ร่างของ “เยฟเกนี ปรีโกจิน” (Yevgeny Progizhin) ผู้นำกลุ่มทหารรับจ้างวากเนอร์ ถูกนำไปประกอบพิธีฝังที่สุสานในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กซึ่งเป็นบ้านเกิดของเขาเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา (29 ส.ค.) โดยมีชาวรัสเซียที่ยังรักและศรัทธาไปวางช่อดอกไม้แสดงความอาลัย ในขณะที่ต้นตอของเหตุการณ์เครื่องบินตกที่คร่าชีวิต ปรีโกจิน และบุคคลใกล้ชิดยังคงเป็นปริศนาคาใจผู้คนจำนวนมาก
พิธีฝังศพที่สุสาน Porokhovskoye ซึ่งดำเนินไปอย่างเงียบเชียบดูเป็นภาพที่ขัดแย้งสิ้นเชิงจากชื่อเสียงที่ ปรีโกจิน เคยแสวงหาจากการนำกองทัพทหารวากเนอร์มุ่งตรงไปยังกรุงมอสโก ในความพยายาม “ก่อกบฏทางอาวุธ” เมื่อวันที่ 24 มิ.ย.
เซียร์เก อัลเบตเซฟ อดีตสมาชิกรัฐสภาซึ่งเดินทางไปร่วมพิธีฝังศพปรีโกจิน ระบุว่า การตายของเขา “ถือเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่สำหรับรัสเซีย” และสังคมจะได้ตระหนักถึงความจริงข้อนี้ในวันข้างหน้า
เครื่องบินส่วนตัว Embrayer ที่ ปรีโกจิน โดยสารจากกรุงมอสโกไปนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กประสบอุบัติเหตุตกทางตอนเหนือของเมืองหลวงรัสเซียเมื่อวันที่ 23 ส.ค. โดยนักบินและผู้โดยสารทั้งหมด 10 คน ซึ่งรวมถึงปรีโกจิน และบอดีการ์ดของเขาไม่มีใครรอดชีวิต
สาเหตุการตกของเครื่องบินยังคงเป็นปริศนาอยู่ แต่ชาวบ้านที่อาศัยอยู่แถวนั้นบอกกับผู้สื่อข่าวรอยเตอร์ว่าได้ยินเสียงระเบิดดังสนั่น 1 ครั้ง ก่อนจะเห็นเครื่องบินพุ่งตกลงสู่พื้น
เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในวันครบรอบ 2 เดือนที่ ปรีโกจิน นำทหารวากเนอร์บุกยึดเมืองรอสตอฟทางตอนใต้ของรัสเซีย ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการก่อกบฏที่สั่นสะเทือนฐานอำนาจของประธานาธิบดี วลาดิมีร์ ปูติน
ขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ ปรีโกจิน มักอวดอ้างว่าตนคือผู้บัญชาการกลุ่มทหารรับจ้างซึ่งเป็นที่เกรงขามและมีฝีมือการรบดีที่สุดในโลก ทว่าในสายตาของศัตรูโดยเฉพาะสหรัฐฯ ปรีโกจินถูกมองว่าเป็นหัวหน้านักรบผู้ป่าเถื่อนที่ปล้นชิงทรัพย์สินของบรรดารัฐในแอฟริกา และหยิบยื่นความตายอย่างทรมานให้แก่ใครก็ตามที่กล้าขวางทางเขา
แม้กลุ่มวากเนอร์จะคว้าชัยชนะครั้งใหญ่ให้รัสเซียด้วยการยึดเมืองบัคมุต (Bakhmut) ของยูเครนเอาไว้ได้ ทว่า ปรีโกจิน ก็ตั้งต้นเป็นศัตรูกับเหล่าผู้นำทหารรัสเซียด้วยการวิจารณ์ความล้มเหลวและศักยภาพที่อ่อนด้อยของกองทัพ แถมยังเตือนด้วยว่าสุดท้ายแล้วรัสเซียอาจจะเป็นฝ่ายพ่ายแพ้สงคราม
หลังใช้ถ้อยคำดูหมิ่นเหยียดหยามพวกผู้นำกองทัพมานานหลายเดือน ในที่สุด ปรีโกจิน ก็ตัดสินใจสั่งให้ทหารวากเนอร์เคลื่อนพลบุกไปกรุงมอสโกในวันที่ 24 มิ.ย. ก่อนจะยอมหันหลังกลับฐานที่มั่นในขณะที่อยู่ห่างจากเมืองหลวงรัสเซียเพียง 200 กิโลเมตร
