เอเยนซี – ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์เผยไดอารี่ของเจียงไคเช็คที่ระบุเคยคิดที่จะทำการปฏิรูปที่ดิน เคยคัดลอกบทความจากการประชุมพรรคคอมมิวนิสต์ด้วยความชื่นชม และเคยสงสารทหารจนแทบฆ่าตัวตาย
นายหยาง เทียนสือผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ของจีน จัดเป็นคนแรกที่ได้มีโอกาสอ่านสมุดบันทึกประจำวันของเจี่ยง เจี้ยสือ (เจียง ไคเช็ค) โดยหยางได้ระบุว่า “เรื่องบางเรื่อง หากผมพูดออกมา หลายคนคงรู้สึกว่าแทบไม่น่าเชื่อเช่น เจียงไคเช็คได้เขียนในสมุดบันทึกประจำวันของเขาว่า เคยคิดอยากจะเปลี่ยนชื่อพรรคกั๋วหมินตั่ง (ก๊กมินตั๋ง) เป็น พรรคจงกั๋วเหลาต้งกั๋วหมินตั่ง (พรรคแรงงานประชาชนจีน) โดยผู้ที่จะเข้าสังกัดพรรคจะต้องเป็นเกษตรกร หรือทหารปฏิวัติ อีกทั้งยังเคยเตรียมการฝึกบุคลากร 100,000 นายในเวลา 3 ปี โดยแต่ละคนจะต้องไปอยู่ตามพื้นที่ชนบทเป็นเวลา 3 ปี หรืออย่างเช่นเรื่องที่กองทัพจะต้องมอบพื้นที่เพาะปลูกให้เกษตรกร โดยเฉพาะเรื่องที่แทบไม่น่าเชื่อเลยก็คือ เขาเขียนว่า ปัญญาชนที่มีความรู้ควรจะอยู่ร่วมกับแรงงานและเกษตรกร โดยมีแนวความคิดและการปฏิบัติที่สอดคล้องกัน”
“ในการประชุม 7 ตัวแทนพรรคคอมมิวนิสต์ (ในปี 1945) ที่ตัวแทนทั้งหลายต้องฝ่าห่ากระสุนไปประชุมที่เอี๋ยนอัน เขาได้อ่านถึงบทความและข้อกำหนดจากการประชุมนั้น แล้วได้คัดลอก 2 บทเอาไว้ในสมุดบันทึกของตนเอง ได้แก่บท “สมาชิกพรรคกับมวลชน” อีกบทหนึ่งคือ “ระดับบนกับระดับล่าง” ซึ่งเขามองว่าเขียนได้ดีมาก อ่านแล้วได้ประโยชน์อย่างยิ่ง และพรรค (ก๊กมินตั๋ง) ควระที่จะรีบเร่งพัฒนา หาไม่แล้วอาจจะพินาศได้” หยาง เทียนสือระบุ
หยาง เทียนสือพบว่า เจียง ไคเช็คเป็นผู้ที่มีสติและเข้าใจปัญหาของพรรคก๊กมินตั๋งดี อีกทั้งมีความคิดที่จะเปลี่ยนแปลงแก้ไข ทว่าเนื่องจากกองทัพก๊กมินตั๋งนั้นฟอนเฟะ ทหารมีความเป็นอยู่ยากลำบาก ในบันทึกของเจียงยังได้ระบุว่า “ในขณะที่เขาเห็นทหารก๊กมินตั๋ง สวมเสื้อผ้าที่ขาดวิ่นยิ่งกว่าขอทาน ทำให้รู้สึกสงสารและเจ็บใจจนแทบฆ่าตัวตาย เจียงไคเช็คยังเคยตัดสินใจที่จะทำการปฏิรูประบบที่ดินคล้ายๆพรรคคอมมิวนิสต์ โดยในบันทึกได้เขียนแนวทางบางอย่างเอาไว้แล้ว มีครั้งหนึ่งที่เขาพยายามจะผลักดันการลดค่าเช่าที่ดินทั่วประเทศลงร้อยละ 25 ทว่านโยบายนี้กลับถูกผลักดันอย่างคึกคักที่บ้านเดิมของเขาที่มณฑลเจ้อเจียงอยู่พักหนึ่ง แต่สุดท้ายก็เลิกไปดื้อๆ”
ทั้งนี้เจียงไคเช็ค เป็นผู้นำกองกำลังซึ่งพ่ายแพ้แก่กองทัพเหมาเจ๋อตงในสงครามกลางเมืองในแผ่นดินใหญ่ และถอยมาตั้งหลักที่เกาะไต้หวัน ในปี 1949 และเป็นผู้นำรัฐบาลคนแรกของไต้หวัน ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อปี 1975 หลังปกครองไต้หวันมา 26 ปี หลังจากนั้นลูกชายของเขา เจียงจิงกว๋อเป็นประธานาธิบดีในปี 1978 และถึงแก่อสัญกรรมในปี 1988
แต่อำนาจการปกครองเกาะไต้หวัน 51 ปีของพรรคก๊กมินตั๋งต้องสิ้นสุดลงเมื่อเฉินสุยเปี่ยนจากพรรคดีพีพีซึ่งฝักใฝ่เอกราช ได้รับเลือกเข้าดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีในปี 2000 และได้รับเลือกอีกครั้งในปี 2004 กระทั่งล่าสุดการเลือกตั้งประธานาธิบดีในปี 2008 ที่หม่า อิงจิ่วจากพรรคก๊กมินตั๋งได้ชนะการเลือกกลับมาเป็นประธานาธิบดี ทำให้พรรคก๊กมินตั๋งกลับมาครองอำนาจปกครองอีกครั้ง
