เอเจนซี – จีนเรียกร้องให้ใช้เงินสกุลอื่นเป็นค่ามาตรฐานในระบบสำรองเงินตราแทนที่ดอลล่าร์ของสหรัฐฯ พร้อมเสนอให้ยกเครื่องระบบการเงินโลกที่ไร้การครอบงำจากสหรัฐฯ แนะไอเอ็มเอฟรื้อเงินสกุล SDR มาปัดฝุ่นเพื่อใช้ในระบบสำรองเงินตราระหว่างประเทศอีกครั้ง
ข้อเสนอดังกล่าวของ นายโจว เสี่ยวชวน ผู้ว่าการแบงก์ชาติจีน เป็นส่วนหนึ่งของรายงานที่ปรากฎอยู่ในเว็บไซต์ของแบงก์ชาติจีนเมื่อวันจันทร์ที่ 23 มีนาคม โดยตีพิมพ์ทั้งในภาษาจีนและภาษาอังกฤษ และได้ออกมาในช่วงที่หลายๆ ประเทศกำลังเตรียมการเพื่อเข้าร่วมประชุมสุดยอดผู้นำกลุ่มประเทศอุตสาหกรรมและกำลังพัฒนา หรือ จี-20 ที่จะจัดขึ้นในกรุงลอนดอนประเทศอังกฤษในสัปดาห์หน้า
ก่อนหน้านี้ ประเทศพัฒนาแล้วมักจะใช้เวทีประชุมสุดยอดผู้นำเพื่อวิพากษ์วิจารณ์นโยบายด้านเศรษฐกิจและการเงินของจีน แต่ในครั้งนี้จีนจะใช้เวทีจี-20 เพื่อประกาศให้ชัดเจนว่า ต้องการให้สหรัฐฯ และชาติที่มั่งคั่งทั้งหลายลดการครอบงำระบบเศรษฐกิจโลก โดยการรุกไล่ของจีนครั้งนี้ได้รับการสนับสนุนจากรัสเซีย
ในรายงานดังกล่าว นายโจวให้เหตุผลว่า การที่การค้าและการเงินของนานาประเทศถูกครอบงำโดยเงินตราเพียงไม่กี่สกุล อย่างเช่น ดอลล่าร์ ยูโร และเยน ทำให้หลายประเทศใช้เงินสกุลนั้นๆ เพื่อสำรองเงินตราระหว่างประเทศ และหากเงินสกุลใหญ่ๆ มีความเคลื่อนไหวเกินจริงก็จะทำให้ระบบการเงินของทั้งโลกเกิดความผันผวน
ดังนั้น หากทุนสำรองเงินตราระหว่างประเทศไม่ได้ผูกติดกับเงินเพียงบางสกุล ก็จะทำให้ชาติต่างๆ จัดการระบบเศรษฐกิจได้ง่ายขึ้น เพราะจะมีเสรีภาพในการเปลี่ยนแปลงนโยบายการเงินและอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา และยังจะทำให้การออกเงินสนับสนุนกองทุนการเงินระหว่างประเทศ หรือไอเอ็มเอฟ จากชาติต่างๆ เกิดความเป็นธรรมมากขึ้นด้วย ทั้งนี้ จีนเป็นชาติหนึ่งที่ถูกกดดันให้จ่ายเงินช่วยเหลือไอเอ็มเอฟให้มากขึ้น
ระบุ การเปลี่ยนแปลงทำได้ยาก
แม้ข้อเสนอของจีนในครั้งนี้จะได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติ แต่ก็ใช่ว่าจะทำให้บทบาทของเงินดอลล่าร์เปลี่ยนแปลงได้ในระยะสั้นๆ เพราะธนาคารกลางของทุกประเทศทั่วโลกต่างถือเงินดอลล่าร์และหลักทรัพย์ในสกุลดอลล่าร์มากกว่าเงินต่างประเทศสกุลอื่นๆ และสำรองเงินตราในรูปของดอลล่าร์ยังทำให้ค่าเงินของแต่ละประเทศมีเสถียรภาพด้วย
