หากถามว่า ... ? แสงดาวในยามค่ำคืนนั้นมาจากไหน หลายๆ คน คงรู้คำตอบว่ามาจากดาวฤกษ์ที่มีอยู่หลายล้านดวงในจักรวาลอันกว้างใหญ่ เนื่องจากเรารู้ว่าดาวฤกษ์เป็นดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง ซึ่งเกิดขึ้นจากการยุบตัวของก๊าซและฝุ่นจนเกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชั่น ทำให้เกิดพลังงานความร้อนและแสงสว่างมหาศาล แต่น้อยคนจะรู้ว่าแสงดาวที่เราเห็นนั้นมาจากอดีต
เหตุผลที่กล่าวว่าทำไมแสงจึงมาจากอดีต เพราะระยะห่างระหว่างโลกของเราและดาวฤกษ์ดวงนั้นๆ มีระยะที่ยาวไกล ทำให้แสงที่เกิดขึ้นจากดาวฤกษ์ต้องใช้ระยะเวลาเดินทางมายังโลก ซึ่งเมื่อเรากำลังมองดูดาวดวงหนึ่งที่กำลังเปล่งแสง และตำแหน่งระยะห่างของดาวดวงนั้นอยู่ห่างออกไป 100 ปีแสง แปลว่าเรากำลังเห็นแสงของดาวนั้นที่เดินทางมา 100 ปี กว่าจะถึงตาเรา
ข้อมูลของอวกาศอันกว้างใหญ่ นอกจากจะมีระยะห่างระหว่างดวงดาว ระยะเวลาในการโคจร และระยะเวลาในการหมุนรอบตัวเองของดาวแต่ละดวงแล้ว ก็มีหน่วยแทนระยะทางด้วยเช่นกัน โดยนักวิทยาศาสตร์ได้แทนระยะทางในห้วงอวกาศด้วย “ปีแสง” (Light-Year) โดยระยะทาง 1 ปีแสง คือระยะทางที่แสงเดินทางได้ในระยะเวลา 1 ปี บนโลกของเรา ซึ่ง 1 วินาที แสงสามารถเดินทางได้ระยะทางประมาณ 300,000 กิโลเมตร ดังนั้น ระยะทาง 1 ปีแสง จึงมีค่าประมาณ 9 ล้านล้านกิโลเมตร (9,000,000,000,000)
ตัวอย่างที่ใกล้ที่สุดเลยคือ “ดวงอาทิตย์” ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้โลกของเรามากที่สุด ในระยะทางประมาณ 149.6 ล้านกิโลเมตร แสงที่เราเห็นจากดวงอาทิตย์จะมาถึงโลกใช้เวลาประมาณ 8.3 นาที ทำให้แสงที่เราเห็นในช่วงเวลาปัจจุบัน คือแสงที่เกิดจากดวงอาทิตย์เมื่อ 8.3 นาทีก่อน
และถ้าเป็นดาวฤกษ์ดวงอื่นๆ ที่อยู่ห่างจากโลกเป็นระยะทางที่ไกลมาก ยิ่งทำให้แสงต้องใช้เวลาหลายปีในการเดินทางมาถึงโลก และนอกจากแสงจากดาวฤกษ์ แสงจากปรากฏการณ์อื่นๆ ที่เกิดขึ้นในอวกาศ เช่น เนบิวลาปู (Crab Nebula) ซากของการระเบิดของดาวฤกษ์ที่จบสิ้นไปแล้วและเหลือแต่แสงเจิดจ้าให้ได้เห็นในปัจจุบัน ซึ่งเนบิลานี้อยู่ห่างจากโลกประมาณ 6,500 ปีแสง เราต้องใช้เวลารอนานถึง 6,500 ปี จึงได้เห็นแสงการระเบิดของเนบิวลาปู ยิ่งตำแหน่งดาวที่เรากำลังมองห่างไกลออกไปมากเท่าไหร่ นั่นหมายความว่าเรากำลังมองเห็นอดีตที่ผ่านไปนานเท่านั้น
แม้แสงจะเป็นสิ่งที่เร็วที่สุดในจักรวาล แต่แสงก็มีความเร็วจำกัดและต้องใช้เวลาในการเดินทาง และเมื่อเรามองดวงดาวที่เปล่งแสงระยิบระยับ เราจึงกำลังมองแสงจากอดีตอันไกลโพ้นที่เดินทางผ่านห้วงอวกาศที่กว้างใหญ่
อ่าน : ภาพชุดแรกจาก “หอดูดาว Vera C. Rubin” หนึ่งในกล้องโทรทรรศน์ที่จะสำรวจอวกาศละเอียดที่สุดในประวัติศาสตร์ดาราศาสตร์
ข้อมูล - ภาพอ้างอิง
- - - - - - - - - - - - -
- paceplace.nasa.gov (What Is a Light-Year?)
- space.com (Beyond the limits of light: exploring the speed of light and the boundaries of faster-than-light travel)
