กรมวิทย์พัฒนา “เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ด” ใช้ตรวจเห็ดพิษ เตรียมต่อยอดเป็นชุดทดสอบ

กรมควบคุมโรค เตือนเก็บเห็ดป่าหน้าฝน เสี่ยงเจอ “เห็ดพิษ” อันตรายถึงตาย เผย ปี 58 ป่วยพันกว่าราย ตาย 10 ราย ศูนย์พิษวิทยา กรมวิทย์ พัฒนา “เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ด” ช่วยแยกเห็ดพิษรวดเร็ว เตรียมต่อยอดเป็นชุดทดสอบเห็ดพิษเบื้องต้น

วันนี้ (30 พ.ค.) นพ.อำนวย กาจีนะ อธิบดีกรมควบคุมโรค (คร.) กล่าวว่า ช่วงฤดูฝนจะพบผู้ป่วยและเสียชีวิตจากการกินเห็ดพิษที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยเฉพาะภาคเหนือและ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพราะประชาชนนิยมเก็บเห็ดป่าในธรรมชาติมากิน ซึ่งมีทั้งเห็ดที่กินได้และเห็ดพิษ แต่มีลักษณะใกล้เคียงกัน ทำให้ประชาชนเข้าใจผิด จากข้อมูลเฝ้าระวังโรค สำนักระบาดวิทยา ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. - 14 พ.ค. 2559 พบผู้ป่วยจากการกินเห็ดพิษแล้ว 65 ราย ยังไม่มีรายงานผู้เสียชีวิต ส่วนปี 2558 พบผู้ป่วยจากการกินเห็ดพิษ จำนวน 1,316 ราย เสียชีวิต 10 ราย โดยเฉพาะในช่วงหน้าฝน มิ.ย.- ก.ย. พบผู้ป่วยรวมกันมากถึง 985 ราย หรือคิดเป็นร้อยละ 75 ของผู้ป่วยทั้งหมด ทั้งนี้ เห็ดที่เป็นสาเหตุทำให้เสียชีวิตส่วนใหญ่ คือ เห็ดระโงกพิษ หรือ เห็ดระโงกหิน เห็ดระงาก หรือ เห็ดไข่ตายซาก มีความคล้ายคลึงกับเห็ดระโงกขาว หรือ ไข่ห่าน ที่สามารถกินได้ สำหรับภูมิปัญญาชาวบ้านที่ใช้ทดสอบความเป็นพิษของเห็ด เช่น การจุ่มช้อนเงินลงไปในหม้อต้มเห็ด การนําไปต้มกับข้าวสาร เป็นต้น วิธีเหล่านี้ยังไม่มีหลักฐานทางวิชาการอ้างอิง โดยเฉพาะเห็ดระโงกพิษที่มีสารที่ทนต่อความร้อน แม้จะปรุงให้สุกแล้วก็ไม่สามารถทำลายสารพิษนั้นได้

นพ.อำนวย กล่าวว่า อาการหลังจากกินเห็ดพิษแล้ว จะทำให้คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง หรือ ถ่ายอุจจาระเหลว ไม่ควรซื้อยากินเอง หรือไปรักษากับหมอพื้นบ้าน จะต้องรีบไปพบแพทย์ และแจ้งประวัติการกินเห็ดโดยละเอียด พร้อมกับนำตัวอย่างเห็ดพิษไปด้วย และควรให้ผู้ป่วยนอนรักษาตัวในโรงพยาบาล หรือ นัดติดตามอาการทุกวันจนกว่าจะหายเป็นปกติ เนื่องจากเห็ดพิษชนิดร้ายแรงจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ในช่วงวันแรก แต่หลังจากนั้นผู้ป่วยอาจมีอาการรุนแรงตามมา คือ การทำงานของตับ และไตล้มเหลว ทำให้เสียชีวิตได้ สำหรับการช่วยเหลือผู้ป่วยที่กินเห็ดพิษเบื้องต้นให้ผู้ป่วยอาเจียนเอาเศษอาหารที่ตกค้างออกมาให้มากที่สุด โดยการล้วงคอ หรือ กรอกไข่ขาว จากนั้นรีบนำผู้ป่วยไปพบแพทย์ทันที

ด้าน นพ.อภิชัย มงคล อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวว่า ลักษณะภายนอกของเห็ดพิษและเห็ดที่รับประทานได้บางชนิด มีความคล้ายคลึงกันมาก โดยเฉพาะระยะดอกอ่อนของเห็ด จะไม่สามารถแยกความแตกต่างได้ด้วยตาเปล่า และภูมิปัญญาทดสอบเห็ดพิษที่สอนสืบทอดกันมาไม่สามารถให้ผลถูกต้องทั้งหมด จึงไม่ควรนำมาปฏิบัติ เพราะอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ทั้งนี้ ศูนย์พิษวิทยา สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทย์ ได้ประเมินสถานการณ์การเกิดพิษ จากการรับประทานเห็ดพิษในประเทศไทย ช่วงปี 2551 - 2558 พบว่า ปริมาณสารพิษที่สามารถทำให้คนตายได้เท่ากับ 0.1 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม เทียบเท่ากับการรับประทานเห็ดสดประมาณครึ่งดอก จัดว่าเป็นสารพิษในเห็ดร้ายแรงที่สุด ยิ่งไปกว่านั้นการต้ม ทอด ย่าง ไม่สามารถทำลายพิษได้ เนื่องจากพิษทนความร้อน

“ศูนย์พิษวิทยา ได้พัฒนาวิธีการตรวจสายพันธุ์เห็ดพิษ โดยใช้เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ด (DNA barcoding) ซึ่งเป็นเทคนิคที่ใช้ในการระบุชนิดของสิ่งมีชีวิต โดยใช้ชิ้นส่วนดีเอ็นเอมาตรฐานเทียบ กับฐานข้อมูลอ้างอิงทางพันธุกรรม ซึ่งผลการศึกษาการใช้เทคนิคดังกล่าวพบว่าให้ผลวิเคราะห์สายพันธุ์เห็ดพิษที่ถูกต้องแม่นยำสูง และเชื่อถือได้ เทียบเท่าการตรวจด้วยเครื่องมือชั้นสูง LC-MS นอกจากนี้ ยังช่วยค้นพบสายพันธุ์เห็ดพิษที่ไม่เคยมีรายงานการพบในประเทศไทยมาก่อน จัดทำเป็นฐานข้อมูลทางพันธุกรรมระดับโมเลกุลของเห็ดพิษในประเทศไทยและจะมีการพัฒนาเป็นชุดทดสอบเห็ดพิษเบื้องต้นต่อไป เพื่อให้ประชาชนสามารถนำมาใช้งานได้” อธิบดีกรมวิทย์ กล่าว

ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่