อาเซียนหนุนสหรัฐฯ หยิบเรื่อง “ทะเลจีนใต้” คุยในที่ประชุม รมว.ต่างประเทศ ถึงแม้ปักกิ่งพยายามคัดค้าน

รอยเตอร์/เอเอฟพี/เอเจนซีส์ - รัฐมนตรีต่างประเทศของหลายชาติสมาชิกอาเซียน เมื่อวันอังคาร (4 ส.ค.) แสดงการหนุนหลังข้อเรียกร้องของสหรัฐฯ ที่ให้ยุติการถมทะเลสร้างเกาะเทียมในทะเลจีนใต้ เป็นการตอกย้ำให้เห็นความไม่สบายใจในภูมิภาคนี้ ต่อการขยายตัวรุกคืบเข้าสู่ดินแดนพิพาทต่างๆ อย่างแข็งกร้าวต่อเนื่องของแดนมังกร

ฝ่ายจีนแถลงว่าไม่ต้องการให้มีการหยิบยกประเด็นนี้ขึ้นมาพูดจากันที่กรุงกัวลาลัมเปอร์สัปดาห์นี้ ซึ่งเริ่มต้นด้วยการประชุมของบรรดารัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนกันเองในวันอังคาร (4) แล้วต่อเนื่องด้วยการหารือระหว่างรัฐมนตรี 10 ชาติอาเซียนเหล่านี้กับรัฐมนตรีของพวกประเทศคู่เจรจาต่างๆ โดยไฮไลต์ซึ่งเป็นที่จับตามากที่สุด คือ “การประชุมอาเซียนว่าด้วยความร่วมมือด้านการเมืองและความมั่นคงในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก” (ASEAN Regional Forum หรือ ARF) ในวันพฤหัสบดี (6)

ทว่า อานิฟาห์ อามาน รัฐมนตรีต่างประเทศของมาเลเซียผู้เป็นชาติเจ้าภาพ กล่าวระหว่างการเปิดประชุม 10 รัฐมนตรีอาเซียนในวันอังคารว่า อาเซียนควรต้องมีบทบาทสำคัญในการรับประกันว่า ข้อพิพาทในทะเลจีนใต้จะได้รับการแก้ไขด้วยสันติวิธี

ภายหลังการประชุม เขายังแถลงต่อผู้สื่อข่าวว่า ประเด็นเรื่องข้อพิพาทในทะเลจีใต้นี้ “ได้รับการอภิปรายหารือกันอย่างกว้างขวาง” ระหว่างการประชุมวันอังคาร

“เรายังอภิปรายหารือกันถึงหนทางต่างๆ ในการแก้ไขรับมือกับสภาพที่ความไว้วางใจกันและความเชื่อมั่นกันในระหว่างฝ่ายต่างๆ ได้ถูกกัดกร่อนโยกคลอนลงไป ภายหลังเกิดพัฒนาการช่วงหลังๆ มานี้ในทะเลจีนใต้ ทั้งเรื่องการถมทะเล ตลอดจนความตึงเครียดบนภาคพื้นซึ่งมีการยกระดับทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น”

เขาระบุด้วยว่า บรรดาสมาชิกอาเซียนเห็นพ้องต้องกันว่า จะต้องใช้เพิ่มพูนความยับยั้งชั่งใจในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในทะเลจีนใต้ ซึ่งอาจจะไปทำให้ความตึงเครียดยิ่งเพิ่มความซับซ้อนหรือเป็นการยกระดับทวีความรุนแรง

ทางด้านฟิลิปปินส์ ซึ่งหลายๆ ปีที่ผ่านมาเป็นชาติอาเซียนที่แสดงความไม่พอใจปักกิ่งและพรักพร้อมเผชิญหน้ากับจีนมากที่สุดนั้น รัฐมนตรีต่างประเทศอัลเบิร์ต เดล โรซาริโอ ได้พูดกล่าวหาจีนอย่างตรงไปตรงมาว่า กำลัง “ดำเนินกิจกรรมถมทะเลขนาดใหญ่โตมหึมา” ในน่านน้ำทะเลจีนใต้ที่พิพาทช่วงชิงกับหลายประเทศสมาชิกอาเซียน

