ปะทะเดือดก่อนถึงโอลิมปิก ชี้มองต่างมุมต้นเหตุสำคัญ

เอเยนซี – กระแสประท้วงตะวันตกในจีนระอุ สื่อชี้มองต่างมุมเป็นต้นเหตุสร้างความร้าวฉาน เผยตะวันตกให้ความสำคัญสิทธิเสรีภาพ ขณะที่จีนเน้นเอกภาพมากกว่า

ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา ชาวจีนจำนวนมากได้รวมตัวประท้วงสื่อต่างชาติ และห้างสรรพสินค้าคาร์ฟูร์ ของฝรั่งเศส ด้วยข้อหา รายงานข่าวอคติ และสนับสนุนการประท้วง ป่วนโอลิมปิกของฝ่ายทิเบต

ล่าสุดเมื่อวันอาทิตย์ (20 เม.ย.) ชาวจีนหลายพันคนได้รวมตัวตามเมืองใหญ่ต่างๆ เพื่อแสดงออกซึ่งพลังชาตินิยม ประท้วงการกล่าวพาดพิงจีนในด้านลบ

ที่ซีอัน เมืองท่องเที่ยวสำคัญของมณฑลส่านซี ผู้ชุมนุมกว่า 1,000 คนได้รวมตัวถือป้ายประท้วงหน้าห้างสรรพสินค้าคาร์ฟูร์ พร้อมตะโกนข้อความ ต่อต้านเอกราชทิเบต ประฌามการรายงานข่าวของซีเอ็นเอ็น และเชียร์ประเทศจีนให้ก้าวไปข้างหน้า

ขณะเดียวกันที่อู่ฮัน เมืองเอกของมณฑลหูเป่ย ผู้ชุมนุมราว 2,000 คนซึ่งส่วนมากเป็นนักศึกษา เดินขบวนโบกธงชาติจีน พร้อมกับร้องเพลงชาติ นอกจากนี้ที่เมืองฮาร์บิน, ต้าเหลียน และจี่หนัน ก็มีการเดินขบวนแสดงพลังด้วย โดยผู้ชุมนุม 1,000 คนในเมืองต้าเหลียนได้ออกมาชุมนุมปิดการจราจร ขณะที่ผู้ชุมนุมอีก 1,000 คนในฮาร์บินพร้อมใจชูป้ายรณรงค์ยาว 10 เมตร สนับสนุนมหกรรมกีฬาโอลิมปิกปักกิ่ง

อู๋ เซิง หนึ่งในผู้จัดการชุมนุมในซีอันระบุว่า การชุมนุมประท้วงหน้าคาร์ฟูร์ไม่ได้มีวัตถุประสงค์ เพื่อชี้ชวนให้ประชาชนคว่ำบาตรสินค้าฝรั่งเศสเสมอไป “เราไม่ได้สนับสนุนการคว่ำบาตรบริษัทฝรั่งเศส ยุคนี้เป็นยุคโลกาภิวัตน์แล้ว เราเลือกที่จะประท้วงหน้าคาร์ฟูร์เพื่อดึงดูดความสนใจเท่านั้น” อู๋กล่าว

ด้านผู้บริหารของคาร์ฟูร์ ให้สัมภาษณ์สื่อฝรั่งเศส พร้อมเผยรายละเอียดว่า การประท้วงดังกล่าวไม่ได้ส่งผลกระทบต่อยอดขายของคาร์ฟูร์แต่ประการใด อย่างไรก็ตามทางบริษัทจะติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด เนื่องจากคาร์ฟูร์มีฐานลูกค้าในจีนถึง 2 ล้านราย

สำหรับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนั้น เอเชียน วอลล์สตรีท ชี้ว่า เกิดจากการมองต่างมุมระหว่างชาวจีนกับตะวันตก การนำเสนอข่าวในตะวันตกจะเน้นภาพการกระทำรุนแรงของฝ่ายจีนต่อชาวทิเบต และบทบาทที่ไม่ค่อยดีนักของหน่วยพิทักษ์คบเพลิงโอลิมปิก ที่ถูกมองว่าคล้ายอันธพาล

