การใช้ยาหยอดตาอย่างถูกวิธี

อ.พญ.สุธาสินี บุญโสภณ
ภาควิชาจักษุวิทยา

การใช้ยาหยอดตาอาจดูเป็นเรื่องง่ายๆ ที่หลายคนก็หยอดกันได้ แต่ความจริงแล้วควรรู้วิธีการหยอดตาที่ถูกต้องเพื่อถนอมดวงตาให้ปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญ

การใช้ยาหยอดตาที่ถูกต้องและปลอดภัยควรทำอย่างไร
ก่อนหยอดตา ควรตรวจสอบชนิดยาที่นำมาหยอดตาเสียก่อนว่าเป็นยาหยอดตาชนิดที่ถูกต้องหรือไม่ และควรตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้ยา โดยยาหยอดทั่วไปเมื่อเปิดใช้แล้วจะใช้ได้ไม่เกิน 1 เดือน เนื่องจากหากเปิดไว้นานกว่า 1 เดือน จะเพิ่มโอกาสเสี่ยงที่จะมีเชื้อโรคปนเปื้อนในขวดยา แต่หากเป็นยาที่ไม่ใส่สารกันบูดหากเปิดแล้วแนะนำให้ใช้ได้ไม่เกิน 12 - 24 ชั่วโมง

หากจำเป็นต้องหยอดหลายชนิด ในเวลาใกล้เคียงกัน แนะนำให้หยอดยาลักษณะเป็นน้ำใสก่อน จึงตามด้วยการหยอดยาที่เป็นสารแขวนลอย โดยยาที่เป็นสารแขวนลอยสังเกตได้จาก เมื่อหยอดตาแล้วยาจะมีลักษณะเหมือนน้ำนมขาวขุ่น ซึ่งยาชนิดนี้จะต้องเขย่าขวดก่อนใช้เสมอ นอกจากนี้ หากมียาหยอดตาที่เป็นเจล หรือขี้ผึ้ง ให้หยอดเจลหรือป้ายขี้ผึ้งเป็นลำดับสุดท้าย โดยยาแต่ละชนิดให้หยอดห่างกันอย่างน้อย 5 นาที

ขั้นตอนการหยอดตาที่ถูกต้อง
ก่อนอื่นล้างมือให้สะอาดและเช็ดมือให้แห้ง โดยสามารถหยอดยาได้ทั้งท่านั่งและท่านอน สำหรับท่านั่งให้นั่งแหงนประมาณ 45 องศา หากอยู่ในท่านอนให้นอนหงายราบหน้าตรง ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดดึงเปลือกตาลง จนเห็นกระพุ้งตาด้านล่าง เหลือบตามองขึ้นบน ใช้มือข้างที่ถนัดถือขวดยาให้ลอยอยู่เหนือดวงตา ระวังอย่าให้ปลายขวดสัมผัสกับขนตา บีบขวดยาเบาๆ ให้ยาออกมาเพียง 1 หยดก็เพียงพอแล้ว หากมียาหยอดตาส่วนเกินไหลซึมออกมาจากวงตาให้ใช้สำลีแห้ง หรือผ้าสะอาดมาซับเฉพาะส่วนที่ล้นออกมา แล้วหลับตานิ่งประมาณ 1 นาที ไม่กะพริบตาถี่ๆ เนื่องจากทำให้ยาถูกระบายออกไปจากผิวตาเร็วเกินไป

เมื่อใดควรใช้ยาหยอดตาและผลข้างเคียงจากยา
ควรใช้ยาเมื่อมีข้อบ่งชี้ และควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด ตัวอย่างผลข้างเคียงของยาหยอดตา ได้แก่ ตาแดง แสบตา เคืองตา เปลือกตาคล้ำ เป็นต้น นอกจากนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจแพ้ยาหยอดตา หากใช้ยาหยอดตาแล้วมีอาการตาแดง คันตา เปลือกตาบวม ให้กลับมาปรึกษาจักษุแพทย์ทันที

ข้อควรระวังจากการใช้ยาหยอดตา
หากทำการหยอดตาไม่ถูกต้อง จากเรื่องเล็กน้อยก็อาจกลายเป็นเรื่องใหญ่ได้ โดยเฉพาะข้อควรระวังจากการใช้ยาหยอดตานั้น ไม่ควรใช้กรรไกร หรือเข็มลนไฟมาเปิดหรือตัดขวดยา หรือเจาะปลายขวดยาหยอดตา ระวังไม่ให้นิ้วมือสัมผัสกับปลายขวดยาหยอดตาไม่ควรใช้ยาหยอดตาเปิดใช้นานแล้วเกิน 1 เดือน เนื่องจากเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของการติดเชื้อที่กระจกตาและเยื่อบุตา ที่สำคัญ ไม่ควรหลงเชื่อคำโฆษณานำยาที่ไม่ได้มาตรฐานมาหยอดตาเด็ดขาด เนื่องจากอาจเกิดอันตรายต่อดวงตาได้ ส่วนยาในกลุ่มสเตียรอยด์ (steroid) เป็นกลุ่มยาที่ผู้ป่วยห้ามซื้อมาหยอดเองโดยเด็ดขาด เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นต้อหินจากการใช้ยา และห้ามใช้ยาหยอดตาร่วมกับผู้อื่น ไม่ควรเก็บยาหยอดตาไว้กลางแจ้ง และยาบางชนิดต้องแช่ตู้เย็น ให้ปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด