เกี่ยวกันไหม!? นักวิทย์ตอบข้อสงสัย ฝูงนกผิดปกติและหมาหอนระงมก่อนแผ่นดินไหวตุรกี-ซีเรีย

ฝูงนกบินผิดปกติเหนืออาคารต่างๆ ที่ด้านบนถูกปกคลุมไปด้วยหิมะ และสุนัขเห่าหอนกันระงม จากนั้นก็เกิดแผ่นดินไหวทำลายล้างตุรกีและซีเรีย พังเมืองหลายเมืองราบเป็นหน้ากลอง ยอดผู้เสียชีวิตล่าสุดพุ่งเกิน 15,000 ราย เหตุการณ์ที่ก่อข้อสงสัยว่ามันมีความเกี่ยวโยงกันหรือไม่ ซึ่งบรรดานักวิทยาศาสตร์ได้ชี้แจงความสงสัยดังกล่าวผ่านรายงานของหนังสือพิมพ์วอชิงตันโพสต์ที่เผยแพร่เมื่อวันอังคาร (7 ก.พ.)

บรรดาผู้ใช้สื่อสังคมออนไลน์อ้างว่าพวกสัตว์มีพฤติกรรมแปลกๆ ไม่นานก่อนเกิดแผ่นดินไหวรุนแรง 7.8 และอาฟเตอร์ช็อกลูกใหญ่ตามมา ในขณะที่วอชิงตันโพสต์ไม่ยืนยันคลิปวิดีโออาการแปลกๆ ของสัตว์ แต่แนวคิดที่ว่าสัตว์สามารถตรวจจับแผ่นดินไหวรุนแรงได้ก่อนมนุษย์ เป็นทฤษฎีที่โผล่ขึ้นมาตั้งแต่สมัยยุคโบราณแล้ว

มีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ที่สนับสนุนทฤษฎีนี้ ส่วนใหญ่เป็นไปในแนวทางเดียวกับที่เครื่องไม้เครื่องมือทางวิทยาแผ่นดินไหวสามารถตรวจับแรงสั่นสะเทือนที่ร่างกายมนุษย์ไม่สามารถสัมผัสได้ นักวิทยาศาสตร์หลายคนระบุว่า พวกสัตว์มีสัมผัสที่ดีกว่าต่อแผ่นดินไหวนำ (foreshocks) ขนาดจิ๋ว ที่เดินทางผ่านโลกในไม่กี่วินาที ก่อนตามมาด้วยคลื่นสั่นสะเทือนของแผ่นดินใหญ่ที่ทรงพลังกว่า และนักวิจัยบางส่วนถึงขั้นเชื่อว่า พวกสัตว์สามารถสัมผัสมันได้ตั้งแต่ก่อนแผ่นดินไหวนำด้วยซ้ำ

จากข้อมูลของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ ระบุว่า พฤติกรรมของผิดปกติของพวกสัตว์ในช่วงเวลาไม่กี่วินาทีก่อนเกิดแผ่นดินไหว อธิบายได้โดยความแตกต่างระหว่างคลื่นไหวสะเทือน (Seismic waves) 2 รูปแบบ แบบแรกคือ คลื่นปฐมภูมิ (Primary หรือ P waves) เป็นคลื่นแรกที่ปล่อยออกมาจากแผ่นดินไหว เดินทางด้วยความเร็วหลายกิโลเมตรต่อวินาทีจากศูนย์กลาง ซึ่งมันเป็นสิ่งที่พวกสัตว์สัมผัสได้มากกว่า จากนั้น P wave จะตามมาด้วยคลื่นทุติยภูมิ (Secondary หรือ S waves) ซึ่งสั่นสะเทือนพื้นดินด้วยการเคลื่อนที่แบบหมุน

"มีมนุษย์ไม่กี่คนที่สังเกตได้ถึง P wave ที่มีขนาดเล็กน้อย แต่เคลื่อนที่ได้เร็วที่สุดจากบ่อเกิดของแผ่นดินไหว และเดินทางมาถึงก่อน S wave ที่มีขนาดใหญ่กว่า" ข้อมูลจากสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ ระบุ "แต่สัตว์จำนวนมากที่มีประสาทสัมผัสที่กระตือรือร้นกว่า สามารถสัมผัสได้ถึงคลื่น P wave ไม่กี่วินาทีก่อน S wave เดินทางมาถึง"

แรงสั่นสะเทือนในเบื้องต้น การตรวจจับและการวิเคราะห์โดยเครื่องไม้เครื่องมือทางวิทยาแผ่นดินไหว ถูกใช้ในระบบแจ้งเตือนล่วงหน้าของการพยากรณ์แผ่นดินไหว ซึ่งปกติแล้วมักแจ้งเตือนล่วงหน้าได้ไม่ถึง 1 นาที แต่คำถามที่ว่าพวกสัตว์สามารถสัมผัสถึงแผ่นดินไหวก่อนหน้านั้นหรือไม่ และดีกว่าเครื่องไม้เครื่องมือที่ทันสมัยหรือเปล่า พวกนักวิทยาศาสตร์ยังคงไม่มีคำตอบ แม้มนุษย์ในยุคเจเนอเรชันวาย มีประวัติเคยสังเกตอาการของสัตว์เพื่อตรวจจับแผ่นดินไหว ไม่กี่นาทีหรือชั่วโมงก่อนเกิดแผ่นดินไหวในอดีตก็ตาม

นักวิจัยรายหนึ่งระบุว่า พวกสัตว์อาจสามารถสัมผัสถึงแผ่นดินไหวได้ตั้งแต่ก่อนเกิดแผ่นดินไหวนำ "เรามีข้อบ่งชี้ที่ดีว่าพวกสัตว์รู้สึกจริงๆ ถึงแผ่นดินไหวนำ และมันไม่ใช่พฤติกรรมการเกิดแผ่นดินไหว" มาร์ติน วิเคลสกี ผู้อำนวยการด้านศึกษาพฤติกรรมสัตว์ แห่งสถาบันมักซ์พลังค์ ผู้นำการวิจัยในหัวข้อนี้ กล่าวระหว่างให้สัมภาษณ์ทางโทรศัพท์ในวันอังคาร (7 ก.พ.)

