เหตุการณ์รัสเซียรุกรานยูเครน ภาวะเศรษฐกิจทั่วโลกที่ปั่นป่วนย่ำแย่ สภาพภูมิอากาศซึ่งแสดงให้เห็นถึงปัญหาโลกร้อนที่รุนแรงขึ้นเรื่อยๆ เหล่านี้คือลักษณะเด่นๆ ของรอบปี 2022 ที่ผ่านมา นอกจากนั้น ยังมีความเปลี่ยนแปลงทางการเมือง อย่างเช่น การครองอำนาจเป็นสมัยที่ 3 ของ สี จิ้นผิง ขณะที่ในยุโรป พรรคฝ่ายขวาจัดสามารถขึ้นครองอำนาจหรือมีส่วนร่วมในรัฐบาลของหลายประเทศ ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงสำคัญทางสังคม อย่างการยกเลิกกฎหมายสิทธิการทำแท้งในสหรัฐฯ ทั้งนี้ เหตุการณ์ใหญ่ที่สุดซึ่งถือเป็นหลักหมายทำให้ระลึกถึงปี 2022 พอจะประมวลได้ดังนี้
สงครามในยูเครน
ประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน ของรัสเซีย เริ่มปฏิบัติการรุกรานครั้งใหญ่ที่สุดในยุโรปนับจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ด้วยการส่งทหารเข้าสู่ยูเครนเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์เพื่อทำให้ยูเครนเป็น “เขตปลอดทหารและนาซี” ส่งผลให้พลเรือนยูเครนหลายล้านคนหนีออกนอกประเทศ
โลกตะวันตกนำโดยสหรัฐฯ รวมพลังแซงก์ชันรัสเซียแบบไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน และอัดฉีดความช่วยเหลือหลายหมื่นล้านดอลลาร์ให้ยูเครนที่สามารถขัดขวางความพยายามของปูตินในการเข้ายึดเคียฟ เมืองหลวงของประเทศ และล้มรัฐบาลของประธานาธิบดีโวโลดิมีร์ เซเลนสกี
อย่างไรก็ตาม ในภาคใต้ของยูเครน กองกำลังรัสเซียสามารถยึดพื้นที่ส่วนใหญ่บริเวณชายฝั่งทะเลดำ ซึ่งรวมถึงเมืองท่ามาริอูโปลที่ถูกทำลายยับเยินระหว่างการปิดล้อมโจมตีนาน 3 เดือน
เดือนเมษายนกองกำลังรัสเซียถูกกล่าวหาสังหารหมู่พลเรือนในเมืองบูชาใกล้เคียฟ
ต่อมา ในเดือนกันยายนกองกำลังยูเครนสามารถช่วงชิงพื้นที่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและทางภาคใต้คืน และปูตินเร่งรัดประกาศผนวก 4 แคว้นที่มอสโกควบคุมอยู่ ให้กลายเป็นส่วนหนึ่งของสหพันธรัฐรัสเซีย ท่ามกลางการประณามจากนานาชาติว่า เป็นการกระทำผิดกฎหมาย
เดือนพฤศจิกายน รัสเซียถอนทหารออกจากเมืองเคียร์ซอน เมืองท่าทางใต้ ยุติการยึดครองที่ดำเนินมานาน 8 เดือน
ก่อนสิ้นปี รัสเซียถล่มโครงสร้างพื้นฐานด้านพลังงานของยูเครนไม่หยุดหย่อน ส่งผลให้ต้องมีการดับไฟทั่วประเทศท่ามกลางสภาพอากาศหนาวยะเยือก
เดือนธันวาคม ระหว่างการเดินทางออกนอกประเทศครั้งแรก ประธานาธิบดีโวโลดิมีร์ เซเลนสกีปราศรัยต่อสมาชิกรัฐสภาสหรัฐฯ เรียกร้องการสนับสนุนระยะยาวจากอเมริกา
เงินเฟ้อกัดไม่ปล่อย
