คนโรมันยุค “ปอมเปอี” สองพันปีก่อน กินอร่อยทั้งเป็ดไก่ หอยทาก และไวน์ หลังวิจัยพบซากอาหารแช่แข็งในร้านฟาสต์ฟูดใต้กองเถ้าภูเขาไฟ

แผงขายอาหารในนครปอมเปอีเก่าแก่กว่า 2,000 ปี ที่ถูกขุดพบใต้เถ้าถ่านภูเขาไฟ ซึ่งยังมีสารพัดซากอาหารอยู่ภายในภาชนะต่างๆ ทำให้นักวิจัยได้เห็นวัฒนธรรมการรับประทานอาหารของชาวโรมันโบราณ

เคาน์เตอร์ขายอาหารซึ่งสดใสด้วยการตกแต่งลวดลายหลากสีสัน และถูกแช่แข็งอยู่ใต้การทับถมของเถ้าถ่านและหินภูเขาไฟปริมาณมหาศาล เป็นส่วนหนึ่งของการขุดพบโดยนักโบราณคดีเมื่อปีที่แล้ว (2019) และได้มีการปฏิสังขรณ์เรื่อยมาจนกระทั่งมองเห็นได้ถึงความงดงามอย่างครบครัน

นครปอมเปอีถูกฝังจมอยู่ในทะเลแห่งลาวาเดือดที่พุ่งทะลักไหลออกจากภูเขาไฟวิสุเวียสต่อเนื่องข้ามวันข้ามคืน แล้วเย็นลงอย่างรวดเร็วกลายเป็นชั้นของเถ้าถ่านและดินหินภูเขาไฟลึก 4-6 เมตร ทำให้ปอมเปอีอยู่ในสภาพแช่แข็งต่อเนื่องหลายศตวรรษ การระเบิดของภูเขาไฟวิสุเวียสดังกล่าวเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 79 และส่งผลให้ผู้คนเสียชีวิตประมาณ 2,000-15,000 ราย

เอเอฟพีรายงานโดยอ้างข้อมูลจากทีมนักวิจัยที่อุทยานโบราณคดีปอมเปอีว่า ร้านขายอาหารร้อนๆ พร้อมรับประทานสไตล์ฟาสต์ฟูดที่ผู้คนในปัจจุบันคุ้นเคยดี ซึ่งในวงการโบราณคดีเรียกว่า Thermopolium (thermo คือร้อน และ poleo คือขาย) ตั้งอยู่บนสี่แยกถนนซิลเวอร์ เวดดิ้ง สตรีท ตัดกับแอลลีย์ ออฟ บัลโคนีส์ และอยู่ตรงข้ามกับโรงแรมแกลดิเอเตอร์อินน์ โดยนำเสนอเป็นเคาน์เตอร์ขายอาหารที่มีหลุมให้หย่อนภาชนะทรงสูงก้นลึกเข้าไปรับความร้อนจากด้านล่าง พร้อมพรักแก่การรับประทานแบบอาหารจานด่วนฟาสต์ฟูดในยุคโรมันโบราณนั่นเอง


โบราณสถานไซส์เล็กพร้อมซากอาหารในภาชนะ
เปิดสู่การศึกษาว่าด้วยวิถีชีวิตชา ‘ปอมเปเอียน’

คณะผู้ปฏิบัติงานพบว่าแผงขายอาหารร้อนพร้อมรับประทานเป็นอะไรที่ป็อปปูลาร์อย่างยิ่งในโลกโรมันโบราณ หากนับเฉพาะในปอมเปอีแห่งเดียว มีแผงขายฟาสต์ฟูดให้พบเจอราว 80 แห่งกันเลยทีเดียว

ทั้งนี้ มีการค้นพบว่าภายในหม้อดินเผาทรงลึกอายุกว่าสองพันปีมีเศษกระดูกและซากของหมู แพะ ปลา และหอยทาก พร้อมนี้ ยังพบเครื่องปรุงต่างๆ ที่ใช้หุงอาหารเมนูละม้ายข้าวอบปาเอยาโรมัน (Roman Paella) โดยผู้ขายจะหย่อนหม้อดินเผาทรงลึกเข้าไปในช่องวงกลมต่างๆ ที่เรียงรายบนเคาน์เตอร์เพื่อรับความร้อน

ส่วนในก้นเหยือกดินเผาอันหนึ่ง พบถั่วฟาวาบดที่ใช้ปรับปรุงรสชาติของไวน์

พยานถึงเรื่องราวแห่งโบราณกาล

เห็นร่องรอยได้ว่าบรรดาเจ้าของร้านคงจะปิดร้านอย่างร้อนรนและรีบผละจากไป ซึ่งอาจจะเป็นช่วงแรกที่เขารู้สึกถึงความสะท้านสะเทือนจากภูเขาไฟระเบิด มัสซิโม โอซานนา ผู้อำนวยการใหญ่แห่งอุทยานโบราณคดีปอมเปอี เล่าสู่สำนักข่าวอันซาแห่งอิตาลี