ในการศึกษาทบทวน peer-reviewed study ที่เผยแพร่ในปี 2020 พวกนักวิจัยติดป้ายอิเล็กทรอนิกส์ไว้กับวัว สุนัข และแกะในฟาร์มแห่งหนึ่งในประเทศอิตาลี เพื่อสังเกตความเคลื่อนไหวของพวกมันเป็นเวลาหลายเดือน ครั้งที่ตรวจพบแผ่นดินไหวหลายครั้งในบริเวณใกล้เคียง ซึ่งพบว่าพวกสัตว์กระวีกระวาดผิดปติ เคลื่อนไหวไม่หยุดเป็นเวลามากกว่า 45 นาที ใน 7 จาก 8 ครั้ง ที่ตรวจพบแผ่นดินไหวบริเวณใกล้เคียง

การวิจัยนี้เป็นการทำผ่านอุปกรณ์ต่างๆ ที่ทาง วิเคลสกี ให้คำจำกัดความว่าเป็นเหมือน "โทรศัพท์มือถือขนาดจิ๋วสำหรับสัตว์" ซึ่งบ่งชี้ว่าพวกสัตว์อาจสามารถตรวจพบความเป็นไปได้ของการเกิดแผ่นดินไหวนานมากกว่า 12 ชั่วโมงก่อนมนุษย์เลยทีเดียว ซึ่งนั่นนับว่าก่อนแผ่นดินไหวนำใดๆ

อย่างไรก็ตาม เขาบอกว่าเหตุผลที่พวกสัตว์สามารถตรวจจับความผิดปกตินั้นยังไม่เป็นที่ชัดเจน "มีสิ่งบ่งชี้ว่าพวกมันสามารถบอกบางอย่างกับเรา พวกมันทำได้อย่างไร เรายังไม่รู้" เขากล่าว กระนั้นเขาเชื่อว่าความสามารถของสัตว์ที่สัมผัสได้ถึงอันตรายอาจเกี่ยวข้องกับศักยภาพในการสื่อสารกันเองระหว่างพวกมัน

"แรกเริ่มเลย พวกวัวหยุดนิ่ง พวกมันไม่เคลื่อนไหวอะไรเลย จากนั้นพวกสุนัขก็ดูตื่นกลัวอย่างมาก พวกมันเริ่มคลุ้มคลั่ง เห่าไม่หยุด จากนั้นพวกแกะก็คลุ้มคลั่งเช่นกัน และพอสุนัขกับแกะเป็นแบบนั้น มันก็ทำให้ฝูงวัวเริ่มคลั่งไปด้วย"

ในการศึกษาของ วิเคลสกี พบว่าพวกสัตว์อาจสามารถตรวจจับแผ่นดินไหวล่วงหน้าได้ไกลสูงสุด 12 ไมล์ (ราว 19 กิโลเมตร) จากจุดศูนย์กลาง อย่างไรก็ตาม เขาบอกว่ามีความตั้งใจศึกษาเพิ่มเติม ในนั้นรวมถึงข้อสงสัยที่ว่าพวกสัตว์ในฟาร์มมีปฏิกิริยาต่อระดับธาตุเหล็กที่ถูกปล่อยขึ้นสู่อากาศ อันเนื่องจากแรงดันใต้ดินหรือไม่ "ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ต้องทำความเข้าใจกับสัตว์เหล่านี้ แต่มันยังคงเป็นกล่องดำที่ยังต้องหาคำตอบ"

อดีตที่ผ่านมา มีตัวอย่างมากมายเกี่ยวกับพฤติกรรมแปลกๆ ของสัตว์ที่อาจเกี่ยวข้องกับแผ่นดินไหวนำ ก่อนตามมาด้วยคลื่นแผ่นดินไหวขนาดใหญ่กว่า อย่างไรก็ตาม พวกนักวิจัยเน้นว่าเรื่องราวเหล่านี้เล้กน้อยเกินไปและเก่าเกินไปที่จะเชื่อถือได้

ทั้งในยุคอดีตและปัจจุบัน มีตัวอย่างอันโด่งดังกล่าวที่สนับสนุนทฤษฎีนี้ ในนั้นรวมถึง คลาวดิอุส เอลิอานุส หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า Aelian นักเขียนชาวโรมัน ที่เขียนเล่าว่า พวกหนู งู ตะขาบ และแมลงปีกแข็ง หลบหนีออกจากเมืองเฮไลด์ ก่อนที่เมืองแห่งนี้จะถูกสั่นสะเทือนโดยแผ่นดินไหวและโดนทำลายล้างโดยสึนามีลูกหนึ่ง ในยุค 373 ปีก่อนคริสต์ศักราช

หรืออีกตัวอย่างที่ใกล้ที่สุด ย้อนกลับไปในปี 2016 พบว่า 15 นาทีก่อนแผ่นดินไหวสั่นสะเทือนรัฐโอคลาโฮมา เทคโนโลยีเรดาร์สังเกตเห็นฝูงนกบินเป็นฝูงจำนวนหลายพันตัว

(วอชิงตันโพสต์)