ขณะที่สื่อจีนเน้นการนำเสนอข่าว ที่อิงแอบอยู่กับเอกภาพของชาติ ทำให้ภาพที่เสนอออกไปมีลักษณะสร้างความชอบธรรมว่า การกระทำของจีนเป็นสิ่งที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการแบ่งแยกดินแดน นอกจากนี้สำหรับภาพการวิ่งคบเพลิงโอลิมปิก ทางสื่อจีนก็จะเน้นว่า จีนเป็นฝ่ายถูกกระทำ อาทิ มีการเน้นนำเสนอข่าวผู้ชุมนุมรายหนึ่ง พยายามแย่งคบเพลิงจากนักกีฬาฟันดาบสาวชาวจีน คือ จิน จิง ผู้พิการที่ต้องนั่งรถเข็นระหว่างวิ่งคบเพลิง แต่ฝ่ายทิเบตกลับกระทำการรุนแรงไม่เว้นแม้แต่ผู้พิการ

ผู เฉิงชวน นักศึกษามหาวิทยาลัยในมหานครปักกิ่งระบายความอัดอั้นว่า “ชาวตะวันตกมักมองจีนเป็นรัฐคอมมิวนิสต์ เผด็จการเข้มข้นอย่างช่วงสงครามเย็น แต่ตอนนี้จีนเปลี่ยนไปมากแล้ว แม้สถานการณ์สิทธิมนุษยชนจีนยังไม่ถึงขั้นดีเด่น แต่ก็ยังดีกว่าเมื่อก่อนมาก ผมหวังว่าโอลิมปิกจะเป็นโอกาสสำคัญ ที่ทำให้ชาวโลกเข้าใจจีนมากขึ้น แต่ตอนนี้น่ากังวลว่า พวกที่วิพากษ์วิจารณ์จีนพยายามใช้โอลิมปิกเป็นเครื่องมือเพื่อสนองเป้าประสงค์ของพวกเขา”

ทัศนะของผู สะท้อนความคาดหวัง ที่ชาวจีนมีต่อมหกรรมกีฬาโอลิมปิกว่า จะเป็นโอกาสและหน้าต่างสำคัญ สำหรับฉายภาพ ฉลองความสำเร็จของจีน หลังจากดำเนินนโยบายปฏิรูปทางการเมืองและเศรษฐกิจ จนสามารถผงาดขึ้นมาอยู่แถวหน้าของเวทีโลกได้อีกครั้ง

ดังนั้นเมื่อเกิดเหตุการณ์ในแง่ลบต่อจีน ช่วงที่มหกรรมกีฬาโอลิมปิกงวดเข้ามาเรื่อยๆ ต่อมรักชาติของชาวจีนจึงถูกสะกิดให้ระเบิดออกได้ง่ายๆ การรายงานข่าวของสื่อตะวันตกที่เน้นภาพแง่ลบในสายตาชาวจีน ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวครั้งใหญ่ ซึ่งอาจนำไปสู่หายนะ

เจมส์ ซิมเมอร์แมน ประธานหอการค้าอเมริกันในจีนระบุว่า “บริษัทต่างชาติหลายแห่งกังวลกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ทั้งจีนกับตะวันตกควรหาทางนั่งเจรจา ถกปัญหาที่เกิดขึ้นนี้ ทว่าการกระทำดังกล่าวเป็นเรื่องยาก เพราะการนำคนสองคนที่มีจุดยืนต่างกันมาคุยกัน เป็นเรื่องที่ยากเหลือเกิน”

