โดย : ปิ่น บุตรี
ก.ไก่ พยัญชนะไทยตัวแรกที่คนเรียนภาษาไทยไม่มีใครไม่รู้จัก แต่แต่หากพูดถึง“อ่าว ก.ไก่” แล้วละก้อ ชื่อนี้หลายคนอาจไม่รู้จัก หลายคนไม่คุ้น หลายคนเคยไปแต่ไม่รู้
อ่าว ก.ไก่ อ่าวนี้ คือบริเวณอ่าวไทยตอนใน(อ่าวไทยแบ่งเป็นตอนนอกและตอนใน)ที่มีรูปพรรณสัณฐานคล้ายตัว ก.ไก่ เป็นแหล่งทรัพยากรทางทะเลที่สำคัญมากที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองไทย
อ่าว ก.ไก่ อ่าวนี้มีจุดเด่นอยู่มากมาย เท่าที่ผมนั่งนึกตรึกตรองดู พบว่าจุดเด่นแต่ละอย่างต่างมี 3 สิ่งให้จำแนกแจกแจง เป็นเสน่ห์เลข 3 แห่งอ่าว ก.ไก่ ที่ใครจะนำไปแทงหวยวิ่งเกิดซวยถูกกินก็ช่วยไม่ได้ด้วยประการทั้งปวง
3 สมุทร
อ่าว ก.ไก่ เป็นส่วนหนึ่งของที่ราบลุ่มเจ้าพระยา มีแม่น้ำสำคัญ 5 สายไหลออกอ่าวไทยใน 6 จังหวัด คือ แม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่านสมุทรปราการ-เขตบางขุนเทียน กทม. แม่น้ำบางปะกงไหลผ่านฉะเชิงเทรา แม่น้ำท่าจีนไหลผ่านมหาชัย สมุทรสาคร แม่น้ำแม่กลองไหลผ่านสมุทรสงคราม และแม่น้ำเพชรบุรีไหลผ่านบ้านแหลม เพชรบุรี
จะเห็นได้ว่าอ่าว ก.ไก่ นั้นเป็นอ่าว 3 สมุทร เพราะครอบคลุมพื้นที่ จังหวัด 3 สมุทร อย่างครบถ้วน ได้แก่ สมุทรปราการ สมุทรสาคร และสมุทรสงคราม
3 น้ำ
การไหลลงอ่าวไทยของแม่น้ำสายหลัก 5 สาย และแม่น้ำสายย่อยตามคลองสาขา ทำให้บริเวณพื้นที่อ่าว ก.ไก่ มีสภาพเป็น ดินแดน 3 น้ำ คือ น้ำเค็ม น้ำกร่อย และน้ำจืด
น้ำเค็ม คือพื้นที่ปากอ่าวและชายฝั่ง เป็นแหล่งประมง ทำนาเกลือ นากุ้ง
น้ำกร่อย คือพื้นที่ถัดเข้ามาจากปากอ่าว เป็นแหล่งปลูกมะพร้าว
น้ำจืด คือพื้นที่ชั้นในแผ่นดิน เป็นแหล่งทำนาข้าว ทำสวนผลไม้ต่างๆ
3 ป่า
ผลพวงจาก 3 น้ำทำให้อ่าว ก.ไก่ เกิดป่าชายเลนเด่นๆ 3 ลักษณะ คือ ป่าโกงกาง ป่าแสม และป่าจาก
ป่าโกงกาง อยู่ด้านนอกสุดติดปากอ่าวชายฝั่งทะเล เป็นแหล่งเผาถ่านไม้โกงกางคุณภาพดีของประเทศ เดิมเป็นอาชีพของชาวบ้านทั่วไป แต่ปัจจุบันเหลือทำเป็นจริงเป็นจังอยู่ที่ ชุมชนบ้านยี่สาร อ.อัมพวา สมุทรสงคราม และ ชุมชนบางตะบูน อ.บ้านแหลม เพชรบุรี ชาวบ้านทั้ง 2 ชุมชนเผาถ่านขายมากว่า 70 ปี พวกเขาปลูกป่าโกงกางเพื่อทำถ่าน และมีกฎ กติกา เคร่งครัดในการตัดป่าโกงกาง
ป่าแสม อยู่ถัดเข้ามา ป่าแสมเป็นแหล่งอาศัยของปูแสม ใช้ทำปูเค็มรสอร่อย ส่วนต้นแสมนั้นทำฟืนให้คุณภาพดีทีเดียว
