สดุดึ “ย่าโม” วีรสตรีแห่งโคราช

ท้าวสุรนารี หรือ คุณหญิงโม หรือ ย่าโม ตามตำนานระบุว่าเป็นชาวเมืองนครราชสีมาแต่กำเนิด เกิดเมื่อปีเถาะ พ.ศ.2314 ในแผ่นดินของพระเจ้าตากสินมหาราช สมัยกรุงธนบุรี เมื่อเติบโตขึ้น ก็ได้สมรสกับนายทองคำ ซึ่งต่อมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นมาจนกระทั่งเป็นพระยาสุริยเดช คุณหญิงโมจึงได้เป็น คุณหญิง ตามตำแหน่งของสามี

ในช่วงสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์ขึ้น ด้วยเหตุที่ เจ้าอนุวงศ์ เจ้าผู้ครองนครเวียงจันทน์ ต้องการที่จะยกทัพเข้ามาตีกรุงเทพฯ โดยระหว่างทางที่ยกทัพมานั้น เจ้าอนุวงศ์ก็จะเกลี้ยกล่อมให้บรรดาหัวเมืองต่างๆ เข้าร่วม หากเจ้าเมืองใดขัดขืนก็ให้ฆ่าทิ้งเสีย ราษฎรและเจ้าเมืองต่างๆ พากันกลัวอำนาจจึงยอมเข้าร่วมด้วยหลายเมือง

จนเมื่อมีกำลังมากพอแล้วก็ยกกองทัพมาพร้อมกันที่เมืองนครราชสีมา ซึ่งเป็นเวลาเดียวกันกับที่เจ้าเมืองนครราชสีมาไม่อยู่ ไปราชการที่ต่างเมือง เจ้าอนุวงศ์จึงสั่งให้ผู้ที่ดูแลเมืองอยู่ในขณะนั้น กวาดต้อนครัวเรือนชาวนครราชสีมาไปยังเวียงจันทน์ ซึ่งรวมถึงคุณหญิงโมด้วย ทางด้านพระยาสุริยเดช สามีของคุณหญิงโม ที่เดินทางไปราชการพร้อมกับเจ้าเมืองพอทราบข่าว ก็ได้กลับมาช่วยครอบครัวและชาวเมือง

คุณหญิงโมนั้นได้ช่วยวางแผนขบคิดกับผู้นำฝ่ายชาย และได้ควบคุมกำลังฝ่ายผู้หญิงช่วยหนุนการสู้รบอย่างองอาจกล้าหาญ โดยการออกอุบายขอมีด ขวาน ปืน ไว้เพื่อใช้หาเสบียงมาประทังชีวิตระหว่างเดินทาง จัดหญิงสาวให้แม่ทัพนายกอง และมอมเหล้าจนเมามาย จากนั้นก็ทำการต่อสู่ด้วยอาวุธที่เก็บรวบรวมไว้

แม้จะมีอาวุธอยู่เพียงน้อยนิด แต่ด้วยความสามัคคีและความมุ่งมั่น ชาวเมืองนครราชสีมาก็สามารถที่จะรบชนะกองทัพของเจ้าอนุวงศ์ได้ ทำให้เจ้าอนุวงศ์ต้องถอยทัพกลับไป วีรกรรมของคุณหญิงโมในครั้งนี้ ได้ทราบถึงพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานบำเหน็จความชอบ แต่งตั้งขึ้นเป็น ท้าวสุรนารี

และเพื่อเป็นการแสดงความเคารพต่อท้าวสุรนารี หรือ ย่าโม ทางจังหวัดนครราชสีมา ได้ร่วมมือกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานนครราชสีมา จัดงาน “งานฉลองวันแห่งชัยชนะของท้าวสุรนารี” หรือ “งานย่าโม” ขึ้นในระหว่างวันที่ 23 มีนาคม - 3 เมษายน ของทุกปี

เนื่องมาจากใน วันที่ 23 มีนาคม 2369 เป็นวันที่เจ้าอนุวงศ์ยกทัพออกจากเมืองนครราชสีมา และถือว่าเป็นวันที่ท้าวสุรนารีและชาวเมืองโคราชได้รับชัยชนะ งานประเพณีที่จัดขึ้นจึงเป็นการระลึกถึงวีรกรรมที่กล้าหาญในครั้งนั้น

สำหรับในปีนี้ “งานฉลองวันแห่งชัยชนะของท้าวสุรนารี” จัดขึ้นระหว่างวันที่ 23 มีนาคม - 3 เมษายน 2554 ณ บริเวณสนามหน้าศาลากลางจังหวัดนครราชสีมา ซึ่งภายในงานมีกิจกรรมที่น่าสนใจมากมาย อาทิ ขบวนแห่ของดีเมืองโคราช การรำบวงสรวงสักการะอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีโดยกลุ่มสตรีชาวโคราช กว่า 10,000 คน(ในวันที่ 23 มีนาคม 2554) พิธีบวงสรวงอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีโดยพราหมณ์ราชสำนักราชวัง นิทรรศการของหน่วยงานภาครัฐและเอกชนทั่วเมือง กิจกรรมถนนย้อนยุคเมืองโคราช การแสดงแสง สี เสียง วีรสตรีผู้กล้าท้าวสุรนารี เป็นต้น

ทั้งนี้ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ สำนักงานจังหวัดนครราชสีมา โทร. 0-4424-3798 องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา โทร. 0-4424-4842 เทศบาลนครนครราชสีมา โทร. 0-4424-5933, 0-4423-4763