การบุกยูเครนและมาตรการแซงก์ชันเพื่อลงโทษรัสเซียทำให้เกิดวิกฤตพลังงานในระดับที่ไม่เคยเห็นมาก่อนในรอบครึ่งศตวรรษ โดยราคาก๊าซและไฟฟ้าแพงขึ้นพร้อมเพรียงทั่วโลก
คนอังกฤษพบว่า ค่าไฟแพงขึ้นเท่าตัวภายในปีเดียว ราคาพลังงานที่พุ่งพรวดยังส่งผลให้เกิดวิกฤตค่าครองชีพในศรีลังกา ซึ่งบีบให้โกตาบายา ราชปักษา ประธานาธิบดีในขณะนั้น ต้องหนีออกนอกประเทศ
การพุ่งทะยานของเงินเฟ้อทั่วโลกกระตุ้นให้ธนาคารกลางประเทศต่างๆ ต้องขึ้นดอกเบี้ยเชิงรุก จุดชนวนความกังวลว่าอาจเกิดวิกฤตหนี้ตามมา
ฝันร้ายที่ดาวนิงสตรีท
อังกฤษได้นายกรัฐมนตรีคนที่ 5 ในรอบ 6 ปี
ริชี ซูแน็ก เข้ารับตำแหน่งนี้ในเดือนตุลาคม หลัง ลิซ ทรัสส์ ยื่นจดหมายลาออก และได้ชื่อว่า เป็นนายกรัฐมนตรีเมืองผู้ดีที่รับตำแหน่งสั้นที่สุดเพียง 44 วัน
การสูญเสียอำนาจวาสนาอย่างรวดเร็วของ ทรัสส์ เกิดขึ้นจากงบประมาณแผ่นดินฉบับมินิของเธอซึ่งไม่เป็นที่ยอมรับ และถือเป็นหนึ่งในเหตุการณ์ที่สร้างความสับสนวุ่นวายให้อังกฤษในปี 2022 เช่นเดียวกับการบีบให้บอริส จอห์นสัน ผู้สนับสนุนให้อังกฤษถอนตัวจากสหภาพยุโรป (เบร็กซิต) ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี หลังเรื่องอื้อฉาวมากมายแดงออกมา
ปีนี้ยังเป็นปีแห่งความเศร้าโศกของคนอังกฤษจากการสวรรคตของสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 ด้วยพระชนมายุ 96 พรรษา
สี จิ้นผิงกระชับอำนาจ
ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง กระชับอำนาจในจีนหลังได้รับการรับรองในเดือนพฤศจิกายน ให้ครองตำแหน่งเป็นสมัยที่ 3 ซึ่งถือเป็นการสร้างสถิติใหม่ของจีน
อย่างไรก็ตาม คนจีนหมดความอดทนกับมาตรการล็อกดาวน์ การปูพรมตรวจโควิด และการจำกัดการเดินทางภายใต้นโยบายโควิดเป็นศูนย์ของสี ประชาชนหลายพันคนออกไปชุมนุมประท้วงมาตรการเหล่านี้ในปักกิ่ง กว่างโจว เซี่ยงไฮ้ อุรุมชี อู่ฮั่น และอีกหลายเมือง โดยบางคนถึงขั้นตะโกนเรียกร้องให้สีลาออก และนี่อาจเป็นแรงกระตุ้นสำคัญที่ทำให้จีนประกาศผ่อนคลายนโยบายโควิดเป็นศูนย์ครั้งใหญ่เมื่อต้นเดือนธันวาคม ล่าสุดคือการยกเลิกคำสั่งกักตัวผู้ที่เดินทางมาจากต่างประเทศ ซึ่งจะเริ่มบังคับใช้ในวันที่ 8 มกราคม 2023
รอบปีที่ผ่านมา ความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับสหรัฐฯ ยังคงเลวร้ายลง โดยเฉพาะหลังจาก แนนซี เพโลซี ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ แว่บไปเยือนเกาะแห่งนี้ ฝ่ายจีนตอบโต้ด้วยการจัดซ้อมรบครั้งใหญ่รอบๆ ไต้หวัน นอกจากนั้น ตลอดทั้งปี ปักกิ่งยังส่งเครื่องบินทหารคราวละเป็นสิบๆ ลำ เฉียดเข้าใกล้ไต้หวันในลักษณะข่มขู่
