รศ.พญ.ธัญญลักษณ์ เธียรธัญญกิจ
สาขาวิชาเวชศาสตร์นิวเคลียร์ ภาควิชารังสีวิทยา
ปัจจุบันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก จากการที่คนเรามีอายุที่ยืนยาวขึ้นโดยที่ส่วนใหญ่มักจะรู้ตัวก็เมื่อเป็นแล้วการตรวจเฉพาะทางที่สามารถวินิจฉัยโรคในระยะแรกเริ่มได้อาจช่วยในการดูแลรักษาผู้ป่วยสมองเสื่อมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
สาเหตุของภาวะสมองเสื่อมที่พบมากที่สุดคือ โรคอัลไซเมอร์โดยอาจพบร่วมกับความผิดปกติอื่นๆ ของสมองได้ การวินิจฉัยนั้น โดยทั่วไปจะอาศัยจากการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และการทำแบบประเมินสุขภาวะทางจิตเป็นหลักซึ่งอาจยังไม่เพียงพอเนื่องจากผู้ป่วยอาจมีผลรบกวนจากโรคประจำตัวอื่นๆ ที่ทำให้มีอาการคล้ายคลึงกับภาวะสมองเสื่อมได้ ดังนั้นการตรวจทางห้องปฏิบัติการรวมถึงการตรวจภาพรังสีสมองชนิดต่างๆ จึงเข้ามามีบทบาทในการช่วยวินิจฉัยให้ถูกต้องและรวดเร็วยิ่งขึ้น
โดยทั่วไปการตรวจภาพรังสีสมองในผู้ที่สงสัยว่ามีภาวะสมองเสื่อมจะเริ่มจากการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าหรือเอ็มอาร์ไอ แต่มีข้อจำกัดคือสามารถวินิจฉัยได้เมื่อผู้ป่วยเกิดภาวะสมองเสื่อมจนเกิดความผิดปกติทางกายวิภาคแล้ว นั่นหมายถึงมีรูปร่างของสมองที่เปลี่ยนไปเช่น มีขนาดสมองลดลงในบางส่วน
ด้วยเหตุนี้ การตรวจสมองทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์โดยเฉพาะการตรวจที่เรียกว่าเพทสแกน จึงเข้ามามีบทบาทมากขึ้น เนื่องจากเป็นการตรวจภาพรังสีสมองที่มีความแม่นยำในการวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมสูงที่สุดในปัจจุบัน คือประมาณ 70-90% โดยสามารถตรวจความผิดปกติของปริมาณเลือดไหลเวียนไปยังเนื้อเยื่อสมอง และการเผาผลาญน้ำตาลของเนื้อเยื่อสมอง ซึ่งเป็นความผิดปกติในระดับชีวเคมีของเซลล์ ช่วยให้วินิจฉัยรวมทั้งบอกสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมได้ตั้งแต่ในระยะแรกเริ่มหรือแม้กระทั่งตรวจการสะสมของโปรตีนบางชนิดในสมองซึ่งสามารถวินิจฉัยผู้ป่วยได้ก่อนที่จะมีอาการหรืออาการแสดงของภาวะสมองเสื่อมเป็นเวลาหลายปี
ดังนั้น การตรวจเพทสแกน จึงอาจเป็นความหวังหนึ่งในตรวจวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมในระยะแรกเริ่ม รวมถึงใช้ในการติดตามผลทางคลินิก หรือแม้กระทั่งการพัฒนายาและวิธีการรักษาสำหรับโรคนี้ต่อไปในอนาคต
อย่างไรก็ดี โรคสมองเสื่อมในผู้สูงอายุไม่ใช่เรื่องที่น่ากังวลแต่อย่างใด เพียงทำความเข้าใจ ให้ความสำคัญ ตรวจร่างกายสม่ำเสมอ ที่สำคัญ บุตรหลานควรเอาใจใส่ผู้สูงอายุที่บ้าน หากพบความผิดปกติใดๆ ควรพามาพบแพทย์ เพื่อจะได้ตรวจรักษาและรับมือกันอย่างถูกต้อง ทันท่วงที
..............
