กรมแผนไทยแจงยิบประกาศคุม “ช่อดอกกัญชา” ครอบคลุมทุกสายพันธุ์ ไม่ครอบคลุมครัวเรือน ต้องเข้มให้ความรู้ ครอบครัวช่วยป้องกันไม่ให้ใช้เหมือนบุหรี่เหล้า หากเป็นที่สาธารณะเอาผิดเหตุรำคาญได้ ส่วนผับบาร์ห้ามสูบที่จุดขาย ฝ่าฝืนมีโทษทางอาญา กรมการแพทย์ยันมีระบบติดตามป่วยฉุกเฉินจากการใช้กัญชา
เมื่อวันที่ 14 พ.ย. นพ.ธงชัย เลิศวิไลรัตนพงศ์ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก แถลงชี้แจงการออกประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) ฉบับใหม่ กำหนดเฉพาะช่อดอกกัญชาเป็นสมุนไพรควบคุม ว่า เมื่อปลดกัญชาออกจากยาเสพติด ต้องมีกฎหมายออกมารองรับเหมือนเหล้าและบุหรี่ ซึ่งหาประโยชน์ยากกว่ากัญชาที่มีประโยชน์ทางการแพทย์ สุขภาพ และเศรษฐกิจ แต่กัญชามีสาร THC ที่มีผลต่อจิตประสาท จึงต้องกำกับควบคุมดูแล ระหว่าง พ.ร.บ.กัญชายังไม่ออกมา จึงนำกฎหมายที่มีมาปรับใช้ ควบคู่ให้ความรู้ประชาชน ทั้ง พ.ร.บ.อาหารของ อย.ไม่ให้เอาช่อดอกมาทำอาหาร ทั้งผลิตภัณฑ์สำเร็จและร้านอาหาร, พ.ร.บ.การสาธารณสุขของกรมอนามัย กำหนดกลิ่นและควันกัญชากัญชงเป็นเหตุรำคาญ ถ้าสูบที่สาธารณะคนรับผลกระทบก็ร้องเรียน เจ้าหน้าที่ไปดำเนินการเอาผิด และร้านอาหารที่ใช้กัญชาผสม ต้องแจ้ง โดยกรมอนามัยมีหลักสูตรข้อแนะนำจะผสมอย่างไร ใส่กี่ใบ และต้องมีคำเตือนห้ามไม่ใช้ในเด็ก หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร นอกจากนี้ ยังมีกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคเอาผิดได้หากนำช่อดอกมาทำอาหารแล้วเกิดผลกระทบกับผู้บริโภค ประกาศของกระทรวงศึกษาธิการที่เข้มในสถานศึกษา เป็นต้น
สำหรับกรมแพทย์แผนไทยฯ ออกประกาศสมุนไพรควบคุมตาม พ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาฯ ออกวันที่ 16 มิ.ย. 2565 ควบคุมกัญชาทั้งต้น แต่การกำกับดูแลอาจซ้ำซ้อน เป็นภาระประชาชนและผู้ให้บริการ จึงปรับควบคุมเฉพาะช่อดอก ส่วนอื่นถามว่าไม่ควบคุมหรือ ก็ยังควบคุมโดยกฎหมายอื่น แต่เราเน้นไปที่ช่อดอก ส่วนที่ถามว่าควบคุมเฉพาะส่วนได้หรือไม่ ตามมาตรา 45 กำหนดว่า รัฐมนตรี สธ.สามารถประกาศตามคำแนะนำคณะกรรมการฯ กำหนดลักษณะ ประเภท ชนิดสมุนไพร ซึ่งไม่ได้บอกว่าจะต้องเอาทุกส่วน อีกเหตุผลทางวิชาการ คือ ช่อดอกมี THC สูง ส่วนใบมี THC น้อยกว่า 0.2% และมี CBD เยอะกว่าอาจสูง 2-5% จึงไม่นิยมเอาใบไปมวนสูบ เพราะอย่างมากก็ปวดหัวนิดหน่อย ไม่ได้มึนเมา จึงมักใช้ช่อดอกมาสูบ จึงเน้นควบคุมช่อดอก
