นายประพันธ์ นัยโกวิท กรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ชี้แจงหลักการและเหตุผลร่างพระราชบัญญัติการออกเสียงประชามติ ในที่ประชุมวุฒิสภา โดยสาระสำคัญมอบหมายให้ประธานคณะกรรมการการเลือกตั้ง ผู้ทำหน้าที่รับผิดชอบตามราชกิจจานุเบกษา ที่นายกรัฐมนตรีประกาศทำประชามติ และให้ถือการทำประชามติเป็นข้อยุติด้วยเสียงข้างมาก ที่ต้องเกินกว่ากึ่งหนึ่งของผู้ออกเสียงประชามติ และหลังวันกำหนดประชามติ ต้องเปิดให้มีการเผยแพร่ หรือแสดงความคิดเห็นโดยอิสระ ไม่น้อยกว่า 90 วัน หรือเกินกว่า 120 วัน และสามารถคัดค้านการทำประชามติที่ไม่สุจริตเที่ยงธรรมได้ภายใน 48 ชั่วโมง
ทั้งนี้ ยังกำหนดโทษผู้ก่อให้เกิดความมิชอบไว้ด้วยการจำคุก และเพิกถอนสิทธิ์ทางการเมือง 10 ปี หากมีการฉีกบัตรออกเสียงต้องโทษ 1 ปี หรือสัญญาว่าจะให้ หลอกลวงข่มขู่ เพื่อให้การออกเสียงประชามติเป็นไปในข้างใดข้างหนึ่ง ต้องโทษจำคุก 10 ปี และเพิกถอนสิทธิ์ทางการเมือง 5 ปี นอกจากนี้ ยังกำหนดห้ามเผยแพร่ผลการแสดงความคิดเห็นก่อนวันลงประชามติ 7 วัน และหากฝ่าฝืนต้องโทษไม่น้อยกว่า 3 เดือน
ขณะที่นายประพันธ์ ไม่สามารถชี้แจงข้อสังเกตของนายสมชาย แสวงการ ส.ว.สรรหา ที่อภิปรายซักถามถึงสถานะของกฎหมายฉบับนี้ หากผ่านความเห็นชอบของวุฒิสภาไปแล้ว แต่เกิดวิกฤตทางการเมืองขึ้น แต่นายประพันธ์ ย้ำว่า เมื่อกฎหมายฉบับนี้ผ่านวุฒิสภาไปแล้ว ยังต้องให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณากฎหมายฉบับนี้อีกครั้ง ด้วยกรอบเวลา 30 วัน เนื่องจากเป็นกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ
ด้านนายสิริวัฒน์ ไกรสินธุ์ ส.ว.นครศรีธรรมราช อภิปรายสนับสนุนร่างกฎหมาย แต่ยอมรับว่า การทำประชามติเป็นแนวทางที่สนับสนุนประชาธิปไตยทางตรง และหลีกเลี่ยงที่จะเชื่อมโยงความจำเป็นของสถานการณ์ พร้อมเรียกร้องให้สภาฯ เล็งเห็นความสำคัญของการทำประชาพิจารณ์ และหาทางสนับสนุนให้กฎหมายเช่นเดียวกับประชามติ
ทั้งนี้ ยังกำหนดโทษผู้ก่อให้เกิดความมิชอบไว้ด้วยการจำคุก และเพิกถอนสิทธิ์ทางการเมือง 10 ปี หากมีการฉีกบัตรออกเสียงต้องโทษ 1 ปี หรือสัญญาว่าจะให้ หลอกลวงข่มขู่ เพื่อให้การออกเสียงประชามติเป็นไปในข้างใดข้างหนึ่ง ต้องโทษจำคุก 10 ปี และเพิกถอนสิทธิ์ทางการเมือง 5 ปี นอกจากนี้ ยังกำหนดห้ามเผยแพร่ผลการแสดงความคิดเห็นก่อนวันลงประชามติ 7 วัน และหากฝ่าฝืนต้องโทษไม่น้อยกว่า 3 เดือน
ขณะที่นายประพันธ์ ไม่สามารถชี้แจงข้อสังเกตของนายสมชาย แสวงการ ส.ว.สรรหา ที่อภิปรายซักถามถึงสถานะของกฎหมายฉบับนี้ หากผ่านความเห็นชอบของวุฒิสภาไปแล้ว แต่เกิดวิกฤตทางการเมืองขึ้น แต่นายประพันธ์ ย้ำว่า เมื่อกฎหมายฉบับนี้ผ่านวุฒิสภาไปแล้ว ยังต้องให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณากฎหมายฉบับนี้อีกครั้ง ด้วยกรอบเวลา 30 วัน เนื่องจากเป็นกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ
ด้านนายสิริวัฒน์ ไกรสินธุ์ ส.ว.นครศรีธรรมราช อภิปรายสนับสนุนร่างกฎหมาย แต่ยอมรับว่า การทำประชามติเป็นแนวทางที่สนับสนุนประชาธิปไตยทางตรง และหลีกเลี่ยงที่จะเชื่อมโยงความจำเป็นของสถานการณ์ พร้อมเรียกร้องให้สภาฯ เล็งเห็นความสำคัญของการทำประชาพิจารณ์ และหาทางสนับสนุนให้กฎหมายเช่นเดียวกับประชามติ