ป่าจาก อยู่ด้านในสุด ในอดีตชาวบ้านนำมาทำประโยชน์หลายอย่าง อาทิ มุงหลังคา ฝาเรือน หมวกใบจาก ส่วนปัจจุบันผลผลิตจาก“จาก” ที่ขึ้นชื่อในแถบนี้ก็เห็นจะเป็น“ขนมจาก”ที่มีขายกันทั่วไป
3 นา
อิทธิพลของ 3 น้ำ ทำให้เกิดอาชีพทำนาหลักๆขึ้น 3 นาในพื้นที่ อ่าว ก.ไก่ นั่นก็คือ นาข้าว นากุ้ง และนาเกลือ
นาข้าว อยู่ในพื้นที่ชั้นในสุดพึ่งพิงน้ำจืดในการปลูกข้าว
นากุ้ง อยู่ในพื้นที่ถัดออกไปในสภาพน้ำกร่อยหรือน้ำลักจืดลักเค็ม
นาเกลือ อยู่ในพื้นที่ด้านนอกชายฝั่งทะเล มีสภาพน้ำเค็มเหมาะแก่การทำนาเกลือ ซึ่งอ่าว ก.ไก่ ถือเป็นแหล่งผลิตเกลือสมุทรหรือเกลือทะเลแหล่งใหญ่ของเมืองไทย มีการทำนาเกลือกันในพื้นที่สมุทรปราการ สมุทรสาคร สมุทรสงคราม และเพชรบุรี
3 หอย
ความสำคัญมากอีกอย่างหนึ่งของ อ่าว ก.ไก่ ก็คือ ที่นี่ได้ชื่อว่าเป็นดินแดน 3 หอย อันโด่งดัง เพราะมีหอยสำคัญ 3 ชนิดที่โดดเด่นมากอยู่ในพื้นที่แห่งนี้ นั่นก็คือ หอยแมลงภู่ หอยแครง และหอยหลอด
หอยแมลงภู่ แหล่งเลี้ยงหอยแมลงภู่ที่ใหญ่ที่สุดอยู่ที่ อ.คลองด่าน สมุทรปราการ ชาวบ้านที่นี่เลี้ยงหอยด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้าน หอยแมลงภู่คลองด่านตัวไม่ใหญ่เท่าหอยสุราษฎร์ แต่มีรสอร่อยไม่เป็นรองใครเพราะในตัวหอยไม่มีทรายเข้าไปปะปน ปีหนึ่งๆชาวคลองด่านสามารถส่งขายหอยแมลงภู่ได้นับหลายแสนตัน
หอยแครง แหล่งหอยแครงธรรมชาติใหญ่สุดในเมืองไทยอยู่ที่ อ.บ้านแหลม เพชรบุรี
หอยหลอด ดอนหอยหลอด อ.เมือง สมุทรสงคราม คือแหล่งหอยหลอดขนาดใหญ่ที่สุดและมีเฉพาะที่เนื่องจากพื้นที่แถบนั้นมีลักษณะเป็นสันดอน เกิดจากการทับถมของตะกอนแม่น้ำ ดอนหอยหลอดคือแหล่งท่องเที่ยวขึ้นชื่อแห่งเมืองแม่กลอง ที่ในช่วงวันหยุดจะมีคนไปเที่ยวชม ทำกิจกรรมเก็บหอย และกินอาหารอร่อยๆโดยเฉพาะเมนูหอยหลอดผัดฉ่าจากร้านอาหารจำนวนมากในแถบนั้น
3 โลมา
อ่าว ก.ไก่ มีการสำรวจจากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง เมื่อ ปี 2547 พบว่า บริเวณชายฝั่งแถบนี้ พบโลมา 3 ชนิดได้แก่ โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาหลังโหนก และโลมาอิรวดี ที่ปัจจุบันพบว่าสุ่มเสี่ยงต่อการใกล้สูญพันธุ์ไม่น้อย