“ประกาศที่ควบคุมช่อดอกนั้น ครอบคลุมกัญชาทุกสายพันธุ์ เพราะกำหนดรวมชื่อวิทยาศาตร์อื่นที่พ้องด้วย แต่กฎหมายจะควบคุมเฉพาะผู้ที่อนุญาต เพื่อศึกษา วิจัย ส่งออก แปรรูปเพื่อการค้า ไม่ได้ควบคุมประชาชนทั่วไป การขออนุญาตไม่ยุ่งยาก ต้องมีสถานประกอบการแน่นอน สถานที่จำหน่ายแน่นอน ขายแบบรถเร่ไม่ได้ โดยจะทำระบบอิเล็กทรอนิกส์ให้เสร็จภายในปลายปีนี้หรือต้นปีหน้า ทำให้เห็นข้อมูลที่มาแหล่งปลูก มีหรือไม่มีคุณภาพ นำไปใช้ที่ จำหน่ายใคร จำนวนเท่าไร ทำให้สามารถตอบคณะกรรมการควบคุมสารเสพติดนานาชาติได้ ส่วนส่งออกก็ต้องขออนุญาตเป็นรายครั้ง” นพ.ธงชัย กล่าว
นพ.ธงชัย กล่าวว่า ในประกาศยังห้ามจำหน่ายเด็กอายุน้อยกว่า 20 ปี หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร นิสิตนักศึกษา ห้ามจำหน่ายเพื่อสูบในสถานประกอบการ ไม่อนุญาตให้จำหน่ายเสร็จแล้วสูบที่ร้าน ส่วนการนำไปสูบทั่วไปในประชาชนเราห้ามไม่ได้ เพราะเราห้ามคนขาย ไม่ได้ห้ามคนสูบ แต่ห้ามมาสูบในร้านที่จำหน่าย ยกเว้นผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมที่ใช้การสูบเพื่อรักษา นอกจากนี้ ยังห้ามจำหน่ายผ่านเครื่องอัตโนมัติ อิเล็กทรอนิกส์ หากทำผิดจะยึดใบอนุญาตคืน หากทำอีกก็ลงโทษตามกฎหมายโดยมีโทษทางอาญา ห้ามโฆษณาทุกช่องทาง หน้าร้านบอกได้แค่ชื่อร้าน เขียนช่อดอกกรัมละกี่บาท การเชิญชวนลดแลกแจกแถมถือว่าโฆษณา ขณะนี้อยู่ระหว่างส่งประกาศลงในราชกิจจานุเบกษา
นายระพีพัทธ์ จันทรศรีวงศ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร กล่าวว่า การปลูกกัญชาต้องปลูกในประเทศ ต้องตรวจสอบรับรองขึ้นทะเบียน "GAP" เพื่อตรวจสอบย้อนกลับ ขอให้ผู้ประกอบการ ผู้เกี่ยวข้อง มีโรงเรือนเพาะปลูกมาลงทะเบียน ขึ้นทะเบียนการปลูก GAP ซึ่งมีหลายโรงเรือนมาขึ้นทะเบียนแล้ว หลายโรงยังไม่เข้าระบบ ส่วนสายพันธุ์เมล็ดพันธุ์มีขอขึ้นทะเบียนอยู่บ้าง อยากให้มาจดทะเบียนสายพันธุ์มากกว่านี้ เพื่อพิสูจน์แหล่งที่มาของต้นกัญชาภายในประเทศ ส่วนเมล็ดที่นำเข้ามีกฎระเบียบ พ.ร.บ.กักพืช ดูแล การส่งออก ประเทศต้นทางต้องมีกฎหมายอนุญาตให้นำเข้าได้เช่นกัน สำหรับการตรวจจับที่ผ่านมามีจับได้ที่ด่านสนามบินจำนวนหนึ่ง
ด้าน นพ.เทวัญ ธานีรัตน์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยฯ กล่าวว่า ตั้งแต่ออกประกาศสมุนไพรควบคุมเมื่อวันที่ 16 มิ.ย.- 11 พ.ย. มีผู้ขออนุญาต 5,575 ราย โดย สสจ.ออกใบอนุญาต 3,097 ราย ขอที่กรมฯ 1,905 ราย ออกใบอนุญาต 1,644 ราย ใบอนุญาตการศึกษาวิจัย แปรรูป จำหน่ายเพื่อการค้า มีค่าธรรมเนียม 3 พันบาทต่อ 3 ปี ใช้เวลาออกใบสั้นสุด 10 วัน ส่วนที่ช้าเพราะมีปัญหาแก้ไขเอกสาร ตรวจสถานที่ ส่วนการส่งออกใบอนุญาตมีค่าธรรมเนียม 2 หมื่นบาทต่อ 3 ปี กรณีร้านที่ได้รับใบอนุญาตไปก่อนประกาศฉบับใหม่ออกและจัดที่สูบไว้แล้ว เมือ่ประกาศใหม่มีผลบังคับใช้ก็ต้องปรับปรุง งดสูบในสถานประกอบการ