ในบริเวณของแผงแห่งนี้ที่ใช้ขายอาหารร้อนพร้อมรับประทาน นักโบราณคดียังพบถ้วยเครื่องดื่มทำด้วยบรอนซ์ ขวดไวน์ เหยือกเซรามิคทรงสูงที่ใช้ต้มซุป ปรุงสตูว์ ตลอดจนคนโททรงสูงสำหรับเก็บเครื่องดื่ม นอกจากนั้น ยังพบกระดูกมนุษย์ ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นของผู้ชายรายหนึ่งในวัยประมาณ 50 ปี

“เป็นไปได้ว่ามีใครสักคนหนึ่งซึ่งอาจเป็นผู้ใหญ่ที่สุด อยู่รั้งท้ายขณะที่คนอื่นๆ หนีออกไปแล้ว และร่างของเขาถูกทำลายในช่วงแรกที่ภูเขาไฟระเบิดและหลังคาอาคารถล่มลงมาทับ” ผู้อำนวยการใหญ่แห่งอุทยานโบราณคดีปอมเปอีบอกสำนักข่าวอันซา

โอซานนาบอกด้วยว่า ชิ้นส่วนของมนุษย์อีกรายหนึ่งซึ่งถูกพบใกล้กัน อาจเป็นพวกหัวขโมยที่ฉวยโอกาสเข้าไปหาของมีค่า หรืออาจเป็นใครบางคนที่พยายามหนีจากหายนะภูเขาไฟระเบิด บุคคลรายนี้มีลักษณะที่แสดงอาการตกใจกับไอน้ำร้อน โดยที่มือของเขาอยู่บนฝาหม้อที่เขาเปิดขึ้นมา

ในขั้นตอนล่าสุดของการปฏิบัติงาน นักโบราณคดีได้พบภาพแห่งฉากชีวิตจำนวนมาก เช่น ภาพของสัตว์ที่วาดไว้บนข้างเคาน์เตอร์ขายอาหาร ซึ่งน่าจะมุ่งพรรณนาว่ามีอะไรเด่นๆ อยู่ในเมนูอาหาร เช่น เป็ดป่า และไก่หนุ่มตัวโตกำยำ ที่พร้อมจะเสิร์ฟให้ทานกับไวน์หรือเครื่องดื่มร้อนต่างๆ


การค้นพบนี้นำมาซึ่งภาพอันเหลือเชื่อ ณ วันที่ภูเขาไฟระเบิด พร้อมกับเปิดออกสู่การศึกษาใหม่ๆ ว่าด้วยวิถีชีวิต เครื่องใช้ไม้สอย และอาหารการรับประทานของชาวปอมเปเอี้ยน

เมื่อโบราณสถานแห่งนี้เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชม นี่จะเป็นของขวัญอีสเตอร์อย่างยอดเยี่ยม ผอ.โอซานนากล่าวไว้อย่างนั้นด้วย

ด้านรัฐมนตรีว่าการมรดกชาติ กิจการศิลปะและการท่องเที่ยวแห่งอิตาลี ดร.ดาริโอ ฟรังเชสชินี แสดงความชื่นชมการค้นพบครั้งนี้ โดยกล่าวว่านับเป็นตัวอย่างอันทรงคุณค่าแห่งการค้นพบประวัติศาสตร์ของประเทศ

ก่อนหน้านี้ คณะนักโบราณคดีได้พบภาพเขียนเฟรสโกที่เป็นรูปของนางไม้นีรีดประทับบนม้าน้ำ (Nereid nymph) และรูปของนักรบแกลดิเอเตอร์โบราณ


“ความเป็นไปได้ที่จะวิเคราะห์ข้อมูลจากแผงขายอาหารพร้อมรับประทานแห่งนี้เป็นเรื่องที่ยอดเยี่ยมมาก เราได้พยานบ่งบอกถึงวิถีชีวิตประจำวันของชาวปอมเปเอี้ยน นี่เป็นครั้งแรกที่เราบูรณะสถานที่ทั้งหมดขึ้นมาได้” ผอ.โอซานนากล่าว