ก่อนหน้านี้ รัสเซียได้ยื่นข้อเสนอที่คล้ายคลึงกับจีนระหว่างการเตรียมการประชุมจี-20 คือเสนอให้ไอเอ็มเอฟตั้งเงินสกุลใหม่ขึ้นมา และเน้นย้ำถึงความจำเป็นที่จะเปลี่ยนแปลงระเบียบเศรษฐกิจโลกแบบขั้วเดียวที่หล้าสมัยไปแล้ว
และเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา นายกรัฐมนตรีเวิน เจียเป่า ของจีน ก็ได้ออกมาแสดงความกังวลกรณีที่จีนถือครองพันธบัตรของรัฐบาลสหรัฐฯ ไว้จำนวนมาก เพราะนั่นหมายถึงว่ามูลค่าสินทรัพย์ของจีนจะขึ้นอยู่กับความผันผวนของค่าเงินดอลล่าร์และนโยบายเศรษฐกิจสหรัฐฯ โดยที่จีนไม่อาจควบคุมสถานการณ์ได้
IMF ยอมรับเป็นข้อเสนอที่น่าคิด
ในส่วนความเห็นจากฝ่ายต่างๆ ที่มีต่อข้อเสนอของจีนนั้น นายจอห์น ลิปสกี้ รองผู้อำนวยการไอเอ็มเอฟ กล่าวว่า ข้อเสนอของจีนนั้นควรได้รับการพิจารณาอย่างจริงจัง
“มันสะท้อนถึงข้อกังวลของทางการจีนเกี่ยวกับการปรับปรุงเสถียรภาพของระบบการเงินโลก ทั้งนี้ บทบาทที่โดดเด่นของจีนก็ทำให้ข้อเสนอนี้น่าสนใจ และผู้ว่าการแบงก์ชาติก็เสนอไว้ในแนวทางที่รอบคอบและควรค่าแก่การพิจารณา”
ขณะที่นายเอสวาร์ ปราชาด นักวิชาการด้านนโยบายการค้าจากมหาวิทยาลัยคอร์แนล และอดีตเจ้าหน้าที่ไอเอ็มเอฟ ระบุว่า ข้อเสนอของจีนถือว่ามีนัยยะสำคัญยิ่ง แม้หลายคนจะเห็นว่าไม่ใช่แนวทางแก้ปัญหาที่สมบูรณ์ แต่การนำเรื่องนี้ไปขึ้นโต๊ะเจรจาก็เท่ากับว่าจีนได้ให้คำจำกัดความใหม่สำหรับการอภิปรายแล้ว
“มันแสดงถึงการโต้กลับอย่างรุนแรงจากจีน หลังจากที่จีนรู้สึกว่าเขาถูกรุกไล่อย่างหนักจากชาติที่พัฒนาแล้ว โดยเฉพาะในเรื่องนโยบายค่าเงินหยวนและการให้เงินอุดหนุนไอเอ็มเอฟ”
ด้านโฆษกกระทรวงการคลังของสหรัฐฯ ปฏิเสธที่จะให้ความเห็นต่อข้อเสนอของจีน อย่างไรก็ตาม ไม่กี่สัปดาห์ก่อนหน้านี้ เจ้าหน้าที่อาวุโสในรัฐบาลนายโอบามา ก็ได้ออกมายืนยันต่อรัฐบาลจีนว่า การใช้จ่ายเงินอย่างเมามันของรัฐบาลสหรัฐฯ ในขณะนี้ เป็นเพียงมาตรการระยะสั้นเพื่อรอการติดเครื่องทางเศรษฐกิจครั้งใหม่ และไม่ได้เป็นสัญญาณว่ารัฐบาลสหรัฐฯ จะใช้เงินอย่างสุรุ่ยสุร่ายในระยะยาว
ชี้ระบบสำรองเมกาคือตัวปัญหา
ข้อเสนอของแบงก์ชาติจีนดังกล่าว ได้สะท้อนให้เห็นว่าจีนต้องการแปลงเงินสำรองของประเทศที่มีอยู่ถึง 1.95 ล้านล้านเหรียญสหรัฐฯ ให้เป็นค่าเงินในสกุลอื่นด้วย แต่โดยความเป็นจริงแล้วจีนมีทางเลือกไม่มากนัก เพราะเงินดอลล่าร์ของสหรัฐฯ ยังคงไหลเข้าจีนอย่างต่อเนื่องทั้งจากการค้าและการลงทุน และจีนก็ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากเก็บไว้ในรูปของหนี้สินจากสหรัฐฯ
