รู้จักกับซีสต์ในรังไข่โรคเฉพาะของผู้หญิง กับความสงสัยของหลายคนที่กังวลว่าจะเป็นมะเร็งหรือไม่?
นพ.นาฏนภา วชิรธาราภาดร สูตินรีประจำโรงพยาบาลมิชชั่น ให้ข้อมูลว่า ส่วนหนึ่งนั้น ซีสต์สามารถจะเกิดเป็นมะเร็งได้ แต่ส่วนใหญ่ของซีสต์ก็ไม่ใช่เนื้อร้ายหรือมะเร็ง เป็นแค่เพียงถุงน้ำธรรมดา
“จริงๆ สาเหตุแห่งการเกิดซีสต์ ก็คือ การคั่งสะสมของน้ำในร่างกาย ซึ่งเกิดได้ทุกส่วน แต่อันที่เกิดในรังไข่ โดยส่วนใหญ่แล้วก็จะสัมพันธ์กับรังไข่ คือหากมีการตกไข่ที่ผิดปกติไป อาจจะมีการคั่ง เกิดเป็นถุงน้ำในรังไข่ได้ หรือมีการไม่ตกไข่ ไข่ตกไม่ปกติในบางคน ก็จะสามารถเกิดเป็นถุงน้ำเล็กๆ เกิดเป็นไข่ใบเล็กๆ หลายใบในรังไข่ ก็เกิดเป็นถุงน้ำได้อย่างหนึ่ง หรืออีกประเภทหนึ่งก็คือ มีการแบ่งเซลล์ในรังไข่ที่ผิดปกติไป ในกลุ่มนี้ก็จะเกิดเป็นเนื้องอก เป็นถุงน้ำที่ไม่ได้ร้ายแรง ก็จะมีส่วนประกอบคือเส้นผม ขน หรือไขมัน ในรังไข่ได้
“แต่ถ้าเป็นเนื้อร้ายก็จะนำไปสู่มะเร็งและลุกลามไปยังอวัยวะส่วนอื่นๆ และอีกชนิดหนึ่งซึ่งมักจะพบในผู้หญิงวัยทำงานก็คือ เรื่องช็อกโกแล็ตซีสต์ เป็นการผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก เกิดการสะสมของประจำเดือนอยู่ในรังไข่ เกิดเป็นถุงน้ำคล้ายๆ กับช็อกโกแล็ต เราก็เลยเรียกว่าช็อกโกแล็ตซีสต์” นพ.นาฏนภา กล่าว
ตามคำของแพทย์แห่งโรงพยาบาลมิชชั่น ระบุว่า ซีสต์ไม่ได้หมายถึงมะเร็ง เพราะมะเร็งจริงๆ จะมีบางส่วนเป็นเนื้อแข็ง แต่บางส่วนเป็นถุงน้ำเหลว นี่คือลักษณะของเนื้องอกหรือมะเร็ง ซึ่งเราจะสามารถตรวจได้ด้วยการอัลตราซาวนด์ดูรายละเอียดภายในรังไข่
“ถามว่าซีสต์ร้ายแรงไหม ก็ขึ้นอยู่กับสาเหตุ ถ้าซีสต์เกี่ยวกับการตกไข่ ส่วนใหญ่มักจะไม่ร้ายแรง ขณะที่ซีสต์ซึ่งเกิดจากสิ่งที่เรียกว่าช็อกโกแล็ตซีสต์ ก็ไม่ได้ร้ายแรงเช่นกัน แต่อาจจะมีผลคือทำให้มีลูกยากหรือว่ามีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังจากการสร้างพังผืดของเนื้อเยื่อที่ผิดปกติ”
แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าเราเป็นหรือไม่เป็น?