ปรีโกจิน ยืนยันว่า ตนไม่ได้มีเจตนาโค่นล้มระบอบปูติน เพียงแค่อยากบีบให้ เซียร์เก ชอยกู รัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมรัสเซีย และวาเลอรี เกราซิมอฟ ซึ่งเป็นหัวหน้าคณะเสนาธิการทหาร รับผิดชอบต่อความสูญเสียที่เกิดขึ้นกับกองกำลังของตนเท่านั้น แต่ขณะเดียวกันก็ตั้งคำถามเกี่ยวกับความชอบธรรมที่ ปูติน อ้างในการส่งทหารรุกรานยูเครน
ปูติน ออกมาประณาม ปรีโกจิน ว่าเป็น “คนทรยศ” ที่เสี่ยงจะทำให้รัสเซียเกิดสงครามกลางเมือง ทว่าในภายหลังก็สามารถทำข้อตกลงยุติวิกฤตการณ์ลงได้ในเวลาอันรวดเร็ว และเปิดทางให้ ปรีโกจิน กับทหารวากเนอร์บางส่วนลี้ภัยไปยังเบลารุส
1 วันหลังเหตุการณ์เครื่องบินตก ปูติน ได้ส่งสารแสดงความเสียใจไปยังครอบครัวผู้เสียชีวิต และบอกว่าตนนั้นรู้จักกับ ปรีโกจิน มานานมาแล้วตั้งแต่ในช่วงทศวรรษ 1990 ที่สหภาพโซเวียตใกล้ล่มสลาย
“เขาเป็นชายที่มีชะตากรรมยากลำบาก และเคยทำผิดพลาดหลายอย่างในชีวิต” ปูติน กล่าว แต่ในขณะเดียวกันก็ชื่นชม ปรีโกจิน ว่าเป็นนักธุรกิจผู้มีพรสวรรค์มาก
อดีตบอสวากเนอร์ผู้นี้เคยถูกตั้งฉายาว่า “พ่อครัวของปูติน” (Putin’s chef) เนื่องจากทำธุรกิจจัดเลี้ยงและได้สัญญาว่าจ้างจากทำเนียบเครมลินเป็นประจำ ขณะที่เจ้าตัวพูดติดตลกว่าตนเองน่าจะถูกเรียกว่าเป็น “นักเชือดของปูติน” (Putin’s butcher) มากกว่า
ปรีโกจิน ย้ำเสมอว่าเขาจงรักภักดีต่อปูติน แต่มองว่ารัฐมนตรีกลาโหม ชอยกู ไร้ศักยภาพเสียจนสมควรจะถูก “ประหารชีวิต” ด้วยซ้ำ ในขณะที่ ชอยกู เองไม่เคยออกมาตอบโต้คำครหาเหล่านี้
- ปฏิเสธดึง ‘ต่างชาติ’ ร่วมหาความจริง
ประธานาธิบดี โจ ไบเดน แห่งสหรัฐฯ ระบุว่า ตน “ไม่แปลกใจสักนิด” กับการตายอย่างปัจจุบันทันด่วนของปรีโกจิน และเรื่องราวต่างๆ ที่เกิดขึ้นในรัสเซียล้วนแต่มี ปูติน อยู่เบื้องหลังแทบทั้งสิ้น
นักการเมืองและนักวิจารณ์ตะวันตกหลายคนเชื่อว่า การเสียชีวิตของผู้นำวากเนอร์เกิดจาก “ใบสั่ง” ของ ปูติน ที่ต้องการแก้แค้นเขา ขณะที่ทำเนียบเครมลินปฏิเสธเสียงแข็งว่าข้อสันนิษฐานเหล่านี้ไม่มีมูลความจริง
อย่างไรก็ตาม รัฐบาลรัสเซียออกมาระบุเมื่อวันพุธ (30) ว่า ทีมสอบสวนยังไม่ตัดประเด็นที่เครื่องบินส่วนตัวของ ปรีโกจิน อาจถูกใครบางคน “จงใจทำให้ตก”
“แน่นอนว่าข้อสันนิษฐานหลายอย่างอยู่ในการพิจารณา ซึ่งก็รวมถึงสิ่งที่เราพูดๆ กันอยู่ นั่นคือการจงใจลอบสังหาร” ดมิตรี เปสคอฟ โฆษกทำเนียบเครมลิน ให้สัมภาษณ์กับสื่อมวลชน
อย่างไรก็ดี โฆษกผู้นี้ปฏิเสธแนวคิดที่จะดึงนานาชาติ รวมถึงองค์กรการบินพลเรือนระหว่างประเทศ (ICAO) เข้ามาร่วมตรวจสอบสาเหตุการตกของเครื่องบิน โดยระบุว่ากระบวนการสอบสวนของรัสเซียกำลังดำเนินอยู่แล้ว
ภายหลังการตายของปรีโกจิน ประธานาธิบดี ปูติน ได้มีคำสั่งให้ทหารรับจ้างวากเนอร์สาบานตนจงรักภักดีต่อประเทศรัสเซีย ซึ่งเป็นสิ่งที่ ปรีโกจิน คัดค้านมาโดยตลอด เนื่องจากไม่พอใจบทบาทของกระทรวงกลาโหมที่เขามองว่าเป็นต้นเหตุทำให้รัสเซียเสี่ยงที่จะแพ้สงคราม
