คำขวัญดังของท่านประธานเหมาที่ใครๆรู้จัก แต่ “เหมา”ไม่เคยพูดฯ...

“ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว” ที่มีหน้าตาในภาษาจีน และอังกฤษคือ “中国人民从此站起来了”และ The Chinese people have stood up เป็นคำขวัญที่เลื่องลือที่สุดในแผ่นดินใหญ่ และหากสอบถามชาวจีน นับจากพนักงานของบรรดาบริษัทข้ามชาติบนตึกสูงระฟ้าใจกลางกรุงปักกิ่ง ยันเกษตรกรตีนเปล่าที่ไม่เคยเหยียบย่างออกจากผืนนาเล็กๆกลางเทือกเขามณฑลกุ้ยโจวที่ห่างไกล “แทบทุกคน” ก็พูดพ้องกันว่า “เคยได้ยินประโยคนี้”

และดูเหมือนว่าประโยคนี้ จะ “ถูกจารึก” ว่าเป็นของท่านประธานเหมา เจ๋อตง ขณะขึ้นประกาศสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนเมื่อ 60 ปีที่แล้ว และยังได้กลายเป็นเรื่องเล่าขานในหมู่ประชาชนจีนจำนวนมาก ที่หวนนึกถึง “ความทรงจำอันแจ่มชัดแม้วันเวลาผ่านไปเนินนาน ถึงชั่วขณะที่ท่านประธานเหมา ประกาศก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน เหนือประตูเทียนอันเหมิน เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2492 (1949) ด้วยภาษาจีนกลางสำเนียงชาวหูหนัน ที่กินใจเรียกน้ำตาแห่งความตื้นตันของประชาชนจีน

คำขวัญ “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว” นี้ ป่าวประกาศความชอบด้วยกฎหมายของพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งเชิดชูตัวเองว่าเป็นผู้กอบกู้อารยธรรมแห่งประชาชาติจีน ด้วยการขับไล่กองทัพญี่ปุ่น อำนาจตะวันตก และพรรคจีนคณะชาติ (ก๊กมินตั๋ง) ที่คอรัปชั่น ออกไปจากแผ่นดินใหญ่

คำขวัญนี้ยังเป็นแถลงการณ์ “ความฝันแห่งประชาชนจีน” ที่ชูเป้าหมายกอบกู้อำนาจ ความรุ่งโรจน์ ที่ประเทศจีนเคยครองในประวัติศาสตร์ ตลอด 60 ปีที่ผ่านมากลไกหน่วยโฆษณาชวนเชื่อได้สร้างคำขวัญมากมาย แต่ก็แทบไม่มีคำขวัญไหน ที่ตราตรึงในหัวใจประชาชนจีนทั่วไปถึงขนาดนี้

แต่ความเข้าใจนี้ มีปัญหาในเชิงข้อเท็จจริง นั่นคือ เหมาไม่เคยลั่นคำขวัญนี้ที่จัตุรัสเทียนอันเหมินเลย ท่านมิได้ประกาศประโยคนี้ในวันที่ 1 ตุลาคม 2492 ดังเช่นคำกล่าวอันเลื่องลั่นในประวัติศาสตร์ฝรั่งเศส ของพระนางมารี่ อังตัวเน็ต “ก็ให้พวกเขากินขนมเค้กซิ” /“Let them eat cake” (อันเป็นคำกล่าวแก่ประชาชนผู้ยากไร้อดอยาก โดยคำเต็มคือ “ไม่มีขนมปังกิน ก็กินเค้กเสียซิ” ซึ่งนักประวัติศาสตร์บางกลุ่มชี้ว่าจริงๆแล้วพระนางไม่ได้กล่าวเช่นนั้น)

ครั้นนำเทปบันทึกงานพิธีสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนของหน่วยงานรัฐจีน มาพิสูจน์กัน คุณภาพของเทปฯดังกล่าวก็แย่เหลือแสน ทั้งภาพขาวดำที่หลายฉากเป็นภาพเบลอๆ หรือ ตุ่นๆแทบจะกลายเป็นดำ และเสียงแตกพร่า อย่างไรก็ตาม ระหว่างที่ท่านประธานเหมา ถือกระดาษ ยืนหน้าไมโครโฟน เหนือประตูเทียนอันเหมิน ป่าวประกาศสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน นั้น ก็ไม่ปรากฏคำขวัญ “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว” ทั้งไม่ได้กล่าวระหว่างการเดินขบวนพาเหรดของประชาชนในวันนั้น

เหว่ย จื้อ ชาวปักกิ่ง ผู้อยู่ในบริเวณจัตุรัสเทียนอันเหมินระหว่างพิธีสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนปี 2492นั้น กล่าวชัดว่า เขาไม่เคยได้ยินท่านประธานเหมา กล่าวคำขวัญ “ประชาชนได้ยืนขึ้นแล้ว”

