ผลการศึกษาผลกระทบโฮมสเตย์ไทยระบุ ชุมชนมีรายได้จากการขายของที่ระลึกแต่ต้องเพิ่มภาระการจัดพิธีรับแขก และต้องรับผลกระทบในด้านอื่นๆอาทิ ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม ผลกระทบด้านวัฒนธรรม เป็นต้น
ปัญญา ไกรทัศน์ หัวหน้ากลุ่มประชาสัมพันธ์ สำนักงานพัฒนาการท่องเที่ยว กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา เปิดเผยว่า สำนักงานพัฒนาการท่องเที่ยวได้มอบหมายให้เครือข่ายบริหารงานวิจัยภาคเหนือตอนบน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ทำการศึกษาและติดตามประเมินผลหมู่บ้านโฮมสเตย์ที่ผ่านการรับรองมาตรฐานโฮมสเตย์ไทย ตามฐานข้อมูลปี 2550 โดยส่งมอบรายงานการศึกษาเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา โดยทำการศึกษาจาก 61 หมู่บ้าน ใน 31 จังหวัด ครอบคลุม 5 ภาค
ทั้งนี้ผลการศึกษาผลกระทบโฮมสเตย์ไทยพบว่า ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม คือ ทรัพยากรธรรมชาติมีความอุดมสมบูรณ์เพิ่มขึ้น เช่น การเพิ่มขึ้นของป่าชายเลน เมื่อชุมชนมีชื่อเสียงเริ่มมีคนภายนอกเข้ามาซื้อที่ดิน การพังทลายของดินริมตลิ่ง เนื่องจากมีนักท่องเที่ยวมากเกินไปในช่วงสงกรานต์ ของเสียที่เกิดขึ้นบางครั้งเกิดจากชุมชนใกล้เคียงไม่ได้ดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมก็ส่งผลกระทบต่อหมู่บ้านที่ทำโฮมสเตย์ เช่น น้ำเสียที่มีจากชุมชนใกล้เคียงมลภาวะทางเสียงหลายชุมชนจัดการได้ แต่บางชุมชนไม่สามารถจัดการได้ เนื่องจากมีปริมาณนักท่องเที่ยวมากเกินขีดความสามารถในการรองรับ
ผลกระทบด้านต่อมาคือด้านวัฒนธรรม ซึ่งชุมชนบางแห่งได้มีการประยุกต์และดัดแปลงสิ่งของ เช่น งานปัก งานทอผ้า งานจักสาน ออกขายเพื่อเป็นที่ระลึก มีการรื้อฟื้น ฟื้นฟูการแสดง และการละเล่นต่างๆ เด็กและเยาวชนได้รับการถ่ายทอดทางวัฒนธรรมจากรุ่นสู่รุ่น ทั้งนี้มีการปรับปรุงคำร้อง ทำนองเพลงพื้นบ้านให้เหมาะสมกับระยะเวลาในการแสดงให้นักท่องเที่ยวชม และปรับเปลี่ยนการต้อนรับนักท่องเที่ยวให้เรียบง่ายขึ้น ซึ่งจากเดิมเคยทำเป็นพิธีการใหญ่ต้องระดมคนและมีการจัดเตรียมล่วงหน้า แต่เมื่อนักท่องเที่ยวมาบ่อยขึ้น การทำเป็นพิธีการใหญ่กลายเป็นภาระ จึงมีการปรับให้เรียบง่ายขึ้น
ส่วนผลกระทบด้านสังคม เช่น ผู้ได้รับประโยชน์หรือเข้าถึงทรัพยากรคือชนชั้นนำในชุมชน คือคนที่มีประสบการณ์ มีความรู้ความสามารถและจะเป็นผู้กำหนดเกณฑ์เพื่อให้เกิดมาตรฐาน ที่ทำให้คนระดับกลางหรือระดับล่างในชุมชนขาดโอกาส โดยกลุ่มผู้นำจะไม่ค่อยทำงานสนับสนุนกันและกัน หากผู้ใหญ่บ้านหรือกำนันทำโฮมสเตย์อบต.จะไม่เข้ามาสนับสนุน หากครูทำอบต.จะเข้ามาหนุน จึงส่งผลให้เกิดช่องว่างระหว่างกลุ่มต่างๆในด้านข้อมูลข่าวสารและที่ยืนบนพื้นที่สาธารณะ การมีพี่เลี้ยงที่มีกระบวนการทำงานเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมหรือชุมชน มีฐานงานอื่นที่เหนียวแน่น เป็นทุนที่สำคัญในการสร้างฐานที่เข้มแข็งเรื่องการบริหารจัดการ
ในด้านผลกระทบทางเศรษฐกิจ เช่น รายได้จากการท่องเที่ยวยังเป็นรายได้เสริม ซึ่งกลุ่มนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่เป็นกลุ่มคนไทยหรือดูงาน รายได้จะรวมอยู่ในกลุ่มที่เกี่ยวข้องที่มีจำนวนไม่มาก ในบางชุมชนสามารถแก้ไขปัญหาความยากจนได้ในระดับหนึ่ง ธุรกิจที่เกี่ยวข้องในชุมชนได้รับผลประโยชน์จากการมีโฮมสเตย์ และการเติบโตของร้านค้าหรือร้ายขายของที่ระลึก จะสัมพันธ์กับระบบเศรษฐกิจภาพรวมมากว่าการท่องเที่ยว
ทั้งนี้ ผลการศึกษาประมวลได้ว่า ทรัพยากรธรรมชาติเป็นทรัพยากรท่องเที่ยว หากมีการใช้ประโยชน์ก็ต้องมีการดูแลรักษาและสร้างกติกาเพื่อการใช้อย่างยั่งยืน ซึ่งการท่องเที่ยวได้สร้างโอกาสให้เกิดการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมชาติท้องถิ่น การจัดการทางวัฒนธรรมมีความจำเป็นและต้องเกิดจากการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน เพื่อเลือกนำเสนอในสิ่งที่เป็นสาระและสอดคล้องกับวิถีชุมชน โดยผลทางสังคมยังพบเห็นในลักษณะมือใครยาวสาวได้สาวเอา จึงควรมีข้อกำหนดหรือมาตรการด้านการบริหารจัดการโฮมสเตย์ที่คนในชุมชนมีความตระหนักและร่วมมือกันสร้างกฎ ระเบียบ ที่มีการกระจายรายได้อย่างยุติธรรม และการท่องเที่ยวยังเป็นรายได้เสริมและมีส่วนร่วมกระตุ้นเศรษฐกิจในชุมชน สร้างรายได้ที่เกี่ยวเนื่องกับการท่องเที่ยว
