ชมจิตรกรรมวัดทองบน-ทองล่าง รำลึก “ท่านอังคาร” ผ่านกิจกรรมหลากหลาย

มูลนิธิกัลยาณพงศ์ ร่วมกับเครือข่าย อาทิ ชมรมสยามทัศน์ ศูนย์ข้อมูลประวัติศาสตร์ชุมชนธนบุรี สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ จัดกิจกรรมเพื่อรำลึกถึง “ท่านอังคาร กัลยาณพงศ์" ในหลากหลายกิจกรรมที่ต่อเนื่องและเชื่อมโยงกัน หลากหลายมิติที่ล้วนแล้วแต่มีความเกี่ยวข้องกับท่านอังคารทั้งสิ้น กิจกรรมมีทุกวันเสาร์ ตั้งแต่เดือน ก.ย.-ธ.ค.

เมื่อวันเสาร์ที่ 22 ก.ย. ที่ผ่านมา ได้จัดกิจกรรม “เสวนา สรรสาระ ทัศนะจร” รำลึก อังคาร กัลยาณพงศ์ ณ วัดทองบน-วัดทองล่าง (วัดทองธรรมชาติ-วัดทองนพคุณ) โดยจุลภัสสร พนมวัน ณ อยุธยา และเกริกเกียรติ ไพบูลย์ศิลป์ นำชมภาพจิตรกรรมฝาผนังของทั้งสองวัดที่แสดงให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย สำหรับวัดทองธรรมชาติ หรือวัดทองบน เป็นวัดเก่าแก่สร้างมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และในสมัยรัชกาลที่ 1 กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์) หรือพระองค์เจ้าหญิงกุ พระขนิษฐาในรัชกาลที่ 1 และกรมหมื่นนรินทรพิทักษ์ พระภัสดา ได้ทรงร่วมมือกันปฏิสังขรณ์วัดขึ้นใหม่ แต่ยังไม่ทันเสร็จสมบูรณ์ การก่อสร้างก็ต้องหยุดชะงักลง เพราะกรมหมื่นนรินทรพิทักษ์สิ้นพระชนม์ลง จนมาในสมัยรัชกาลที่ 3 พระองค์ก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร เป็นแม่กองสานต่อการปฏิสังขรณ์วัดจนเสร็จสมบูรณ์

ส่วนจิตรกรรมฝาผนังด้านในพระอุโบสถเป็นภาพจิตรกรรมที่เขียนขึ้นในสมัย ร.3 ซึ่งยังคงขนบการวาดภาพตามแบบสมัยอยุธยาตอนปลาย ที่นิยมวาดเรื่องราวเกี่ยวกับพระเจ้า 10 ชาติ ภาพพุทธประวัติและเทพชุมนุม ฝาผนังด้านหลังพระประธานเป็นภาพไตรภูมิ ส่วนด้านตรงข้ามพระประธานเป็นภาพพระพุทธประวัติตอนมารผจญ อีกทั้งจิตรกรรมฝาผนังยังแสดงให้เห็นถึงภาพวิถีชีวิตของประชาชนในต้นยุคกรุงรัตนโกสินทร์ด้วย

ส่วน "วัดทองนพคุณ" หรือวัดทองล่าง เป็นวัดเก่าแก่สร้างขึ้นสมัยอยุธยาตอนปลายเช่นกัน ต่อมาพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ทองจีน) ได้เป็นผู้บูรณะซ่อมแซม และถวายให้เป็นพระอารามหลวงในสมัยรัชกาลที่ 3 และหลังจากนั้นก็ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ใหญ่อีกครั้งในสมัยรัชกาลที่ 4 วัดแห่งนี้ได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานโดยกรมศิลปากรอีกด้วย เนื่องจากความงดงามของตัวพระอุโบสถ ภาพจิตรกรรมฝาผนัง และหน้าต่างของพระอุโบสถที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร

สำหรับภาพจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถนั้นวาดในสมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งวิทยาการตะวันตกเริ่มเข้ามาสู่ประเทศไทยมากขึ้น มีการใช้สีครามในภาพจิตรกรรม โดยจิตรกรรมฝาผนังอันโดดเด่นนั้นอยู่ด้านหลังพระประธาน เป็นภาพของพระวิสูตร หรือผ้าม่าน และมีเหล่าทวยเทพคลี่พระวิสูตรออกมาทั้งด้านซ้ายและขวา ซึ่งวาดได้เหมือนจริงมากถึงขนาดมีเรื่องเล่าว่าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ถึงกับรับสั่งเมื่อครั้งที่พระองค์เสด็จมาถวายผ้าพระกฐินว่า "ทำไมถึงได้มาแขวนม่านไว้หลังองค์พระประธาน" โดยผู้วาดภาพจิตรกรรมเหล่านี้ก็คือพระครูกสินสังวร (มี) ศิษย์ของขรัวอินโข่ง จิตรกรเอกในสมัยรัชกาลที่ 4 โดยได้ฝากฝีมือไว้ทั้งภาพพระวิสูตรด้านหลังพระประธาน และภาพพระเวสสันดรชาดกเหนือหน้าต่างพระอุโบสถ

