืองฮุสตัน รัฐเท็กซัส

ข้อมูลลับที่รั่วไหลบ่งถึงความวิตกของสหรัฐฯ ซึ่งเมื่อปีที่แล้วเตือนว่า สหรัฐฯ มีความสนใจห่วงใยการคลี่คลายปัญหาในภูมิภาคนี้ด้วยสันติวิธี อันเป็นถ้อยคำ ที่ทำให้รัฐบาลปักกิ่งโกรธเกรี้ยว

ข้อมูลลับยังยืนยันรายงานของหนังสือพิมพ์เซาท์ไชน่า มอร์นิ่งโพสต์เมื่อเดือนก.ค. 2551 ที่ระบุว่า เอ็กซ์ซอน โมบิลบริษัทน้ำมันรายใหญ่สุดในโลกถูกนักการทูตจีนข่มขู่ซ้ำ ๆ ให้ยกเลิกสัญญาการสำรวจ ที่ทำกับเวียดนาม มิเช่นนั้นธุรกิจของเอ็กซ์ซอนในจีนอาจถูกมาตรการลงโทษได้ ขณะที่กระทรวงต่างประเทศของจีนยืดอกยืนยันว่า ข่มขู่จริง เนื่องจากการกระทำของเอ็กซ์ซอนได้ละเมิดอธิปไตยของจีน

อย่างไรก็ตาม เอ็กซ์ซอนตัดสินใจร่วมมือกับเวียดนามต่อไป ผิดกับบริษัทคู่แข่งอื่น ๆ เช่น บีพี ซึ่งข้อมูลลับของสหรัฐฯในเดือนก.ย. 2550 ระบุว่าถูกกดดันจนต้องยกเลิกสัญญา ทำให้บริษัทสูญเงินถึง 200 ล้านดอลลาร์ ขณะที่เชฟรอนถูกนักการทูตจีนในกรุงวอชิงตัน และในกรุงปักกิ่งเตือนอยู่หลายครั้ง ในที่สุดจึงระงับการสำรวจ และบริษัทปิโตรไชน่าให้สัปทานโครงการก๊าซขนาดใหญ่ในมณฑลเสฉวนเป็นรางวัลตอบแทน โดยเป็นโครงการ ที่เปิดให้โดยเฉพาะสำหรับเชฟรอนในจีนเลยทีเดียว

เอียน สตอรีย์ นักวิชาการ ซึ่งเชี่ยวชาญด้านความมั่นคงในสิงค์โปร์ชี้ว่า ความพยายามของจีนขยายแผ่กว้างมากกว่าที่คิดกันแต่ก่อน เพื่อยืนยันสิทธิทางทะเลของตน

ด้านEnergy Intelligence สิ่งพิมพ์ในวงการอุตสาหกรรมน้ำมันระบุเมื่อไม่นานมานี้ว่า บริษัท ซึ่งสนใจโครงการทั้งในแผ่นดินใหญ่และในทะเลจีนใต้จะเผชิญสถานการณ์ยากลำบากในอนาคต

“บริษัทที่ต้องการเข้าไปในตลาดพลังงาน ที่กำลังเฟื่องฟูของจีนจะตัดสินใจลำบากว่าจะทำโครงการในทะเลจีนใต้ต่อไปหรือไม่ ซึ่งก็เสี่ยงที่จะทำให้จีนหมดความโปรดปราน" บทความระบุ