คลื่นร้อนระลอกแล้วระลอกเล่า
ยุโรปเผชิญฤดูร้อนที่ร้อนสุดขีดเป็นประวัติการณ์ โดยอุณหภูมิในอังกฤษแตะ 40 องศาเซลเซียสเป็นครั้งแรก
บางส่วนของอาร์กติกและแอนตาร์กติก จีน และอเมริกา เผชิญอุณหภูมิสูงสุดทำสถิติเช่นเดียวกัน
สภาพอากาศสุดโต่งนี้เชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ยังคงสร้างความเสียหายร้ายแรงในประเทศกำลังพัฒนา
ตัวอย่างเช่น น้ำท่วมในปากีสถานที่ส่งผลต่อพื้นที่กว้างขวางทั่วประเทศ หรือไนจีเรียที่เผชิญอุทกภัยรุนแรงที่สุดในรอบทศวรรษ และบางพื้นที่ในโซมาเลียเจอภัยแล้งและภัยคุกคามจากความอดอยาก
ในการประชุมสุดยอดว่าด้วยสภาพภูมิอากาศของสหประชาชาติ (COP 27) ที่จัดขึ้นที่อียิปต์ ในที่สุดประเทศกำลังพัฒนาก็สามารถทำให้ประเทศมั่งคั่งที่ปล่อยมลพิษยอมจ่าย “ค่าความสูญเสียและค่าเสียหาย” เพื่อชดเชยให้แก่ประเทศยากจนที่ได้รับความเสียหายจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ขวาจัดมาแรง
พรรคการเมืองขวาจัดได้รับความนิยมมากขึ้นอย่างไม่เคยเป็นมาก่อนในยุโรป
คนอิตาลีกาบัตรเลือกจอร์เจีย เมโลนี ผู้นำที่มีแนวทางขวาจัดที่สุดนับจากสงครามโลกครั้งที่ 2
ที่สวีเดน พรรคสวีเดน เดโมแครตส์ที่ต่อต้านการอพยพเข้าเมือง เป็นผู้ชนะในการเลือกตั้งที่ส่งให้พรรคที่ชูแนวทางอนุรักษนิยมขึ้นสู่อำนาจ
ที่ฝรั่งเศส การผงาดขึ้นมาของพรรคขวาจัดและพรรคฝ่ายซ้ายร่วมกันปล้นสถานะเสียงข้างมากในสภาของประธานาธิบดีเอมมานูเอล มาครง
แต่ที่ละตินอเมริกา พรรคการเมืองฝ่ายขวาเริ่มเสื่อมความนิยม
ลูอิซ อินาซิโอ ลูลา ดา ซิลวา ผู้นำฝ่ายซ้าย กลับมาทวงตำแหน่งประธานาธิบดีบราซิลจากฌาอีร์ โบลโซนารู ที่ชูแนวทางขวาจัด
นอกจากนั้น นักการเมืองฝ่ายซ้ายยังขึ้นมามีอำนาจในโคลอมเบีย และฮอนดูรัส
ประท้วงใหญ่ในอิหร่าน
การเสียชีวิตของมาห์ซา อามินี หญิงสาวเชื้อสายเคิร์ดวัย 22 ปี ภายหลังถูกจับกุมจากข้อกล่าวหาละเมิดกฎหมายอิสลามของอิหร่าน จุดชนวนการประท้วงครั้งใหญ่ที่สุดในรอบหลายปีที่ผ่านมา
ผู้หญิงและเด็กหญิงถอดฮิญาบบนถนนและในสื่อสังคม ซึ่งถือเป็นการท้าทายผู้นำทางศาสนาของอิหร่านแบบที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน
เตหะรานพยายามสยบการประท้วงด้วยการลงโทษประหารชีวิตผู้ประท้วงบางคน
วันที่ 8 ธันวาคม โมห์เซน เชการี วัย 23 ปี เป็นผู้ประท้วงคนแรกที่ถูกประหารชีวิต 4 วันต่อมา มาจิเดรซา ราห์นาวาร์ด วัย 23 ปี ถูกแขวนคอต่อหน้าฝูงชน