เมื่อถามว่า กฎหมายไม่ครอบคลุมไปถึงการสูบที่บ้าน นพ.ธงชัย กล่าวว่า ประกาศบังคับเฉพาะคนมาขออนุญาต ไม่มาขออนุญาตคงบังคับไม่ได้ และไม่ได้ครอบคลุมถึงการปลูกใช้เองที่บ้าน ซึ่งตรงนั้นต้องไปจดแจ้งการปลูกในแอปฯ ปลูกกัญ ดังนั้นส่วนนี้ต้องให้ความรู้ ครอบครัวต้องช่วยดูแลเหมือนป้องกันไม่ให้เด็กเอาบุหรี่ที่สำเร็จรูปแล้วมาสูบ ส่วนช่อดอกกัญชาต้องเอามามวนก็ต้องช่วยกันดูแลในครอบครัว แต่หากมีการมาสุบในที่สาธารณะ ก็จะเอาผิดตาม พ.ร.บ.การสาธารณสุข เรื่องเหตุรำคาญ สำหรับการขออนุญาตเพื่อศึกษา วิจัย แปรรูป เมื่อทำเป็นผลิตภัณฑ์ก็ต้องไปขออนุญาต อย.ตามลักษณะผลิตภัณฑ์เพื่อขึ้นทะเบียนด้วย แต่คิดว่าไม่น่ามีผลกระทบต่อผู้ประกอบการ แต่แค่เพิ่มข้อจำกัดมากขึ้น อย่างผับบาร์ที่มีการจำหน่ายและเตรียมสูบในร้านก็ต้องปิด เพราะเราไม่สนับสนุนการสันทนาการ อย่างไรก็ตาม การกำกับติดตามต้องอาศัยทั้งเจ้าหน้าที่ตรวจตราและประชาชนเมื่อพบการทำผิดต้องช่วยกันร้องเรียนเข้ามา ในช่วงที่เรายังรอร่างกฎหมายเฉพาะ
“ส่วนกรณีซื้อช่อดอกแล้วไปมวนสูบเองที่บ้าน ประกาศนี้เราควบคุมไม่ถึง เพราะประกาศเราควบคุมคนขาย นอกจากใช้กฎหมายแล้วจึงต้องให้ข้อมูลความรู้ประชาชนด้วย เพื่อไม่ให้มีการนำไปสูบในบ้าน” นพ.ธงชัย กล่าว
เมื่อถามถึงกรณีข้อวิจารณ์ว่า ไม่มีระบบติดตามผลกระทบจากกัญชาต่อเด็กและเยาวชน นพ.ธงชัย กีรติหัตถยากร อธิบดีกรมการแพทย์ กล่าวว่า เรามีระบบติดตามผลกระทบจากการใช้กัญชาแล้วมีอาการผิดปกติ ที่มายังแผนกฉุกเฉินโรงพยาบาลทั่วประเทศ ตั้งแต่เริ่มปลดออกจากยาเสพติดวันที่ 9 มิ.ย. 2565 ซึ่งช่วงแรกก็จะเพิ่มสูงขึ้น แต่ก็ลดลง เหมือนตอนปี 2562 ที่เปิดการใช้ทางการแพทย์ครั้งแรกก็มีผู้รับผลกระทบช่วงแรกขึ้นสูงแล้วลดลง โดยช่วงสัปดาห์แรกๆ หลังปลดล็อกจากยาเสพติดเราพบ 4 ราย เพิ่มเป็น 8 ราย 7 ราย 12 ราย 10 ราย ตอนนี้ลดลงเหลือ 2-3 รายต่อสัปดาห์ ส่วนหนึ่งที่ทำให้ช่วงแรกเพิ่มเล็กน้อยเพราะอยากลอง ถ้ามีอาการขึ้นมา บางคนก็เลิก เหมือนสูบบุหรี่พอมีปัญหาก็ไม่สูบ
ด้าน พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวว่า เราไม่สนับสนุนเด็กและเยาวชนใช้กัญชา เราเฝ้าระวังติดตาม ผู้ป่วยจิตเวชเด็กและวัยรุ่น เฝ้าระวังการเข้าถึงการใช้มากน้อยอย่างไร ซึ่งที่ผ่านมาไม่พบการเคลื่อนไหวที่น่าตกใจแต่อย่างใด
ถามว่า มีการกำหนดปริมาณการซื้อช่อดอกหรือไม่ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยฯ กล่าวว่า ไม่มีกำหนด แต่คิดว่าราคาสูง ทำให้ส่วนใหญ่ซื้อได้ทีละน้อย หลังจากทำระบบเรียบร้อย จะทราบแหล่งปลูกจากที่ไหน ขายให้ใคร ปริมาณเท่าไร