แผงขายอาหารที่นักโบราณคดีเรียกว่า Thermopolium เป็นร้านอาหารหรือสถานที่ขายของร้อนในโลกโรมันโบราณ โดยวิกิพีเดียอธิบายว่าเป็นสถานที่ค้าขายซึ่งสามารถซื้อหาอาหารพร้อมรับประทานได้ และอาจนำมาเทียบเคียงได้กับร้านขายฟาสต์ฟูดในปัจจุบัน ร้านรวงแบบนี้มักจะมีลูกค้าเป็นคนค่อนข้างยากจนไม่สามารถมีครัวเป็นของตนเอง และมักจะถูกดูหมิ่นโดยชนชั้นสูง

ปอมเปอีเป็นนครขนาดใหญ่ ถ้านับเฉพาะส่วนที่ถูกขุดค้นบูรณะแล้วยังมีพื้นที่มากกว่า 275 ไร่ หรือ 110 เอเคอร์ และเมื่อดูจากซากคุณภาพดีจำนวนมากที่ขุดพบ ปอมเปอีเป็นหนึ่งในเมืองร่ำรวยที่สุดของจักรวรรดิโรมัน นครปอมเปอีถูกเถ้าถ่านและหินภูเขาไฟทับถมหลายหลากชั้น และฝังอาคารตลอดจนสิ่งของและศพของเหยื่อเป็นจำนวนมาก


ศพเหล่านี้ รวมทั้งศพของสัตว์เลี้ยง เช่น ม้าเทียมรถลาก ถูกหลอมด้วยความร้อนของลาวาและต่อมาก็แข็งตัวด้วยความหนาวเย็นอย่างรวดเร็ว หลังจากนั้นจะผุพังย่อยสลายกลายเป็นโพรงภายในซากชั้นธรณี เมื่อนักโบราณคดีขุดพบโพรง จะทำการฉีดปูนพลาสเตอร์เหลวเข้าไป ครั้นปูนพลาสเตอร์แห้งแล้ว จึงทำการเคลียร์เถ้าถ่านตลอดจนหินภูเขาไฟออกไป และสามารถเห็นเป็นรูปร่างของผู้เสียชีวิต รวมทั้งรายละเอียดของร่างกายในอิริยาบถขณะสิ้นใจไปท่ามกลางหายนะภัยแห่งภูเขาไฟระเบิด

ที่ผ่านมา ปฏิบัติการดังกล่าวส่งผลให้ค้นพบหลายหลากรายการ เช่น ในเดือนกุมภาพันธ์ 2019 นักโบราณคดีพบจิตรกรรมฝาผนังเฟรสโกที่ถูกสงวนรักษาไว้อย่างดีภายใต้สภาพแช่แข็งใต้เถ้าถ่านภูเขาไฟ เป็นภาพของนาร์ซิซัสแห่งตำนานเทพปกรัมกรีกในอาการหลงใหลเงาอันงดงามของตนเองที่ปรากฏบนผิวน้ำของสระแห่งหนึ่ง และในเดือนธันวาคม 2018 มีการค้นพบซากม้าที่ยังสวมบังเหียนและอาน ถือเป็นการค้นพบทางโบราณคดีที่สำคัญยิ่ง นอกจากนั้น ในเดือนที่แล้ว (พ.ย.) มีการค้นพบซากของชายสองรายซึ่งคาดว่ารายหนึ่งเป็นชาวปอมเปเอี้ยนที่มีสถานภาพทางสังคมระดับสูง ส่วนอีกรายน่าจะเป็นทาส ซึ่งเสียชีวิตไปด้วยกันขณะประสบมหันตภัยภูเขาไฟระเบิด


หลังจากที่นครปอมเปอีถูกทำลายในภัยธรรมชาติครั้งนี้เมื่อปี ค.ศ. 79 แล้ว ได้มีการเริ่มค้นพบซากของปอมเปอีในศตวรรษที่ 16 ส่วนการขุดค้นเริ่มต้นในปี 1748 จนถึงปัจจุบันยังเปิดนครโบราณแห่งนี้ได้เพียงสองในสามส่วนเท่านั้น

ที่ผ่านมา โบราณสถานปอมเปอีซึ่งอยู่ห่างจากนครเนเปิลไปทางตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 23 กิโลเมตร ถูกงดการเข้าชมเนื่องจากมาตรการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ และคาดว่าน่าจะเปิดให้เข้าชมได้ในช่วงอีสเตอร์ปี 2021

ปอมเปอีเป็นจุดที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวนานาชาติได้ปีละหลายล้านราย ติดอันดับสูงสุดอันดับสองของอิตาลี โดยเป็นรองแค่เพียงโคลอสเซียม อัฒจันทร์แห่งการแข่งขันของนักสู้แกลดิเอเตอร์โรมันโบราณ

(ที่มา : AFP, Deutsche Presse Agentur, Ansa News Agency, Reuters, BBC และ Wikipedia)