วันที่ 19 ธันวาคม อิหร่าน ฮิวแมน ไรตส์ กลุ่มติดตามความเคลื่อนไหวในอิหร่านที่มีฐานอยู่ที่ออสโล เมืองหลวงของนอร์เวย์ ระบุว่า กองกำลังความมั่นคงของอิหร่านสังหารประชาชนไปแล้วอย่างน้อย 469 คนในเหตุการณ์การประท้วง และมีผู้ถูกจับกุมอย่างน้อย 1,400 คน ทั้งนี้ จากข้อมูลของสหประชาชาติ
ศาลสูงสุดสหรัฐฯ ตัดสิทธิการทำแท้ง
คณะผู้พิพากษาศาลสูงสุดสหรัฐฯ กระทำสิ่งซึ่งทำให้พวกเสรีนิยมในประเทศต่างๆ ทั่วโลกรู้สึกช็อกในเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา เมื่อตัดสินด้วยเสียงข้างมากให้พลิกคำตัดสินของศาลแห่งนี้ ในคดี “โร VS เวด” เมื่อปี 1973 ซึ่งเป็นการรับรองว่าการทำแท้งเป็นสิทธิชอบธรรมตามรัฐธรรมนูญในตลอดทั่วประเทศ คำตัดสินครั้งใหม่นี้หมายความว่าแต่ละรัฐมีสิทธิที่จะวินิจฉัยเกี่ยวกับเรื่องนี้เป็นเอกเทศ
ปรากฏว่าภายหลังคำตัดสินนี้ มี 16 รัฐจากทั้งหมด 50 รัฐของสหรัฐฯ พวกอนุรักษนิยมของพรรครีพับลิกันสามารถผลักดันให้ประกาศห้ามการทำแท้ง
ประเด็นนี้ส่งผลต่อผลการเลือกตั้งกลางเทอมในเดือนพฤศจิกายนด้วย เมื่อพวกผู้ออกเสียงในหลายรัฐลงคะแนนให้พวกผู้สมัครซึ่งประกาศสนับสนุนสิทธิการทำแท้ง
สันติภาพในเอธิโอเปีย
หลังเกิดการสู้รบขัดแย้งกันมาเป็นเวลา 2 ปี ซึ่งทำให้พลเรือนเสียชีวิตไปไม่รู้ว่าเท่าใดต่อเท่าใด อีกทั้งทำให้ภูมิภาคทิเกรย์ อยู่ในภาวะเกือบๆ อดตาย รัฐบาลกลางของเอธิโอเปียและพวกกบฏชาวทิเกรย์ ก็สามารถตกลงเห็นพ้องกันในข้อตกลงสันติภาพ
ข้อตกลงนี้เปิดทางให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมที่สำคัญอย่างยิ่งยวดถูกจัดส่งไปยังภูมิภาคในภาคเหนือของประเทศนี้ได้อีกครั้งหนึ่ง
เวิลด์คัพในทะเลทราย
มีความขัดแย้งมากมายก่อนที่ตะวันออกกลางจะเริ่มต้นการเป็นเจ้าภาพฟุตบอลโลกครั้งแรก
แฟนบอลบางส่วนบอยคอตต์การจัดการแข่งขันฟุตบอลโลกในกาตาร์เนื่องจากกังวลกับปัญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชน และการเสียชีวิตของคนงานต่างด้าวจำนวนมากที่เกี่ยวข้องกับการสร้างสนามฟุตบอลใหม่ 8 แห่ง
การตัดสินใจของประเทศอิสลามแห่งนี้ในการแบนเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสนามกีฬายังสร้างความขุ่นเคืองให้แฟนบอลจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม เมื่อการแข่งขันเข้าสู่รอบลึกขึ้น ความสนใจของมวลชนก็เบนไปที่ดรามาในสนามแทน
จนถึงนัดสุดท้าย ลีโอเนล เมสซี่ ที่ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในนักฟุตบอลที่ยิ่งใหญ่ตลอดกาล นำอาร์เจนตินาคว้าชัยเหนือฝรั่งเศสด้วยการยิงลูกโทษ หลังจากเสมอกันด้วยสกอร์ 3-3
(ที่มา : เอเอฟพี, เอเจนซีส์)
