พ.ร.บ.สัตว์ทดลองยังไม่คืบ วช. ดันแผนแผนกลยุทธ์ใช้ล่วงหน้าก่อน

พ.ร.บ.สัตว์ทดลองยังไม่ไปถึงไหน คณะกรรมการแห่งชาติฯ เตรียมนำเข้ากฤษฎีกาอีกครั้ง หลังรัฐบาลชุดใหม่ลงตัว แต่ไม่รออยู่เฉย กำหนดแผนกลยุทธ์สัตว์ทดลองนำร่องใช้ก่อน เร่งแนะแนวทุกสถาบันที่เลี้ยงและใช้สัตว์ทดลอง หวังยกระดับสัตว์ทดลองไทยให้ได้มาตรฐานสากล ป้องกันเสียเปรียบต่างชาติ

สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) จัดการสัมนาเรื่อง "บทบาทและหน้าที่ของคณะกรรมการกำกับดูแลการเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองของสถาบัน" ที่โรงแรมเจ้าพระยาปาร์ค ระหว่างวันที่ 17-19 ธ.ค.51 เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีความเข้าใจถึงบทบาทหน้าที่ในการกำกับดูและและพัฒนางานเลี้ยงและใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์

ดร.ประดน จาติกวนิช ประธานคณะกรรมการแห่งชาติเพื่อพัฒนางานเลี้ยงและใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์ กล่าวกับผู้จัดการวิทยาศาสตร์ว่า คณะกรรมการแห่งชาติกำลังเตรียมเสนอ ร่าง พ.ร.บ.การเลี้ยงและการใช้งานสัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์ พ.ศ. ... เข้าสู่กฤษฎีกาอีกครั้งหลังจากการจัดตั้งรัฐบาลชุดใหม่เสร็จเรียบร้อยแล้ว ซึ่งก็ไม่แน่ว่าจะผ่านการพิจารณาหรือไม่ เพราะที่เคยเสนอเข้าไปเมื่อกลางปี 2550 ก็ถูกตีกลับ

เหตุที่เป็นเช่นนั้น ดร.ประดน บอกว่าน่าจะเป็นเพราะความเข้าใจไม่ตรงกันระหว่างคณะกรรมการแห่งชาติฯ และคณะกรรมการกฤษฎีกา เพราะส่วนใหญ่แล้วยังมองไม่เห็นความสำคัญของสัตว์ทดลอง ด้านสภาสัตวแพทย์ก็คัดค้านเพราะเกรงจะไปซ้ำซ้อนกฎหมายของเขาที่มีอยู่ก่อนแล้ว และต้องการเข้ามามีบทบาทในเรื่องสัตว์ทดลองเองด้วย ทั้งที่จริงแล้วหากมีกฎหมายบังคับใช้ หน่วยงานไหนจะเป็นผู้ควบคุมก็ได้ แต่ที่ผ่านมาก็ไม่มีใครผลักดันให้เกิดกฎหมายทางด้านสัตว์ทดลอง

ดร.ประดน กล่าวอีกว่า หากหน่วยงานไหนเล็งเห็นความสำคัญของการเลี้ยง และใช้สัตว์ทดลองอย่างมีมาตรฐาน ก็สามารถดำเนินการได้ทันทีโดยที่ไม่ต้องมีกฎหมายก็ได้ แต่หากมีกฎหมาย ก็ยิ่งเป็นผลดีในระดับชาติ ประเทศไทยสามารถแข่งขันกับต่างชาติได้ทั้งเรื่องการวิจัยและอื่นๆ

ในทางตรงข้าม หากขาดกฎหมายเข้ามาควบคุมในส่วนนี้ ทำให้การเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองของไทยไม่ได้มาตรฐาน อาจก่อให้เกิดปัญหาในเรื่องของความปลอดภัยของสินค้า การระบาดของโรค การกีดกันการค้าระหว่างประเทศ การกระจายสารพิษสู่สิ่งแวดล้อม รวมถึงผลการวิจัยและการตีพิมพ์ผลงานในวารสารระดับนานาชาติ

อย่างไรก็ดี ขณะที่ยังไม่มีกฎหมายบังคับใช้ในเรื่องของสัตว์ทดลองนั้น ทางคณะกรรมการแห่งชาติฯ ก็ได้ผลักดันการใช้แผนกลยุทธแห่งชาติว่าด้วยการพัฒนางานสัตว์ทดลอง พ.ศ. 2551-2554 ซึ่งมีทั้งหมด 6 กลยุทธ์ โดยมุ่งที่การพัฒนาการเลี้ยงและการใช้สัตว์ทดลองให้ได้มาตรฐานสากล พัฒนาบุคลากร กำกับดูแลให้อยู่ภายใต้กรอบจรรยาบรรณ รวมถึงวัจัยเพื่อหาวิธีอื่นทดแทนการใช้สัตว์ทดลอง

ทั้งนี้ จากการสำรวจการเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองเพื่องานทางวิทยาศาสตร์ประมาณ 58 แห่งทั่วประเทศ พบว่าเกือบทุกสถาบันไม่ได้มาตรฐาน ทั้งสภาพโรงเรือนที่ใช้เลี้ยง วิธีการเลี้ยง วัสดุอุปกรณ์ และบุคลากรผู้เลี้ยง อีกทั้งยังไม่ให้ความสำคัญและไม่มีแผนพัฒนางานสัตว์ทดลองที่ชัดเจน รวมทั้งไม่มีข้อมูลการเลี้ยงและการใช้ จึงไม่ได้ใช้ประโยชน์จากแผนกลยุทธ์ฯ และเป็นปัญหาในการจัดทำแผนพัฒนา รวมถึงการของบประมาณ

ในการสัมมนาครั้งนี้ ดร.ประดน จึงได้ชี้แจงถึงบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการกำกับดูแลงานเลี้ยงและใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์ของแต่ละสถาบัน อาทิ ควรกำหนดแนวทางปฏิบัตงานของสถาบันให้สอดคล้องกับจรรยาบรรณการใช้สัตว์ทดลองและแผนกลยุทธ์แห่งชาติฯ กำกับดูแลให้ผู้ใช้สัตว์ดำเนินการได้ต่อเมื่อคณะกรรมการกำกับดูแลฯ อนุมัติโครงการแล้วเท่านั้น และติดตามอย่างใกล้ชิดว่าเป็นไปตามที่เสนอโครงการไว้แต่แรกหรือไม่ และจัดทำข้อมูลการเลี้ยงและใช้สัตว์ในแต่ละปี เพื่อจัดทำแผนพัฒนาและของบประมาณในปีต่อๆ ไป

นอกจากนี้ ประเทศไทยยังขาดงานวิจัยทางด้านสัตว์ทดลอง รวมถึงการที่คณะกรรมการกำกับดูแลการเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองยังขาดความรู้ความเข้าใจในส่วนนี้ จึงทำให้การพัฒนาการเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองไม่คืบหน้า

ดร.ประดน ยังพูดทิ้งท้ายในการสัมมนาว่า เขาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าในการสัมมนาครั้งต่อๆ ไป จะได้พูดกันถึงความก้าวหน้าในการพัฒนาการเลี้ยงและใช้สัตว์ทดลองของแต่ละสถาบัน แทนที่จะพูดกันแต่เรื่องเดิม ซึ่งคณะกรรมการแห่งชาติฯ ก็จะเกิดความเบื่อหน่าย เพราะทำไปแล้วไม่มีอะไรคืบหน้าเท่าที่ควร.