พบกิจกรรมดีๆ ที่ศิริราช
•9 ก.ย. ขอเชิญผู้สนใจร่วมงาน “วันอัลไซเมอร์โลก” บริการตรวจสุขภาพฟรีอาทิ ตรวจหาปริมาณ
น้ำตาลในเลือด วันละ 300 ราย (งดอาหารน้ำอย่างน้อย 6 ชั่วโมง) ตรวจคัดกรองภาวะสมองเสื่อม แพทย์ให้คำปรึกษา การเสวนาให้ความรู้ และกิจกรรมอื่นๆ เวลา 07.30 - 17.00 น. ที่โถงอาคาร 100 ปี สมเด็จพระศรีนครินทร์
•11 ก.ย. คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล จัดแถลงข่าว 24 กันยายน วันมหิดล “พลังแห่ง
การให้ พลังแห่งความสุข”ร่วมด้วยช่อง 3 ช่อง 7 ทรู วิชั่นส์ และศิลปินจากค่ายชั้นนำ เพื่อหารายได้ช่วยผู้ป่วยด้อยโอกาส รพ.ศิริราช เวลา 10.00 น. ที่หอประชุมราชแพทยาลัย รพ.ศิริราช
ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่
สาขาวิชาเวชศาสตร์นิวเคลียร์ ภาควิชารังสีวิทยา
ปัจจุบันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก จากการที่คนเรามีอายุที่ยืนยาวขึ้นโดยที่ส่วนใหญ่มักจะรู้ตัวก็เมื่อเป็นแล้วการตรวจเฉพาะทางที่สามารถวินิจฉัยโรคในระยะแรกเริ่มได้อาจช่วยในการดูแลรักษาผู้ป่วยสมองเสื่อมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
สาเหตุของภาวะสมองเสื่อมที่พบมากที่สุดคือ โรคอัลไซเมอร์โดยอาจพบร่วมกับความผิดปกติอื่นๆ ของสมองได้ การวินิจฉัยนั้น โดยทั่วไปจะอาศัยจากการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และการทำแบบประเมินสุขภาวะทางจิตเป็นหลักซึ่งอาจยังไม่เพียงพอเนื่องจากผู้ป่วยอาจมีผลรบกวนจากโรคประจำตัวอื่นๆ ที่ทำให้มีอาการคล้ายคลึงกับภาวะสมองเสื่อมได้ ดังนั้นการตรวจทางห้องปฏิบัติการรวมถึงการตรวจภาพรังสีสมองชนิดต่างๆ จึงเข้ามามีบทบาทในการช่วยวินิจฉัยให้ถูกต้องและรวดเร็วยิ่งขึ้น
โดยทั่วไปการตรวจภาพรังสีสมองในผู้ที่สงสัยว่ามีภาวะสมองเสื่อมจะเริ่มจากการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าหรือเอ็มอาร์ไอ แต่มีข้อจำกัดคือสามารถวินิจฉัยได้เมื่อผู้ป่วยเกิดภาวะสมองเสื่อมจนเกิดความผิดปกติทางกายวิภาคแล้ว นั่นหมายถึงมีรูปร่างของสมองที่เปลี่ยนไปเช่น มีขนาดสมองลดลงในบางส่วน
ด้วยเหตุนี้ การตรวจสมองทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์โดยเฉพาะการตรวจที่เรียกว่าเพทสแกน จึงเข้ามามีบทบาทมากขึ้น เนื่องจากเป็นการตรวจภาพรังสีสมองที่มีความแม่นยำในการวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมสูงที่สุดในปัจจุบัน คือประมาณ 70-90% โดยสามารถตรวจความผิดปกติของปริมาณเลือดไหลเวียนไปยังเนื้อเยื่อสมอง และการเผาผลาญน้ำตาลของเนื้อเยื่อสมอง ซึ่งเป็นความผิดปกติในระดับชีวเคมีของเซลล์ ช่วยให้วินิจฉัยรวมทั้งบอกสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมได้ตั้งแต่ในระยะแรกเริ่มหรือแม้กระทั่งตรวจการสะสมของโปรตีนบางชนิดในสมองซึ่งสามารถวินิจฉัยผู้ป่วยได้ก่อนที่จะมีอาการหรืออาการแสดงของภาวะสมองเสื่อมเป็นเวลาหลายปี
ดังนั้น การตรวจเพทสแกน จึงอาจเป็นความหวังหนึ่งในตรวจวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมในระยะแรกเริ่ม รวมถึงใช้ในการติดตามผลทางคลินิก หรือแม้กระทั่งการพัฒนายาและวิธีการรักษาสำหรับโรคนี้ต่อไปในอนาคต
อย่างไรก็ดี โรคสมองเสื่อมในผู้สูงอายุไม่ใช่เรื่องที่น่ากังวลแต่อย่างใด เพียงทำความเข้าใจ ให้ความสำคัญ ตรวจร่างกายสม่ำเสมอ ที่สำคัญ บุตรหลานควรเอาใจใส่ผู้สูงอายุที่บ้าน หากพบความผิดปกติใดๆ ควรพามาพบแพทย์ เพื่อจะได้ตรวจรักษาและรับมือกันอย่างถูกต้อง ทันท่วงที
..............
พบกิจกรรมดีๆ ที่ศิริราช
•9 ก.ย. ขอเชิญผู้สนใจร่วมงาน “วันอัลไซเมอร์โลก” บริการตรวจสุขภาพฟรีอาทิ ตรวจหาปริมาณ
น้ำตาลในเลือด วันละ 300 ราย (งดอาหารน้ำอย่างน้อย 6 ชั่วโมง) ตรวจคัดกรองภาวะสมองเสื่อม แพทย์ให้คำปรึกษา การเสวนาให้ความรู้ และกิจกรรมอื่นๆ เวลา 07.30 - 17.00 น. ที่โถงอาคาร 100 ปี สมเด็จพระศรีนครินทร์
•11 ก.ย. คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล จัดแถลงข่าว 24 กันยายน วันมหิดล “พลังแห่ง
การให้ พลังแห่งความสุข”ร่วมด้วยช่อง 3 ช่อง 7 ทรู วิชั่นส์ และศิลปินจากค่ายชั้นนำ เพื่อหารายได้ช่วยผู้ป่วยด้อยโอกาส รพ.ศิริราช เวลา 10.00 น. ที่หอประชุมราชแพทยาลัย รพ.ศิริราช
ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่