ทุกๆปีในช่วงเดือน พ.ย.-ก.พ. จะมีโลมาว่ายเวียนเข้ามาที่ท่าข้าม ปากอ่าวบางปะกงเป็นจำนวนมาก เนื่องจากมันเข้ามาหากินปลาดุกทะเลที่มีชุกชุมในช่วงนี้
3 ทรัพย์
เมื่อแม่น้ำ 5 สายหลักไหลมารวมกันที่อ่าว ก.ไก่ ก็ได้พัดพาเอาตะกอนแร่ธาตุมาทับถมสะสมกัน เกิดเป็นหาดเลนหรือ“ทะเลตม”ขึ้น
ทะเลตมหรือหาดโคลน แม้จะไม่สวยงาม ดูเละๆคล้ำๆ แต่ว่านี่คือแหล่งทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ในระดับสุดยอด ก่อให้เกิดการทำอาชีพมากมาย รวมถึงอาชีพสำคัญอย่างการทำประมงชายฝั่งที่มีมานับร้อยปี
จัดได้ว่า อ่าว ก.ไก่ คือขุมทรัพย์ปากอ่าวที่ผมขอจำแนกออกเป็นทรัพย์สามประเภทด้วยกัน คือ ทรัพย์ของชาติ ทรัพย์ท่องเที่ยว และทรัพย์ของคน
ทรัพย์ของชาติ อ่าว ก.ไก่ คือความอุดมสมบูรณ์นานาประการที่สั่งสมอยู่ในพื้นที่ เอื้อประโยชน์ต่อทั้งคนและสัตว์ ทั้งกุ้ง หอย ปู ปลา ป่าชายเลน นกทะเล นกชายเลนนับแสนที่ย้ายถิ่นหนีหนาวมาทุกๆปี ซึ่ง อ่าว ก.ไก่ มีทรัพยากรในระดับสุดยอดแห่งสยามประเทศอยู่หลายอย่าง อาทิ ปลาทูแม่กลอง สุดยอดปลาทูที่รสชาติอร่อยกว่าที่ไหน ปลาสลิดบางบ่อ ปลาสลิดน้ำจืดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ขึ้นชื่อลือชานักในเรื่องรสชาติ ปลาช่อนแปดริ้ว ปลาช่อนรสดีมีชุกชุมในฉะเชิงเทราตัวโตมากจนเป็นที่มาของชื่อเมือง“แปดริ้ว” ปลากะพงขาวบางปะกง อีกหนึ่งความอร่อยที่นำเสนอจากเมืองแปดริ้ว
ทรัพย์ท่องเที่ยว จากสภาพพื้นที่ ทรัพยากร วิถีการดำรงชีวิตของชาวบ้านในพื้นที่ ก่อให้เกิดทรัพย์ทางการท่องเที่ยวอันเป็นรายได้เสริมขึ้นมา ซึ่งมีทั้งทรัพย์ท่องเที่ยวจากธรรมชาติ และทรัพย์ท่องเที่ยวจากวิถีชุมชน
ทรัพย์ทั้งหลายทั้งปวงที่ผมกล่าวมานั้น ทั้งทรัพย์ของชาติ ทรัพย์ท่องเที่ยว และทรัพย์ 3 น้ำ 3 ป่า 3 โลมา 3 นา 3 หอย อันโดดเด่น ล้วนนำมาซึ่ง "ทรัพย์ของคน" ทั้งสิ้น
แต่ก็น่าแปลกที่คนบางคน มนุษย์บางจำพวก ถูกความละโมบครอบงำ จน(แกล้ง)มองไม่เห็นถึงผลกระทบต่อชุมชนท้องถิ่น สิ่งแวดล้อม และความสำคัญของทรัพยากรอันทรงคุณค่าแห่งอ่าว ก.ไก่ พยายามผลักดันโครงการเมกกะโปรเจ็กต์ขึ้นในพื้นที่ อ่าว ก.ไก่ อย่าง โรงไฟฟ้าถ่านหินแม่กลอง(ดอนหอยหลอด)ที่ถูกต่อต้านจนต้องพับโครงการไว้ หรือบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่านที่กลายเป็นอนุสรณ์แห่งความอัปยศ โกงกิน ฉ้อฉล มาจนทุกวันนี้
