สืบสายลายเส้น ชมหัตถศิลป์อันงดงาม ที่ “หมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี”

การทำเครื่องเบญจรงค์ถือได้ว่า เป็นงานด้านศิลปหัตถกรรมของไทยที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ ที่มีความสวยงามแสดงถึงวิถีวัฒนธรรม รสนิยม และเอกลักษณ์ของไทย ซึ่งเมื่อก่อนเครื่องเบญจรงค์นั้นเป็นเครื่องปั้นเคลือบที่เขียนลายโดยวิธีลงยามาจากประเทศจีน แต่เครื่องเบญจรงค์นั้นยังไม่เป็นที่ต้องการของคนไทย จึงมีผู้สั่งทำเครื่องเคลือบจากจีนโดยกำหนดให้เป็นรูปทรงภาชนะไทยต่างๆ จนเกิดความสวยงามยิ่งขึ้น ทำให้เครื่องเบญจรงค์กลายเป็นที่นิยมในประเทศไทยเรื่อยมา

คำว่า “ เบญจรงค์” เป็นการเรียกตามแบบไทย “เบญจ” แปลว่า ห้า “รงค์” แปลว่า สี โดยห้าสี จะประกอบไปด้วยสีดำ สีขาว เหลือง แดง และสีเขียว และมีสีรองอย่างสีชมพู ม่วง น้ำตาลแสด โดยในประเทศไทยนั้น มีหมู่บ้านๆ หนึ่งเป็นหมู่บ้านที่ได้รับการยกย่องทั้งการเขียนลวดลายโบราณและลายสมัยใหม่ได้อย่างประณีตและเต็มไปด้วยเอกลักษณ์ศิลปะ เป็นหมู่บ้านหัตถกรรมที่เกิดจากความร่วมมือกันภายในชุมชนอย่างแข็งขัน นั่นคือ “หมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี”

“หมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี” เป็นชุมชนเล็กๆ ที่ก่อตัวขึ้นบริเวณ ตำบลดอนไก่ดี (บ้านกลาง) อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร โดยกิจการเริ่มต้นขึ้นประมาณปี 2525 หมู่บ้านแห่งนี้ชาวบ้านหลายคาเรือนยืดอาชีพรับจ้างวาดลายลงสีเครื่องเบญจรงค์จากตามความรู้ที่ได้สะสม ที่นี่มีช่างมีฝีมือกว่า 30 คน การทำเครื่องเบญจรงค์แต่ละชิ้นนั้นจะใช้เวลาประมาณ 3-4 วัน เพราะต้องใช้ความละเอียดประณีตค่อนข้างมาก และต้องหมั่นฝึกฝนเป็นประจำ กว่าจะก้าวขึ้นมาเป็นช่างฝีมือที่สามารถจินตนาการแต่งแต้มให้เครื่องกระเบื้องสีขาวกลายเป็นเครื่องเบญจรงค์ที่มีคุณค่าสวยงาม


ภายในหมู่บ้านนั้นมีหมู่บ้านเบญจรงค์หลายหลังด้วยกัน โดยหลังแรกเป็นร้าน “อุไรเบญจรงค์” ของคุณป้าอุไร แตงเอี่ยม ผู้เป็นประธานกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี และเป็นเจ้าของเรื่องราวกว่าจะมีเป็นหมู่บ้านเบญจรงค์ทุกวันนี้ รูปแบบเบญจรงค์ของคุณป้านั้นมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวโดยจะเน้นเบญจรงค์ที่มีลวดลายโบราณในสมัยรัชกาลที่ 2 และรัชกาลที่ 5 แต่มีการออกแบบลวดลายใหม่ๆ เพื่อสืบสานวัฒนธรรมประเพณี เช่น ลายตลาดน้ำ และการละเล่นสงกรานต์ เป็นต้น


ต่อมาบ้านหลังที่ 2 นั้น ชื่อร้าน “แดงเบญจรงค์” ของคุณป้าแดง จะเป็นเครื่องเบญจรงค์ที่ถูกออกแบบเพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น นาฬิกา กรอบรูป พวงกุญแจ แจกัน และผลิตภัณฑ์สำหรับสปา เป็นต้น นอกจากนี้ภายในบ้านยังมีห้องสรงและห้องเสวยที่สมเด็จพระเทพฯ เคยเสด็จฯ มาประทับ เปิดให้ผู้สนใจเยี่ยมชม

มาถึงหลังสุดท้าย ร้าน “หนูเล็กเบญจรงค์” ของคุณป้าหนูเล็ก จะมีจุดเด่นคือเบญจรงค์พุทธประวัติ และภาพศิลปะที่ใช้เทคนิคการเขียนลายแบบเบญจรงค์ที่แตกต่างกันออกไป นอกจากนี้บ้านของคุณป้าหนูเล็กยังเป็นบ้านที่ร่มรื่น น่านั่งพัก และห้องน้ำสวยงามไว้บริการ


นอกจากนี้ยังมีบ้านหลังอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นร้าน “ยืนยงเบญจงรค์” มีเครื่องเบญจรงค์มากมายแล้ว ยังมีโฮมสเตย์ให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสวิถีประสบการณ์และเยี่ยมชมการลงสีของเครื่องเบญจรงค์ได้ และร้าน “สังวาลย์เซรามิก” ที่มีคุณลุงสังวาลคอยปั้นเครื่องดินออกมาเป็นรูปทรงต่างๆ ประณีตและสวยงามอย่างมาก

เครื่องเบญจรงค์ถือว่าเป็นศิลปหัตถกรรมที่มีคุณค่าที่เกิดจากความประณีต ความละเอียดอ่อน และความสร้างสรรค์ของช่างฝีมือ ซึ่งเป็นที่น่าภูมิใจของไทยที่มีหมู่บ้านเบญจรงค์ที่มีหัตถศิลป์อันงดงาม ซึ่งนอกจากจะสามารถสร้างความประทับใจแก่ชาวไทยและต่างชาติที่ได้พบเห็นแล้ว ยังเผยแพร่ความเป็นไทยให้คนทั่วโลกได้ประจักษ์ภูมิปัญญาที่ทรงคุณค่าเหล่านี้อีกด้วย

นักท่องเที่ยวที่สนใจสามารถติดต่อสอบถามได้ที่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานสมุทรสงคราม โทร. 0-3475-2847-8 หรือติดต่อที่กลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี เบอร์โทร 0-3447-3408, 08-1861-4626
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
การเดินทาง จากกรุงเทพฯ มาตามถนนเพชรเกษมเลี้ยวซ้ายที่แยกอ้อมน้อยเข้าถนนเศรษฐกิจ เจอหอนาฬิกาให้เลี้ยงซ้ายผ่านเทศบาลเมืองกระทุ่มแบนนกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดีจะอยู่ตรงข้ามกับที่ทำการเทศบาลตำบลดอนไก่ดี
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ กอง บก.ข่าวท่องเที่ยว แฟกซ์ 0-2629-4467 อีเมล travel_astvmgr@hotmail.com