“ผมอยู่ที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ตรงประตูทิศใต้ของสวนจงซัน ตอนนั้น ผมอายุ 17 ปี เพิ่งลงทะเบียนเข้าศึกษาในโรงเรียนตำรวจแห่งปักกิ่ง แม้ผมไม่เห็นท่านประธานเหมา แต่ก็ได้ยินทุกถ้อยคำที่ท่านกล่าว ถึงทุกวันนี้ผมก็ยังจำได้แจ่มชัดถึงทุกถ้อยคำของท่าน ซึ่งในความทรงจำนี้ ไม่มีประโยค “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว” จากปากท่านประธานเหมา และอีกเหตุผลที่ผมเชื่อว่าท่านไม่ได้พูด ก็คือ ประโยคนี้เต็มไปด้วยอารมณ์เกินกว่าที่จะนำมากล่าวในงานพิธีทางการเช่นนั้น ” เหว่ย ยืนยัน

คำยืนยันของเหว่ยได้รับการสำทับจากประจักษ์พยานในเหตุการณ์หลายคน

เถียน ซู่เต๋อ ผู้เขียนหนังสือ Truth: 80 Historical Questions About Mao Zedong (ความจริง : 80 คำถามทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับเหมา เจ๋อตง” ก็ได้สอบถามประจักษ์พยานผู้หนึ่งคือ หลี่ ผู่ ผู้สื่อข่าวสำนักข่าวซินหัว ผู้เขียนรายงานเกี่ยวกับพิธีสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน ซึ่งก็หลี่ตอบว่า

“มีคนถามคำถามนี้กับผม ตอนแรกผมก็ไม่แน่ใจนัก แต่เมื่อได้ทบทวนความทรงจำอย่างถี่ถ้วนแล้ว ก็ได้คำตอบชัดเจนเลยว่า ท่านประธานเหมา ไม่ได้พูดคำขวัญนั้นระหว่างพิธีสถาปนาฯ”

เถียนยังได้สอบถามประจักษพยานอีกคนคือ ติง อีหลัน โฆษกหญิงแห่งรายการข่าวสถานีวิทยุแห่งชาติจีน ซึ่งเป็นผู้ออกอากาศรายการสดพิธีสถาปนาฯ

“ฉันแน่ใจว่าท่านประธานเหมาไม่ได้พูดประโยคนั้น ฉันยังเก็บก็อบปี้บันทึกพิธีสถาปนาฯวันนั้นไว้...หลายคนมีภาพประทับใจที่ผิดๆว่าท่านประธานเหมา พูดประโยคนั้นระหว่างพิธีฯที่เทียนอันเหมิน

แต่ก็เป็นเรื่องเข้าใจไม่ยาก ทำไมประชาชนทั่วไปมักเข้าใจเช่นนี้ ชุดตำราเรียนในแผ่นดินใหญ่ เอกสารต่างๆ ตลอดจนหนังสือสิ่งพิมพ์ ที่ออกโดยสำนักพิมพ์พรรคคอมมิวนิสต์ ก็มักเชื่อมโยงคำ ขวัญ “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว กับพิธีสถาปนาฯเหนือประตูเทียนอันเหมิน ท่ามกลางกระแสโฆษณาชวนเชื่อที่ท่วมท้นหลาย 10 ปีที่ผ่านมานี้เอง ประชาชนแทบทุกคนก็ถือความเข้าใจนี้เป็นเรื่องธรรมดาไป

หลี่ และติง บอกว่า ประธานเหมาได้ใช้คำขวัญ “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว” ระหว่างพิธีเปิดการประชุมคณะกรรมมาธิการปรึกษาการเมืองแห่งประชาชนจีน เมื่อวันที่ 21 กันยายน 2492 ซึ่งที่ประชุมฯนี้ได้ประกาศพรรคคอมมิวนิสต์เป็นพรรครัฐบาลอย่างเป็นทางการ โดยหัวข้อการปราศรัยของประธานเหมาในวันนั้นคือ “ประชาชนจีนได้ยืนขึ้นแล้ว”

*หมายเหตุ---ประโยคไฮไลท์ที่เหมา เจ๋อตง กล่าวระหว่างแถลงการณ์สถาปนาสาธารณรัฐประชาชน เหนือประตูเทียนอันเหมิน วันที่ 1 ตุลาคม 2492 คือ “同胞们！中华人民共和国, 中央人民政府, 今天成立了！” (พี่น้องร่วมชาติทั้งหลาย สาธารณรัฐประชาชนจีน รัฐบาลกลางแห่งประชาชนจีน วันนี้ก่อตั้งขึ้นแล้ว)

แปลและเรียบเรียงจาก The famous Mao slogan, that he never even used The famous slogan that everyone knows, but Mao never used, South China Morning Post, Sept 25 2009 และ 毛泽东在开国大典开始时说了句什么话?, 党史人物(http://www.cfdj.gov.cn )