การลดความสำคัญของเงินดอลล่าร์สหรัฐฯ นั้น นายโจว เสี่ยวชวน กล่าวว่า จะช่วยให้สหรัฐฯ หลีกเลี่ยงวิกฤตการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพราะที่ผ่านมาแม้นานาประเทศได้เก็บเงินสำรองไว้ในรูปของดอลล่าร์ แต่รัฐบาลกลางสหรัฐฯ กลับกดอัตราดอกเบี้ยให้ต่ำเกินไปและเป็นเวลานานเกินไป จนทำให้เกิดวิกฤตการณ์ไปทั่วโลก
ซึ่งก็สอดคล้องกับความเห็นของ นายโจเซฟ สติกลิตส์ นักเศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ที่ได้กล่าวปาฐกถาที่นครเซี่ยงไฮ้เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ว่าระบบสำรองเงินดอลล่าร์เป็นส่วนหนึ่งของปัญหาที่เกิดขึ้น เพราะทำให้งินตราจากทั่วโลกถูกระบายไปสู่สหรัฐฯ “ดังนั้น เราจึงต้องการระบบสำรองเงินตราที่เป็นของทั้งโลก”
สำหรับทางออกในเรื่องนี้ นายโจวได้เสนอให้ขยายการใช้เงินสกุลใหม่ที่ไอเอ็มเอฟสร้างขึ้นในทศวรรษ 1960 ที่เรียกว่า “special drawing rights” หรือ SDR ซึ่งค่าเงินสกุลนี้จะแปลงมาจากตะกร้าเงินของเงินสกุลหลักๆ
ตามความตั้งใจเดิมนั้น SDR จะเป็นระบบเงินสำรองระหว่างประเทศ แต่ความตั้งใจนี้ก็ไม่เคยประสบผลสำเร็จ ทุกวันนี้ SDR ถูกใช้เพื่อการโอนเงินระหว่างไอเอ็มเอฟกับประเทศสมาชิกเท่านั้น ซึ่งนายโจวแนะนำว่า นานาประเทศควรสนับสนุนให้ไอเอ็มเอฟให้หันมาใช้ SDR เพื่อการแลกเปลี่ยนเงินตรา และเพื่อเป็นเงินสำรองระหว่างประเทศด้วย
ข้อเสนอดังกล่าวของ นายโจว เสี่ยวชวน ผู้ว่าการแบงก์ชาติจีน เป็นส่วนหนึ่งของรายงานที่ปรากฎอยู่ในเว็บไซต์ของแบงก์ชาติจีนเมื่อวันจันทร์ที่ 23 มีนาคม โดยตีพิมพ์ทั้งในภาษาจีนและภาษาอังกฤษ และได้ออกมาในช่วงที่หลายๆ ประเทศกำลังเตรียมการเพื่อเข้าร่วมประชุมสุดยอดผู้นำกลุ่มประเทศอุตสาหกรรมและกำลังพัฒนา หรือ จี-20 ที่จะจัดขึ้นในกรุงลอนดอนประเทศอังกฤษในสัปดาห์หน้า
ก่อนหน้านี้ ประเทศพัฒนาแล้วมักจะใช้เวทีประชุมสุดยอดผู้นำเพื่อวิพากษ์วิจารณ์นโยบายด้านเศรษฐกิจและการเงินของจีน แต่ในครั้งนี้จีนจะใช้เวทีจี-20 เพื่อประกาศให้ชัดเจนว่า ต้องการให้สหรัฐฯ และชาติที่มั่งคั่งทั้งหลายลดการครอบงำระบบเศรษฐกิจโลก โดยการรุกไล่ของจีนครั้งนี้ได้รับการสนับสนุนจากรัสเซีย
ในรายงานดังกล่าว นายโจวให้เหตุผลว่า การที่การค้าและการเงินของนานาประเทศถูกครอบงำโดยเงินตราเพียงไม่กี่สกุล อย่างเช่น ดอลล่าร์ ยูโร และเยน ทำให้หลายประเทศใช้เงินสกุลนั้นๆ เพื่อสำรองเงินตราระหว่างประเทศ และหากเงินสกุลใหญ่ๆ มีความเคลื่อนไหวเกินจริงก็จะทำให้ระบบการเงินของทั้งโลกเกิดความผันผวน
