ปฏิบัติการขุดลอกตะกอนดินบึงบอระเพ็ด

ปฏิบัติการขุดลอกตะกอนดินบึงบอระเพ็ด จ.นครสวรรค์ 2 ล้านลูกบาศก์เมตร เพื่อเพิ่มความจุน้ำใกล้ความจริง 3 หน่วยงาน กรมชลประทาน-กรมการทหารช่าง-หน่วยทหารพัฒนา เร่งระดมปฏิบัติการแทบไม่หยุดแม้เผชิญปัญหาฝนตก คาดน่าจะเสร็จทันสิ้นเดือนสิงหาคม รับน้ำเหนือที่จะบ่านองลงมา

ผลพวงจากการที่ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ลงตรวจพื้นที่จังหวัดนครสวรรค์
และประชุมร่วมกับคณะกรรมการร่วมภาครัฐและภาคเอกชนเพื่อแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ (กรอ.) ส่วนกลาง และกลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนล่าง 2 (นครสวรรค์ พิจิตร และอุทัยธานี) เมื่อวันที่ 22 มกราคม 2559 นั้น นอกจากมีมติให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ร่วมกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมพิจารณากำหนดแนวทางฟื้นฟูและพัฒนาบึงบอระเพ็ด รวมทั้งกลไกการบริหารจัดการ
ให้เป็นเอกภาพ โดยคำนึงถึงความเหมาะสมและยั่งยืน รวมถึงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแล้ว

งานในชั้นต่อมา คือ การขุดลอกตะกอนดินในบึงบอระเพ็ด จำนวนกว่า 2 ล้านลูกบาศก์เมตร เพื่อรองรับน้ำในฤดูฝนที่กำลังมาถึง นอกเหนือจากที่กรมประมงซึ่งเป็นเจ้าของพื้นที่ขุดลอกปริมาณ 5 แสนลูกบาศก์เมตรเป็นประจำทุกปีอยู่แล้ว

ตัวเลขตะกอนดิน 2 ล้านลูกบาศก์เมตรนั้น มีความหมายบางประการ อาทิ ตัวการทำให้บึงบอระเพ็ดตื้นเขิน เพราะมีปริมาณตะกอนไหลลงปีละ 2.19 ล้านลูกบาศก์เมตร การที่กรมประมงขุดลอกปีละ 5 แสนลูกบาศก์เมตร จึงมีตะกอนส่วนเกินทับถมเพิ่มขึ้นทุกปี และเร่งให้บึงบอระเพ็ดตื้นเขิน นอกเหนือจากปัญหาอื่น เช่น การบุกรุกยึดครองพื้นที่บึง การใช้น้ำเพื่อการเกษตรอย่างเข้มข้น ทั้งในพื้นที่บึงและนอกบึงที่ติดต่อกัน ทำให้สภาพบึงบอระเพ็ดในช่วงที่ผ่านมาตื้นเขิน และขาดแคลนน้ำอย่างนึกไม่ถึง

บึงบอระเพ็ด ในอดีตทำหน้าที่เป็นพื้นที่รับน้ำของ จ.นครสวรรค์ เป็นแหล่งนกน้ำ จระเข้น้ำจืด
ปลาหายาก แหล่งท่องเที่ยว และเป็นแหล่งน้ำอุปโภคบริโภคของราษฎรอีกด้วย ในอดีตมีพื้นที่กว่า 200,000 ไร่ ครอบคลุม 3 อำเภอ ได้แก่ อ.เมือง อ.ท่าตะโก และ อ.ชุมแสง ตัวเลขอย่างเป็นทางการปัจจุบันเหลือเพียง 132,737 ไร่ แต่ตัวเลขจริงจะอยู่ที่ 60,000-70,000 ไร่เท่านั้น เนื่องจากถูกบุกรุกอย่างหนัก

ว่าที่ร้อยตรี ไพเจน มากสุวรรณ์ รองอธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยว่า กรมชลประทานได้รับมอบหมายให้เป็นหน่วยงานหลักในการขุดลอกตะกอนดินในบึงบอระเพ็ด โดยเริ่มขุดลอกเมื่อวันที่ 13 มิถุนายน 2559 จนถึงวันที่ 10 สิงหาคม 2559 มีปริมาณดินขุดลอกและขนย้ายออกไปแล้วประมาณ 80% ของเป้าหมาย 2,000,000 ลูกบาศก์เมตร โดยเป็นผลงานการขุดลอกโดยสำนักเครื่องจักรกล กรมชลประทาน กรมการทหารช่าง และหน่วยทหารพัฒนา

“คาดหมายว่าสิ้นเดือนสิงหาคมนี้จะขุดลอกแล้วเสร็จ 100% ทันตามเป้าหมายเวลาที่กำหนดไว้ วันที่ 31 สิงหาคม และรองรับน้ำเหนือที่กำลังจะหลากลงมา”

ว่าที่ ร.ต.ไพเจนกล่าวอีกว่า ตามแผนการฟื้นฟูบึงบอระเพ็ดระยะที่ 2 จะขุดตะกอนดินอีก 18 ล้านไร่ ในพื้นที่ 1,600 ไร่ คาดว่าจะต้องใช้เวลาประมาณ 5 ปี เพื่อเพิ่มปริมาณน้ำในบึงบอระเพ็ด ซึ่งในช่วงฤดูแล้งที่ผ่านมาบึงบอระเพ็ดมีปริมาณน้ำไม่ถึง 10 ล้านลูกบาศก์เมตรจากความจุประมาณ 100 ล้านลูกบาศก์เมตร
ที่ระดับเก็บกัก +23.28 เมตร (รทก.)

ด้านนายวิศาล วสุนธาราพร ผู้อำนวยการโครงการชลประทานนครสวรรค์ กล่าวว่า ช่วงเวลาที่เข้าไปดำเนินการขุดลอกบึงบอระเพ็ด กำลังย่างเข้าสู่ฤดูฝนพอดี แต่ทั้ง 3 หน่วยงานก็ปฏิบัติการอย่างเต็มที่แม้อาจประสบปัญหาฝนตก รถบรรทุกดินไม่สามารถขึ้นลงบริเวณที่ขุดได้สะดวก

“ทั้งสามหน่วยระดมทำงานกันเต็มที่ ระดมทำจนเย็นค่ำ เพื่อสะสมปริมาณงานให้ได้มากที่สุด ถ้าไม่มีปัญหาถึงขั้นเข้าไปทำงานไม่ได้ คาดว่าจะขุดลอกได้เสร็จทันตามกำหนด”

อย่างน้อยที่สุด บึงบอระเพ็ดจะมีพื้นที่รองรับน้ำเฉพาะหน้าในฤดูฝนเพิ่มขึ้น 2 ล้านลูกบาศก์เมตรจากที่มีเหลืออยู่ในบึงไม่ถึง 10 ล้านลูกบาศก์เมตรในฤดูแล้งที่ผ่านมา ขณะเดียวกัน การเพิ่มปริมาณการขุดลอก 2 ล้านลูกบาศก์เมตร นอกเหนือจากการที่กรมประมงขุดลอกอยู่แล้ว 5 แสนลูกบาศก์เมตร ก็น่าจะเป็นแนวทางแม่แบบสำหรับการขุดลอกในระยะที่ 2 เพื่อให้บึงบอระเพ็ดมีสภาพเป็นบึงน้ำจืดธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุดของประเทศไทย เป็นแหล่งเก็บกักน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค แหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ และแหล่งท่องเที่ยวขึ้นชื่อของ จ.นครสวรรค์ ต่อไป