ก.ไก่ พยัญชนะไทยตัวแรกที่คนเรียนภาษาไทยไม่มีใครไม่รู้จัก แต่แต่หากพูดถึง“อ่าว ก.ไก่” แล้วละก้อ ชื่อนี้หลายคนอาจไม่รู้จัก หลายคนไม่คุ้น หลายคนเคยไปแต่ไม่รู้
อ่าว ก.ไก่ อ่าวนี้ คือบริเวณอ่าวไทยตอนใน(อ่าวไทยแบ่งเป็นตอนนอกและตอนใน)ที่มีรูปพรรณสัณฐานคล้ายตัว ก.ไก่ เป็นแหล่งทรัพยากรทางทะเลที่สำคัญมากที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองไทย
อ่าว ก.ไก่ อ่าวนี้มีจุดเด่นอยู่มากมาย เท่าที่ผมนั่งนึกตรึกตรองดู พบว่าจุดเด่นแต่ละอย่างต่างมี 3 สิ่งให้จำแนกแจกแจง เป็นเสน่ห์เลข 3 แห่งอ่าว ก.ไก่ ที่ใครจะนำไปแทงหวยวิ่งเกิดซวยถูกกินก็ช่วยไม่ได้ด้วยประการทั้งปวง
3 สมุทร
อ่าว ก.ไก่ เป็นส่วนหนึ่งของที่ราบลุ่มเจ้าพระยา มีแม่น้ำสำคัญ 5 สายไหลออกอ่าวไทยใน 6 จังหวัด คือ แม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่านสมุทรปราการ-เขตบางขุนเทียน กทม. แม่น้ำบางปะกงไหลผ่านฉะเชิงเทรา แม่น้ำท่าจีนไหลผ่านมหาชัย สมุทรสาคร แม่น้ำแม่กลองไหลผ่านสมุทรสงคราม และแม่น้ำเพชรบุรีไหลผ่านบ้านแหลม เพชรบุรี
จะเห็นได้ว่าอ่าว ก.ไก่ นั้นเป็นอ่าว 3 สมุทร เพราะครอบคลุมพื้นที่ จังหวัด 3 สมุทร อย่างครบถ้วน ได้แก่ สมุทรปราการ สมุทรสาคร และสมุทรสงคราม
3 น้ำ
การไหลลงอ่าวไทยของแม่น้ำสายหลัก 5 สาย และแม่น้ำสายย่อยตามคลองสาขา ทำให้บริเวณพื้นที่อ่าว ก.ไก่ มีสภาพเป็น ดินแดน 3 น้ำ คือ น้ำเค็ม น้ำกร่อย และน้ำจืด
น้ำเค็ม คือพื้นที่ปากอ่าวและชายฝั่ง เป็นแหล่งประมง ทำนาเกลือ นากุ้ง
น้ำกร่อย คือพื้นที่ถัดเข้ามาจากปากอ่าว เป็นแหล่งปลูกมะพร้าว
น้ำจืด คือพื้นที่ชั้นในแผ่นดิน เป็นแหล่งทำนาข้าว ทำสวนผลไม้ต่างๆ
3 ป่า
ผลพวงจาก 3 น้ำทำให้อ่าว ก.ไก่ เกิดป่าชายเลนเด่นๆ 3 ลักษณะ คือ ป่าโกงกาง ป่าแสม และป่าจาก
ป่าโกงกาง อยู่ด้านนอกสุดติดปากอ่าวชายฝั่งทะเล เป็นแหล่งเผาถ่านไม้โกงกางคุณภาพดีของประเทศ เดิมเป็นอาชีพของชาวบ้านทั่วไป แต่ปัจจุบันเหลือทำเป็นจริงเป็นจังอยู่ที่ ชุมชนบ้านยี่สาร อ.อัมพวา สมุทรสงคราม และ ชุมชนบางตะบูน อ.บ้านแหลม เพชรบุรี ชาวบ้านทั้ง 2 ชุมชนเผาถ่านขายมากว่า 70 ปี พวกเขาปลูกป่าโกงกางเพื่อทำถ่าน และมีกฎ กติกา เคร่งครัดในการตัดป่าโกงกาง
ป่าแสม อยู่ถัดเข้ามา ป่าแสมเป็นแหล่งอาศัยของปูแสม ใช้ทำปูเค็มรสอร่อย ส่วนต้นแสมนั้นทำฟืนให้คุณภาพดีทีเดียว