ดังนั้น หากทุนสำรองเงินตราระหว่างประเทศไม่ได้ผูกติดกับเงินเพียงบางสกุล ก็จะทำให้ชาติต่างๆ จัดการระบบเศรษฐกิจได้ง่ายขึ้น เพราะจะมีเสรีภาพในการเปลี่ยนแปลงนโยบายการเงินและอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา และยังจะทำให้การออกเงินสนับสนุนกองทุนการเงินระหว่างประเทศ หรือไอเอ็มเอฟ จากชาติต่างๆ เกิดความเป็นธรรมมากขึ้นด้วย ทั้งนี้ จีนเป็นชาติหนึ่งที่ถูกกดดันให้จ่ายเงินช่วยเหลือไอเอ็มเอฟให้มากขึ้น
ระบุ การเปลี่ยนแปลงทำได้ยาก
แม้ข้อเสนอของจีนในครั้งนี้จะได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติ แต่ก็ใช่ว่าจะทำให้บทบาทของเงินดอลล่าร์เปลี่ยนแปลงได้ในระยะสั้นๆ เพราะธนาคารกลางของทุกประเทศทั่วโลกต่างถือเงินดอลล่าร์และหลักทรัพย์ในสกุลดอลล่าร์มากกว่าเงินต่างประเทศสกุลอื่นๆ และสำรองเงินตราในรูปของดอลล่าร์ยังทำให้ค่าเงินของแต่ละประเทศมีเสถียรภาพด้วย
ก่อนหน้านี้ รัสเซียได้ยื่นข้อเสนอที่คล้ายคลึงกับจีนระหว่างการเตรียมการประชุมจี-20 คือเสนอให้ไอเอ็มเอฟตั้งเงินสกุลใหม่ขึ้นมา และเน้นย้ำถึงความจำเป็นที่จะเปลี่ยนแปลงระเบียบเศรษฐกิจโลกแบบขั้วเดียวที่หล้าสมัยไปแล้ว
และเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา นายกรัฐมนตรีเวิน เจียเป่า ของจีน ก็ได้ออกมาแสดงความกังวลกรณีที่จีนถือครองพันธบัตรของรัฐบาลสหรัฐฯ ไว้จำนวนมาก เพราะนั่นหมายถึงว่ามูลค่าสินทรัพย์ของจีนจะขึ้นอยู่กับความผันผวนของค่าเงินดอลล่าร์และนโยบายเศรษฐกิจสหรัฐฯ โดยที่จีนไม่อาจควบคุมสถานการณ์ได้
IMF ยอมรับเป็นข้อเสนอที่น่าคิด
ในส่วนความเห็นจากฝ่ายต่างๆ ที่มีต่อข้อเสนอของจีนนั้น นายจอห์น ลิปสกี้ รองผู้อำนวยการไอเอ็มเอฟ กล่าวว่า ข้อเสนอของจีนนั้นควรได้รับการพิจารณาอย่างจริงจัง
“มันสะท้อนถึงข้อกังวลของทางการจีนเกี่ยวกับการปรับปรุงเสถียรภาพของระบบการเงินโลก ทั้งนี้ บทบาทที่โดดเด่นของจีนก็ทำให้ข้อเสนอนี้น่าสนใจ และผู้ว่าการแบงก์ชาติก็เสนอไว้ในแนวทางที่รอบคอบและควรค่าแก่การพิจารณา”
ขณะที่นายเอสวาร์ ปราชาด นักวิชาการด้านนโยบายการค้าจากมหาวิทยาลัยคอร์แนล และอดีตเจ้าหน้าที่ไอเอ็มเอฟ ระบุว่า ข้อเสนอของจีนถือว่ามีนัยยะสำคัญยิ่ง แม้หลายคนจะเห็นว่าไม่ใช่แนวทางแก้ปัญหาที่สมบูรณ์ แต่การนำเรื่องนี้ไปขึ้นโต๊ะเจรจาก็เท่ากับว่าจีนได้ให้คำจำกัดความใหม่สำหรับการอภิปรายแล้ว
