กว่าจะมีบ้านหลังแรก “นก” ต้องเรียนรู้ศิลปะสร้างรังก่อน

หลายคนอาจคิดว่าความสามารถในการสร้างรังของนกนั้นเป็นสัญชาตญาณติดตัวมาตั้งแต่เกิด หากแต่การศึกษาล่าสุดของทีมวิจัยสก็อตแลนด์พบว่า “นกกระจาบ” พันธุ์ท้องถิ่นในแอฟริกานั้นต้องเรียนรู้ศิลปะในการสร้างรังของตัวเอง

ทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยเอดินบะระ (University of Edinburgh) มหาวิทยาลัยกลาสโกว์ (University of Glasgow) และ มหาวิทยาลัยเซนต์แอนดรูวส์ (University of St.Andrews) ในสก็อตแลนด์ สหราชอาณาจักร ร่วมกันศึกษานกกระจาบหน้ากากดำ (southern masked weaver) ซึ่งสร้างรังได้อย่างสลับซับซ้อนและหลากหลายภายในฤดูกาลเดียว

บีบีซีนิวส์รายงานว่า ทีมวิจัยได้ร่วมกันศึกษาภาพยนตร์ชีวิตนกกระจาบดังกล่าว ที่ถ่ายทำโดยนักวิทยาศาสตร์ในประเทศบอตสวานา ทวีปแอฟริกา ซึ่ง ดร.แพทริก วอลช์ (Dr.Patrick Walsh) จากเอดินบะระ สมาชิกทีมวิจัยระบุว่า งานวิจัยดังกล่าวได้เผยให้ถึงความสำคัญที่ชัดเจนของ “ประสบการณ์” และการศึกษาดังกล่าวได้เผยแพร่ลงวารสารวิชาการบีฮาฟวิเออรัลโปรเซสเสสเจอร์นัล (Behavioural Processes journal)

นกแต่ละตัวมีเทคนิคในการสร้างที่หลากหลายและแตกต่างกัน และมีตัวอย่างว่านกสร้างรังจากลักษณะวนซ้ายไปขวา มากพอๆ กับวนจากขวาไปซ้าย และยิ่งนกมีประสบการณ์มากก็จะทำใบหญ้าสำหรับสร้างรังตกหล่นน้อยลง ซึ่ง ดร.วอลช์ เสริมว่า หากนกสร้างรังตามลักษณะที่กำหนดทางพันธุกรรม เราจะต้องพบว่านกทังหมดนั้นสร้างรังด้วยวิธีเดียวกันทุกครั้ง แต่ไม่ปรากฏกรณีดังกล่าว

“นกกระจาบหน้ากากดำได้แสดงความหลากหลายในการสร้างรังที่เผยให้เห็นถึงความสำคัญที่ชัดเจนของประสบการณ์ ไม่เว้นกระทั่งนก การฝึกหัดทำให้เกิดความสมบูรณ์แบบ” ดร.วอลช์ให้ความเห็น แต่เขาก็กำชับว่าสิ่งที่เขาและทีมศึกษานั้นไม่ได้หมายความว่านกทุกชนิดต้องอาศัยประสบการณ์เพื่อสร้างรัง

“มันค่อนข้างง่ายที่จะสรุปว่ารังนกทั้งหมดนั้นสร้างขึ้นโดยต้องอาศัยประสบการณ์บางอย่างของนก เพราะว่ารังของนกชนิดนี้ค่อนข้างมีรูปแบบที่หลากหลายมากกว่านกชนิดอื่นๆ ตัวอย่างเช่น รังของนกนางนวล เกิดการทำหลุมตื้นๆ บนพื้นดินหรือทราย ซึ่งในกรณีอาจอาศัยประสบการณ์เพียงเล็กน้อยเพื่อสร้างรัง เป็นต้น แต่การศึกษานี้ก็ค่อนข้างค้านข้อสรุปว่ารังนกทั้งหมดนั้นสร้างขึ้นโดยที่ไม่ต้องอาศัยการเรียนรู้เลย” เดลีเมลระบุความเห็นของ ดร.วอลช์

เหตุผลที่ทีมวิจัยเลือกศึกษาพฤติกรรมของนกแอฟริกันที่มีสีสันสดใสชนิดนี้ เพราะเป็นนกที่สร้างรังได้อย่างซับซ้อนซึ่งแสดงถึงความสามารถในการคิดและเรียนรู้ และสร้างรังมากถึงหลายสิบรังระหว่างฤดูสืบพันธุ์ ทำให้ทีมวิจัยจับตาดูลักษณะการสร้างรังที่แตกต่างกันของนกชนิดเดียวกันได้