อีกทั้งยังมีวาดภาพในแนวปริศนาธรรมสอดแทรกอยู่ในจิตรกรรมฝาผนัง และแตกต่างไม่เหมือนวัดใดด้วยการวาดภาพพระไตรปิฏกอันประกอบด้วย พระอภิธรรมปิฎก พระสุตตันตปิฎก และพระวินัยปิฎก บนผนังฝั่งตรงข้ามพระประธาน แทนการวาดภาพพระแม่ธรณีบีบมวยผมตามความนิยมดั้งเดิม และนอกจากนั้นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของพระอุโบสถนี้ก็คือบานหน้าต่างที่ดูแล้วแปลกตา โดยเมื่อมองดูจากภายนอกจะเห็นว่าบานหน้าต่างทั้งสิบบานนี้มีกรอบหน้าต่างเป็นรูปพัดยศของพระภิกษุสงฆ์

และเมื่อชมจิตรกรรมอันงดงามทั้งสองวัดเรียบร้อยแล้ว จากนั้นจึงไปร่วมทำบุญถวายภัตตาหารเพลอุทิศส่วนกุศลให้ท่านอังคารที่วัดทองนพคุณ ซึ่งเป็นย่านพักอาศัยของท่านแต่ดั้งเดิม และปัจจุบันเป็นสถานที่เก็บร่างของท่านไว้เป็นเวลา 100 วัน

ส่วนกิจกรรมต่างๆ ในวันเสาร์ถัดไป ได้แก่ 29 ก.ย. 55 : ชมคติชนคนจีน ตามหาสวรรค์ที่ “จีจินเกาะ” ณ สมาคมเผยแผ่คุณธรรม เต็กก่า จีจินเกาะ โดย คุณสมชัย กวางทองพานิช และสมาคมเผยแผ่คุณธรรม เต็กก่า จีจินเกาะ ศิลปินอักษรจีน “หมังเลี้ยง” และ “เต๊ก” เครื่องแขวนสดุดีผู้วายชนม์ 6 ต.ค. 55 : “คนจีน การค้า นาวา และเรือกลไฟ” โดยปัญญาภัทร เลิศสำราญเริงรมย์ และสุดารา สุจฉายา / สวดคฤหัสถ์จีน โดย มูลนิธิเผยแผ่คุณธรรม เต็กก่า จีจินเกาะ 13 ต.ค. 55 : สุจิตต์ วงษ์เทศ นำสนทนา “โคลงกลอน ลาว-ไทย ฉันทลักษณ์แบบ อังคาร กัลยาณพงศ์" พร้อมปี่พาทย์งานศพ

20 ต.ค. 55 : ไม้เขียว ใจสงบ คนสันติ ที่ “ปากคลองสาน” โดยสถาบันจิตเวชศาสตร์ สมเด็จเจ้าพระยา และ Big trees project กลุ่ม BangkokSketcher กับมุมมองไม้งามที่คลองสาน 27 ต.ค. 55 : “คนเห็นธรรม” และ “คนเห็นโลก” โดย ดร.นิจ หีญชีระนันท์ และอุรา สุนทรศารทูล มุมศิลปะจาก “บ้านศิลปิน” และการแสดง “กู่ฉิน” ดนตรีดึกดำบรรพ์จากแผ่นดินจีน โดย อาจารย์ชัชชล ไทยเขียว 3 พ.ย. 55 : ชาวอยุธยาร่วมสดุดีกวีเอก ด้วยสังสนทนา เรื่อง “กระหนกนา กระหนกน้ำ กระหนกไทย หลั่งน้ำตากับอังคาร กัลยาณพงศ์" โดย อาจารย์ดุลย์พิชัย โกมลวานิช และ คุณดำรง พุดตาล พร้อมแสดงนาฏลีลาและขับขานกวีนิพนธ์

10 พ.ย. 55 : พูดคุยกับคุณนายล้อม เหมะชะญาติ คฤหปัตนีของวัดทองนพคุณ และอาจารย์ สุลักษณ์ ศิวรักษ์ 17 พ.ย. 55 : ชมภาพพุทธประวัติ พุทธานุสติ 97 ปี โดยคุณนายล้อม เหมะชะญาติ เกริกเกียรติ ไพบูลย์ศิลป และจุลภัสสร พนมวัน ณ อยุธยา 24 พ.ย. 55 : ชมเรือนคหบดีจีนริมน้ำเจ้าพระยา “หวั่งหลี” โดยพิมพ์ประไพ พิศาลบุตร พร้อมเสวนา “สำเภา” เล่าขานตำนานเรือของใคร ๆ โดยพิมพ์ประไพ พิศาลบุตร สมชัย กวางทองพานิช และจุลภัสสร พนมวัน ณ อยุธยา และ 1 ธ.ค. 55 : ร้องรำทำเพลง “ออกภาษา” นานาชาติที่คลองสาน สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร. 08 1561 2877