“มันแสดงถึงการโต้กลับอย่างรุนแรงจากจีน หลังจากที่จีนรู้สึกว่าเขาถูกรุกไล่อย่างหนักจากชาติที่พัฒนาแล้ว โดยเฉพาะในเรื่องนโยบายค่าเงินหยวนและการให้เงินอุดหนุนไอเอ็มเอฟ”
ด้านโฆษกกระทรวงการคลังของสหรัฐฯ ปฏิเสธที่จะให้ความเห็นต่อข้อเสนอของจีน อย่างไรก็ตาม ไม่กี่สัปดาห์ก่อนหน้านี้ เจ้าหน้าที่อาวุโสในรัฐบาลนายโอบามา ก็ได้ออกมายืนยันต่อรัฐบาลจีนว่า การใช้จ่ายเงินอย่างเมามันของรัฐบาลสหรัฐฯ ในขณะนี้ เป็นเพียงมาตรการระยะสั้นเพื่อรอการติดเครื่องทางเศรษฐกิจครั้งใหม่ และไม่ได้เป็นสัญญาณว่ารัฐบาลสหรัฐฯ จะใช้เงินอย่างสุรุ่ยสุร่ายในระยะยาว
ชี้ระบบสำรองเมกาคือตัวปัญหา
ข้อเสนอของแบงก์ชาติจีนดังกล่าว ได้สะท้อนให้เห็นว่าจีนต้องการแปลงเงินสำรองของประเทศที่มีอยู่ถึง 1.95 ล้านล้านเหรียญสหรัฐฯ ให้เป็นค่าเงินในสกุลอื่นด้วย แต่โดยความเป็นจริงแล้วจีนมีทางเลือกไม่มากนัก เพราะเงินดอลล่าร์ของสหรัฐฯ ยังคงไหลเข้าจีนอย่างต่อเนื่องทั้งจากการค้าและการลงทุน และจีนก็ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากเก็บไว้ในรูปของหนี้สินจากสหรัฐฯ
การลดความสำคัญของเงินดอลล่าร์สหรัฐฯ นั้น นายโจว เสี่ยวชวน กล่าวว่า จะช่วยให้สหรัฐฯ หลีกเลี่ยงวิกฤตการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพราะที่ผ่านมาแม้นานาประเทศได้เก็บเงินสำรองไว้ในรูปของดอลล่าร์ แต่รัฐบาลกลางสหรัฐฯ กลับกดอัตราดอกเบี้ยให้ต่ำเกินไปและเป็นเวลานานเกินไป จนทำให้เกิดวิกฤตการณ์ไปทั่วโลก
ซึ่งก็สอดคล้องกับความเห็นของ นายโจเซฟ สติกลิตส์ นักเศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ที่ได้กล่าวปาฐกถาที่นครเซี่ยงไฮ้เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ว่าระบบสำรองเงินดอลล่าร์เป็นส่วนหนึ่งของปัญหาที่เกิดขึ้น เพราะทำให้งินตราจากทั่วโลกถูกระบายไปสู่สหรัฐฯ “ดังนั้น เราจึงต้องการระบบสำรองเงินตราที่เป็นของทั้งโลก”
สำหรับทางออกในเรื่องนี้ นายโจวได้เสนอให้ขยายการใช้เงินสกุลใหม่ที่ไอเอ็มเอฟสร้างขึ้นในทศวรรษ 1960 ที่เรียกว่า “special drawing rights” หรือ SDR ซึ่งค่าเงินสกุลนี้จะแปลงมาจากตะกร้าเงินของเงินสกุลหลักๆ
ตามความตั้งใจเดิมนั้น SDR จะเป็นระบบเงินสำรองระหว่างประเทศ แต่ความตั้งใจนี้ก็ไม่เคยประสบผลสำเร็จ ทุกวันนี้ SDR ถูกใช้เพื่อการโอนเงินระหว่างไอเอ็มเอฟกับประเทศสมาชิกเท่านั้น ซึ่งนายโจวแนะนำว่า นานาประเทศควรสนับสนุนให้ไอเอ็มเอฟให้หันมาใช้ SDR เพื่อการแลกเปลี่ยนเงินตรา และเพื่อเป็นเงินสำรองระหว่างประเทศด้วย
