ผู้แทนพระองค์ถวายราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์ ร. 4 “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” น้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ ทรงนำประเทศไทยเข้าสู่ยุคของวิทยาศาสตร์ หลังทรงคำนวณการเกิดปรากฏการณ์สุริยุปราคาเต็มดวงล่วงหน้า 2 ปี
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ วางพานพุ่มถวายราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” เมื่อเวลา 09.15 น. วันที่ 18 ส.ค.56 เนื่องใน “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” ณ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยมี ดร.พีรพันธุ์ พาลุสุข รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ข้าราชการ และแขกผู้มีเกียรติ รอรับผู้แทนพระองค์
เมื่อปี พ.ศ. 2409 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงคำนวณและพยากรณ์ว่า ปีมะโรง พ.ศ. 2411 วันอังคาร ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 10 ตรงกับวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 จะเกิดปรากฏการณ์สุริยุปราคามืดหมดดวง จะเห็นได้ชัดที่ ต.หว้ากอ จ.ประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งทรงพยากรณ์ล่วงหน้าถึง 2 ปี โดยไม่มีหลักฐานการคำนวณจากประเทศตะวันตก
เมื่อถึงวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 อันเป็นวันสำคัญในประวัติศาสตร์ดาราศาสตร์ไทย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตลอดจนบรรดาผู้มาเข้าเฝ้าทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ ต่างเฝ้ารอคำพยากรณ์จากการคำนวณทางดาราศาสตร์ ในตอนแรกไม่มีผู้ใดแลเห็นสุริยุปราคาตอนเริ่มจับ พระองค์ทรงพยากรณ์ไว้ว่า คลาสเริ่มจับเวลา 10.04 น.
รอจนถึง 10.16 น. คลาสเริ่มจับมากขึ้นทุกที ท้องฟ้าที่สว่างเริ่มมืดสลัวลง จนถึงเวลา 11.20 น. ท้องฟ้ามืดลงจนมองเห็นดวงดาว คลาสจับเต็มดวงเมื่อเวลา 11.36 น. 20 วินาที กินเวลานานถึง 6 นาที 45 วินาที ท้องฟ้ามืดจนเป็นเวลากลางคืน นับเป็นสุริยุปราคาเต็มดวงตรงตามเวลาที่พระองค์ทรงคำนวณพยากรณ์ไว้ทุกประการ
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงนำประเทศไทยเข้าสู่ยุคของวิทยาศาสตร์มาแต่บัดนั้น
และการเสด็จพระราชดำเนินเพื่อพิสูจน์การเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงครั้งนั้น ถือเป็นการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ครั้งยิ่งใหญ่และครั้งแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย โดยพระมหากษัตริย์ไทยทรงเป็นผู้คำนวณด้วยพระองค์เองต่อหน้าคณะนักดาราศาสตร์ชาวฝรั่งเศสและแขกเมืองชาวต่างประเทศ
คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 14 เม.ย. 2525 เทิดพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เป็น “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” และกำหนดให้วันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็น “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ และเทิดพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้จัดให้มีพิธีวางพานพุ่มถวายราชสักการะพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” ณ บริเวณลานพระบรมราชานุสาวรีย์ ซึ่งประดิษฐานเด่นเป็นศรีสง่า ถือเป็นศูนย์รวมใจของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ตลอดจนข้าราชการ และพสกนิกรทุกหมู่เหล่า ซึ่งได้พร้อมใจกันมาวางพานพุ่มถวายราชสักการะแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ สถานที่แห่งนี้อยู่เป็นนิจ เพื่อรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงมีต่อวงการวิทยาศาสตร์ไทยและประเทศชาตินับอเนกประการ
นอกจากนี้ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดกิจกรรมเทิดพระเกียรติ และน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยจัดงานมหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ประจำปี 2556 ภายใต้แนวคิด “ทันโลก ทันวิทย์ จุดประกายความคิด สู่อาเซียน” ระหว่างวันที่ 6 – 21 ส.ค 55 ณ ศูนย์นิทรรศการและการประชุมไบเทค บางนา
ภายในงานมหกรรมวิทยาศาสตร์ฯ ประกอบด้วยนิทรรศการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” ที่ทรงวางรากฐานการพัฒนาวิทยาศาสตร์ไทย และนิทรรศการเทิดพระเกียรติพระอัจฉริยภาพพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว “พระบิดาแห่งเทคโนโลยีของไทย” และ “พระบิดาแห่งนวัตกรรมไทย” รวมทั้งผลงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของพระบรมวงศานุวงศ์
พร้อมทั้งร่วมฉลองปีสากลแห่งความร่วมมือเรื่องน้ำ ตามมติองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) จึงได้มีการจัดแสดงนิทรรศการและกิจกรรมต่างๆ เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ของไทยและเรื่องน้ำภายในมหกรรมวิทยาศาสตร์ฯ ด้วย