ป่าจาก อยู่ด้านในสุด ในอดีตชาวบ้านนำมาทำประโยชน์หลายอย่าง อาทิ มุงหลังคา ฝาเรือน หมวกใบจาก ส่วนปัจจุบันผลผลิตจาก“จาก” ที่ขึ้นชื่อในแถบนี้ก็เห็นจะเป็น“ขนมจาก”ที่มีขายกันทั่วไป
3 นา
อิทธิพลของ 3 น้ำ ทำให้เกิดอาชีพทำนาหลักๆขึ้น 3 นาในพื้นที่ อ่าว ก.ไก่ นั่นก็คือ นาข้าว นากุ้ง และนาเกลือ
นาข้าว อยู่ในพื้นที่ชั้นในสุดพึ่งพิงน้ำจืดในการปลูกข้าว
นากุ้ง อยู่ในพื้นที่ถัดออกไปในสภาพน้ำกร่อยหรือน้ำลักจืดลักเค็ม
นาเกลือ อยู่ในพื้นที่ด้านนอกชายฝั่งทะเล มีสภาพน้ำเค็มเหมาะแก่การทำนาเกลือ ซึ่งอ่าว ก.ไก่ ถือเป็นแหล่งผลิตเกลือสมุทรหรือเกลือทะเลแหล่งใหญ่ของเมืองไทย มีการทำนาเกลือกันในพื้นที่สมุทรปราการ สมุทรสาคร สมุทรสงคราม และเพชรบุรี
3 หอย
ความสำคัญมากอีกอย่างหนึ่งของ อ่าว ก.ไก่ ก็คือ ที่นี่ได้ชื่อว่าเป็นดินแดน 3 หอย อันโด่งดัง เพราะมีหอยสำคัญ 3 ชนิดที่โดดเด่นมากอยู่ในพื้นที่แห่งนี้ นั่นก็คือ หอยแมลงภู่ หอยแครง และหอยหลอด
หอยแมลงภู่ แหล่งเลี้ยงหอยแมลงภู่ที่ใหญ่ที่สุดอยู่ที่ อ.คลองด่าน สมุทรปราการ ชาวบ้านที่นี่เลี้ยงหอยด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้าน หอยแมลงภู่คลองด่านตัวไม่ใหญ่เท่าหอยสุราษฎร์ แต่มีรสอร่อยไม่เป็นรองใครเพราะในตัวหอยไม่มีทรายเข้าไปปะปน ปีหนึ่งๆชาวคลองด่านสามารถส่งขายหอยแมลงภู่ได้นับหลายแสนตัน
หอยแครง แหล่งหอยแครงธรรมชาติใหญ่สุดในเมืองไทยอยู่ที่ อ.บ้านแหลม เพชรบุรี
หอยหลอด ดอนหอยหลอด อ.เมือง สมุทรสงคราม คือแหล่งหอยหลอดขนาดใหญ่ที่สุดและมีเฉพาะที่เนื่องจากพื้นที่แถบนั้นมีลักษณะเป็นสันดอน เกิดจากการทับถมของตะกอนแม่น้ำ ดอนหอยหลอดคือแหล่งท่องเที่ยวขึ้นชื่อแห่งเมืองแม่กลอง ที่ในช่วงวันหยุดจะมีคนไปเที่ยวชม ทำกิจกรรมเก็บหอย และกินอาหารอร่อยๆโดยเฉพาะเมนูหอยหลอดผัดฉ่าจากร้านอาหารจำนวนมากในแถบนั้น
3 โลมา
อ่าว ก.ไก่ มีการสำรวจจากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง เมื่อ ปี 2547 พบว่า บริเวณชายฝั่งแถบนี้ พบโลมา 3 ชนิดได้แก่ โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาหลังโหนก และโลมาอิรวดี ที่ปัจจุบันพบว่าสุ่มเสี่ยงต่อการใกล้สูญพันธุ์ไม่น้อย
