18 สิงหาคม “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” เทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ได้ทรงคำนวณสุริยุปราคาเต็มดวงไว้ล่วงหน้าถึง 2 ปี

วันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปีถูกกำหนดให้เป็น “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” เพื่อเทิด พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ซึ่งเป็น “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” เนื่องจากเป็นวันที่พระองค์ทรงทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง ณ ตำบลหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 โดยพระองค์ได้ทรงคำนวณได้อย่างแม่นยำ ไว้ล่วงหน้า 2 ปี โดยเริ่มขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2525 ตามมติของคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2525

ปรากฏการณ์สุริยุปราคา ที่ได้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงคำนวณปรากฏการณ์ดังกล่าวไว้ล่วงหน้าถึง2ปี] และเสด็จไปทอดพระเนตรสุริยุปราคาครั้งนี้กับราชอาคันตุกะยังบ้านหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ประชาคมดาราศาสตร์สากลได้เรียกสุริยุปราคาในครั้งนี้ว่า "King of Siam's eclipse" (อุปราคาของพระเจ้ากรุงสยาม)

การคำนวณสุริยุปราคาไว้ล่วงหน้าถึง 2 ปี ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในคราวนี้ พระองค์ทรงคำนวณว่าเส้นศูนย์ของอุปราคาจะผ่านมาใกล้ที่สุด ณ ตำบลหว้ากอ ตรงละติจูด 11 องศา 38 ลิปดาเหนือ และลองติจูด 99 องศา 39 ลิปดาตะวันออก สุริยุปราคาเต็มดวงจะเกิดขึ้นนานที่สุดอยู่ตรงเชิงเขาหลวง โดยที่พระองค์ทรงคำนวณขึ้นมาด้วยพระองค์เอง ไม่มีอยู่ในหลักฐานการคำนวณของหอดูดาวกรีนิซ ฝ่ายการคำนวณของกรีนิซนั้นแสดงเฉพาะแนวศูนย์กลางของการพาดผ่านของเงามืดเพียงเส้นเดียว แต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพยากรณ์ว่าอุปราคานั้นจะเห็นมืดทั้งดวงตั้งแต่ชุมพรถึงปราณบุรี นักดาราศาสตร์ชาวฝรั่งเศสผู้หนึ่งก็ได้ทำนายสุริยุปราคาคราวนี้ด้วยเช่นกัน แต่คำนวณผิดพลาดไป 2 นาที