ขณะเดียวกันทางการจีนเองก็เริ่มตระหนักถึงปัญหาชาตินิยมจีน ที่ก้าวเลยขอบเขต ที่ผ่านมารัฐบาลเริ่มออกมาเคลื่อนไหวผ่านหน้าสื่อ โดย พีเพิ่ล เดลี่ และซินหัว กระบอกเสียงของรัฐได้ออกมาแสดงความเข้าใจต่อการประท้วงของประชาชนว่า เป็นสิ่งที่สมเหตุสมผล อย่างไรก็ตามสื่อทั้งสองต่างย้ำว่า ควรแสดงความรักชาติผ่านการทำงานประจำวันที่เป็นรูปธรรม โดยเฉพาะการพัฒนาภายในประเทศ ซึ่งเป็นงานหนักที่ท้าทาย

ทั้งนี้ปัญหาเงินเฟ้อ และสินค้าบริโภคราคาแพง ที่ถูกซ้ำเติมด้วยวิกฤตพายุหิมะสร้างความอัดอั้นให้กับชาวจีนมามากแล้ว เมื่อเกิดปัญหาทิเบต และการป่วนคบเพลิงโอลิมปิก ซึ่งชาวจีนให้ความสำคัญมาก ความรู้สึกดังกล่าวจึงปะทุออกมาอย่างรุนแรง โดยมีสื่อและบริษัทตะวันตกเป็นเหยื่อรองรับอารมณ์ที่พลุ่งพล่าน โดยเฉพาะซีเอ็นเอ็น และ คาร์ฟูร์ที่ตกเป็นเป้าหมายหลัก

“ชาวอเมริกันให้ความสำคัญกับเสรีภาพ และการแสดงความเห็นอย่างเสรี แต่ชาวจีนให้ความสำคัญกับบูรณภาพเหนือดินแดนมากกว่า” หวัง เจี้ยนซั่ว พนักงานบริษัทอินเตอร์เน็ทในเซี่ยงไฮ้เผย

แม้แต่ชาวจีนที่มีบทบาทในการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีน ยังรู้สึกว่า การประฌาม ตำหนิจีนโดยตะวันตก ละเลยภาพความสำเร็จของการพัฒนาประเทศจีนในช่วงที่ผ่านมา ซึ่งทำให้หลายสิ่งหลายอย่างดีขึ้นมาก เมื่อเทียบกับสมัยก่อน

กวน เซียว ชาวปักกิ่งวัย 52 ปี กล่าวว่า “ชาวตะวันตกมักคิดว่า จีนเป็นประเทศปิด อยู่ภายใต้การควบคุมเผด็จการของพรรคเดียว ปราศจากสิทธิมนุษยชน”

ทั้งนี้ชาวจีนมักรู้สึกว่า ประเทศจีนไม่ค่อยได้รับการเสนอข่าวภาพลักษณ์แง่บวก ในสื่อตะวันตก ข้อความบนหน้าเวบหลายแห่ง ระบายความอัดอั้นของชาวจีนโดยระบุว่า “เวลาเราเงียบ คุณก็บอกให้เรามีสิทธิเสรีภาพในการพูด พอเราเปิดปากก็หาว่า เราถูกรัฐบาลล้างสมอง พวกคุณเป็นโรค ซีโนโฟเบียหรือ? ต้องการอะไรจากเรากันแน่”

ทั้งนี้ชาวจีนกับตะวันตกดูเหมือนว่า จะมีโลกทัศน์ที่ต่างกัน การที่สื่อตะวันตกเน้นเรื่องสิทธิมนุษยชน การใช้ความรุนแรงในทิเบต และเสนอภาพในแง่ลบของการวิ่งคบเพลิงโอลิมปิก ทำให้ชาวจีนจำนวนมากต้องระบายความอัดอั้นบนสื่อออนไลน์ กระทั่งในที่สุดความอัดอั้นนั้นปะทุออกมาเป็นรูปธรรม ด้วยการเดินขบวนประท้วงหน้าสถานที่สำคัญของชาวต่างชาติอาทิ ห้างคาร์ฟูร์ และสถานทูตฝรั่งเศส