ทุกๆปีในช่วงเดือน พ.ย.-ก.พ. จะมีโลมาว่ายเวียนเข้ามาที่ท่าข้าม ปากอ่าวบางปะกงเป็นจำนวนมาก เนื่องจากมันเข้ามาหากินปลาดุกทะเลที่มีชุกชุมในช่วงนี้
3 ทรัพย์
เมื่อแม่น้ำ 5 สายหลักไหลมารวมกันที่อ่าว ก.ไก่ ก็ได้พัดพาเอาตะกอนแร่ธาตุมาทับถมสะสมกัน เกิดเป็นหาดเลนหรือ“ทะเลตม”ขึ้น
ทะเลตมหรือหาดโคลน แม้จะไม่สวยงาม ดูเละๆคล้ำๆ แต่ว่านี่คือแหล่งทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ในระดับสุดยอด ก่อให้เกิดการทำอาชีพมากมาย รวมถึงอาชีพสำคัญอย่างการทำประมงชายฝั่งที่มีมานับร้อยปี
จัดได้ว่า อ่าว ก.ไก่ คือขุมทรัพย์ปากอ่าวที่ผมขอจำแนกออกเป็นทรัพย์สามประเภทด้วยกัน คือ ทรัพย์ของชาติ ทรัพย์ท่องเที่ยว และทรัพย์ของคน
ทรัพย์ของชาติ อ่าว ก.ไก่ คือความอุดมสมบูรณ์นานาประการที่สั่งสมอยู่ในพื้นที่ เอื้อประโยชน์ต่อทั้งคนและสัตว์ ทั้งกุ้ง หอย ปู ปลา ป่าชายเลน นกทะเล นกชายเลนนับแสนที่ย้ายถิ่นหนีหนาวมาทุกๆปี ซึ่ง อ่าว ก.ไก่ มีทรัพยากรในระดับสุดยอดแห่งสยามประเทศอยู่หลายอย่าง อาทิ ปลาทูแม่กลอง สุดยอดปลาทูที่รสชาติอร่อยกว่าที่ไหน ปลาสลิดบางบ่อ ปลาสลิดน้ำจืดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ขึ้นชื่อลือชานักในเรื่องรสชาติ ปลาช่อนแปดริ้ว ปลาช่อนรสดีมีชุกชุมในฉะเชิงเทราตัวโตมากจนเป็นที่มาของชื่อเมือง“แปดริ้ว” ปลากะพงขาวบางปะกง อีกหนึ่งความอร่อยที่นำเสนอจากเมืองแปดริ้ว
ทรัพย์ท่องเที่ยว จากสภาพพื้นที่ ทรัพยากร วิถีการดำรงชีวิตของชาวบ้านในพื้นที่ ก่อให้เกิดทรัพย์ทางการท่องเที่ยวอันเป็นรายได้เสริมขึ้นมา ซึ่งมีทั้งทรัพย์ท่องเที่ยวจากธรรมชาติ และทรัพย์ท่องเที่ยวจากวิถีชุมชน
ทรัพย์ทั้งหลายทั้งปวงที่ผมกล่าวมานั้น ทั้งทรัพย์ของชาติ ทรัพย์ท่องเที่ยว และทรัพย์ 3 น้ำ 3 ป่า 3 โลมา 3 นา 3 หอย อันโดดเด่น ล้วนนำมาซึ่ง "ทรัพย์ของคน" ทั้งสิ้น
แต่ก็น่าแปลกที่คนบางคน มนุษย์บางจำพวก ถูกความละโมบครอบงำ จน(แกล้ง)มองไม่เห็นถึงผลกระทบต่อชุมชนท้องถิ่น สิ่งแวดล้อม และความสำคัญของทรัพยากรอันทรงคุณค่าแห่งอ่าว ก.ไก่ พยายามผลักดันโครงการเมกกะโปรเจ็กต์ขึ้นในพื้นที่ อ่าว ก.ไก่ อย่าง โรงไฟฟ้าถ่านหินแม่กลอง(ดอนหอยหลอด)ที่ถูกต่อต้านจนต้องพับโครงการไว้ หรือบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่านที่กลายเป็นอนุสรณ์แห่งความอัปยศ โกงกิน ฉ้อฉล มาจนทุกวันนี้