เขากล่าวกับรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนรายอื่นๆ ในการหารือกันช่วงบ่ายวันอังคารว่า “ขณะที่เรากำลังพูดกันอยู่นี้ เรามองไม่เห็นเลยว่าเพื่อนบ้านทางตอนเหนือของเรารายนี้ จะมีการยุติหรือผ่อนคลายกิจกรรมอันก้าวร้าวและทำตามอำเภอใจฝ่ายเดียว ในทะเลจีนใต้” ทั้งนี้ตามบันทึกคำพูดของเขาซึ่งมีการนำออกเผยแพร่สู่มือผู้สื่อข่าวหลายราย

“กิจกรรมการถมทะเลขนาดมหึมา … ได้บ่อนทำลายสันติภาพ, ความมั่นคง, และเสถียรภาพในทะเลจีนใต้” รัฐมนตรีฟิลิปปินส์บอก พร้อมกับเรียกร้องให้ชาติอาเซียนต้องออกมารับมือแก้ไขประเด็นเรื่องนี้กับทางจีน

ก่อนหน้าจะเข้าประชุม เดล โรซาริโอ ก็ได้ออกคำแถลงระบุว่า ฟิลิปปินส์พร้อมอยู่แล้วที่จะเข้าช่วยเหลือมีส่วนในการลดระดับความตึงเครียด ถ้าหากจีนและรัฐผู้อ้างกรรมสิทธิ์เหนือดินแดนในทะเลจีนใต้รายอื่นๆ ตกลงเห็นพ้องที่จะยอมรับปฏิบัติตามเงื่อนไขเหมือนๆ กันทุกฝ่าย

ทั้งจีนและสหรัฐฯต่างก็ไม่ได้เป็นสมาชิกอาเซียน แต่ทั้งคู่ก็ส่งรัฐมนตรีต่างประเทศเข้าร่วมประชุมกับอาเซียนทั้งในระดับอาเซียน-ประเทศคู่เจรจา และเออาร์เอฟ

“ฟิลิปปินส์ให้ความสนับสนุนอย่างเต็มที่ และจะให้การส่งเสริมอย่างแข็งขัน ต่อข้อเรียกร้องของสหรัฐฯในเรื่อง “3 ระงับ” ซึ่งได้แก่ ระงับการถมทะเล, ระงับการก่อสร้าง, และระงับการปฏิบัติการอย่างก้าวร้าวที่อาจทำให้ความตึงเครียดรุนแรงเพิ่มมากขึ้นอีก” คำแถลงก่อนหน้าการประชุมของ เดล โรซาริโอ ระบุ

“เราจะยินดีพร้อมกระทำตามข้อผูกมัดในเรื่องเหล่านี้ ถ้าหากว่าจีนและรัฐที่อ้างกรรมสิทธิ์รายอื่นๆ ก็เห็นพ้องพร้อมกระทำอย่างเดียวกันด้วย”

ไม่เพียงมาเลเซียและฟิลิปปินส์ ทางด้านรัฐมนตรีต่างประเทศ เค. ชุนกูกัม ของสิงคโปร์ ก็บอกกับพวกนักข่าวในกัวลาลัมเปอร์ว่า อาเซียนไม่อาจเพิกเฉยละเลยปัญหาทะเลจีนใต้ได้ พร้อมกับเสริมว่าสิงคโปร์ยังไม่พอใจกับเอกสารแนวทางปฏิบัติในทะเลจีนใต้ ซึ่งเป็นเอกสารแบบไม่เป็นทางการที่ไม่มีผลผูกพันบังคับ ที่อาเซียนร่วมลงนามกับจีนในปี 2002

“ทะเลจีนใต้คือประเด็นปัญหาประการหนึ่ง เราไม่สามารถเสแสร้างแกล้งทำเป็นว่ามันไม่ใช่ประเด็นปัญหาได้หรอก” เขากล่าว และย้ำว่า “เราจำเป็นต้องไปให้ไกลกว่าการถกเถียงอภิปรายกันในเชิงปรัชญา โดยจะต้องพูดจากันจริงๆ ถึงสิ่งที่จะเป็นเนื้อหาสาระของข้อตกลงที่จะทำกัน”

รัฐมนตรีต่างประเทศจอห์น เคร์รี ของสหรัฐฯ ซึ่งอยู่เยือนสิงคโปร์ก่อนหน้าจะเดินทางต่อมายังกัวลาลัมเปอร์ ได้ไปกล่าวปราศรัยที่มหาวิทยาลัยสิงคโปร์เมื่อวันอังคาร (4) ว่า สหรัฐฯต้องการเห็นภูมิภาคซึ่ง “ประเทศต่างๆ ร่วมมือกันในการป้องกันไม่ให้ข้อพิพาทเล็กๆ ขยายตัวกลายเป็นข้อพิพาทใหญ่ๆ”

ถึงแม้ถูกสหรัฐฯ, ญี่ปุ่น, หลายชาติอาเซียนกดดันหนัก แต่จีนซึ่งอ้างกรรมสิทธิ์เหนือพื้นที่เกือบทั้งหมดของทะเลจีนใต้ ยังไม่ได้แสดงทีท่าว่าจะผ่อนปรน และไม่ได้ส่งสัญญาณใดๆ เลยว่าจะยุติการก่อสร้างเกาะเทียมหลายๆ แห่งในพื้นที่พิพาท

รัฐมนตรีต่างประเทศหวัง อี้ ของจีน กล่าวยืนกรานกับผู้สื่อข่าวที่กัวลาลัมเปอร์ในวันอังคารว่า พื้นที่ซึ่งแดนมังกรเข้าไปก่อสร้างนั้นเป็นของจีน และดังนั้นจึงไม่ควรที่จะใช้แนวทางแบบสองมาตรฐานกับปัญหานี้ ซึ่งเห็นชัดว่าเขาหมายถึงว่าเมื่อชาติที่อ้างกรรมสิทธิ์รายอื่นๆ เข้าไปก่อสร้างได้ จีนก็ควรทำได้เช่นกัน

เขาบอกว่าด้วยว่า สหรัฐฯกับฟิลิปปินส์ควรที่จะ “นับให้ดีว่ามีรันเวย์จำนวนเท่าใดในทะเลจีนใต้ และใครที่เป็นฝ่ายเริ่มสร้างขึ้นมาก่อน”

พร้อมกันนั้น เขาก็เรียกร้องทุกๆ ฝ่ายสนับสนุนให้จีนและสมาคมอาเซียนเร่งรัดการเจรจาเพื่อจัดทำข้อตกลงแนวทางปฏิบัติที่มีผลผูกพันขึ้นมาโดยเร็ว เพื่อใช้ในการจัดระเบียบความประพฤติของฝ่ายต่างๆ ในทะเลจีนใต้

ทางด้านหนังสือพิมพ์เหรินหมินรึเป้า กระบอกเสียงของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ก็ได้ตีพิมพ์บทวิจารณ์ในหน้าหนึ่งของเวอร์ชั่นที่จำหน่ายนอกประเทศ บทวิจารณ์นี้ซึ่งเขียนโดย ซู เสี่ยวหุ่ย นักวิจัยอาวุโสของสถาบันการระหว่างประเทศศึกษา ที่ได้รับความสนับสนุคนจากกระทรวงการต่างประเทศจีน ระบุว่า ญี่ปุ่นกำลังสมคบกับอเมริกาตีไข่ใส่สี “การคุกคามของจีน” เพื่อใช้เป็นข้ออ้างในการแทรกแซงข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ การกระทำเช่นนี้ไม่เป็นผลดีต่อสันติภาพและเสถียรภาพของภูมิภาคแม้แต่น้อย