ขนาดของซีสต์ จะมีตั้งแต่ขนาดเล็กๆ ไม่ถึงหนึ่งเซนติเมตรไปจนถึงสิบเซนติเมตร อาการทั่วๆ ไปที่พอจะสังเกตได้ ที่พูดอย่างนี้ เพราะว่าถุงน้ำในรังไข่มักจะไม่มีอาการอะไรเลย จะพบเฉพาะในการตรวจเช็กประจำปีเท่านั้น แต่ส่วนหนึ่งก็สามารถจะมีอาการที่สังเกตเองได้ เช่น ปวดหน่วงท้องน้อย ตึงๆ แน่นๆ ในท้องน้อย หรือว่าปวดท้องประจำเดือนผิดปกติ
“ถ้าปวดท้องน้อยเรื่อยๆ เป็นๆ หายๆ อันนี้ก็เป็นอาการที่สามารถทำนายได้ว่าอาจจะมีซีสต์ในรังไข่ อีกอย่างหนึ่งก็คือคลำพบก้อนในท้องน้อย ถ้ามันใหญ่พอ เราก็จะคลำพบด้วยตัวเอง อีกลักษณะหนึ่งก็คือเกี่ยวกับประจำเดือน อาจจะเป็นการขาดหายไปของประจำเดือน หรือประจำเดือนที่มาผิดปกติ กะปริดกะปรอย เดี๋ยวออกเดี๋ยวหยุด มากกว่าหนึ่งสัปดาห์”
สตรีหลายคนเป็นกังวลว่าถ้าเกิดเป็นซีสต์แล้ว จะเป็นมะเร็งด้วยหรือไม่ นพ.นาฏนภา อธิบายทิ้งท้ายไว้ว่า
“ถ้าหากเกิดจากการตกไข่ ความร้ายแรงจะต่ำ ไม่มีความร้ายแรงอะไร สามารถรักษาได้ด้วยฮอร์โมน แต่ในกรณีที่ถุงน้ำมีขนาดใหญ่มาก เราก็จะผ่าตัด อาจจะมีขนาดใหญ่กว่าห้าเซนติเมตรขึ้นไป หรือว่าถุงนั้นนั้นมีลักษณะเหมือนเป็นเนื้องอกหรือเป็นมะเร็ง แนวโน้มการรักษาในกลุ่มนี้ก็จะเป็นการผ่าตัด”
ดังนั้น นอกเหนือจากการตรวจร่างกายประจำปี ก็สามารถตรวจสอบด้วยตัวเองได้ในเบื้องต้น หากพบความผิดปกติหรือมีอาการดังว่ามา ก็ไม่ควรลังเลที่จะไปพบแพทย์
ขอบคุณข้อมูล : รายการ “Health Line สายตรงสุขภาพ” รายการที่สร้างภูมิคุ้มกันโรคภัยไข้เจ็บ ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 7.00-8.00 น.ทางสถานีโทรทัศน์เอเอสทีวี และสามารถรับชมย้อนหลังได้ที่ www.manager.co.th/vdo
นพ.นาฏนภา วชิรธาราภาดร สูตินรีประจำโรงพยาบาลมิชชั่น ให้ข้อมูลว่า ส่วนหนึ่งนั้น ซีสต์สามารถจะเกิดเป็นมะเร็งได้ แต่ส่วนใหญ่ของซีสต์ก็ไม่ใช่เนื้อร้ายหรือมะเร็ง เป็นแค่เพียงถุงน้ำธรรมดา
“จริงๆ สาเหตุแห่งการเกิดซีสต์ ก็คือ การคั่งสะสมของน้ำในร่างกาย ซึ่งเกิดได้ทุกส่วน แต่อันที่เกิดในรังไข่ โดยส่วนใหญ่แล้วก็จะสัมพันธ์กับรังไข่ คือหากมีการตกไข่ที่ผิดปกติไป อาจจะมีการคั่ง เกิดเป็นถุงน้ำในรังไข่ได้ หรือมีการไม่ตกไข่ ไข่ตกไม่ปกติในบางคน ก็จะสามารถเกิดเป็นถุงน้ำเล็กๆ เกิดเป็นไข่ใบเล็กๆ หลายใบในรังไข่ ก็เกิดเป็นถุงน้ำได้อย่างหนึ่ง หรืออีกประเภทหนึ่งก็คือ มีการแบ่งเซลล์ในรังไข่ที่ผิดปกติไป ในกลุ่มนี้ก็จะเกิดเป็นเนื้องอก เป็นถุงน้ำที่ไม่ได้ร้ายแรง ก็จะมีส่วนประกอบคือเส้นผม ขน หรือไขมัน ในรังไข่ได้
“แต่ถ้าเป็นเนื้อร้ายก็จะนำไปสู่มะเร็งและลุกลามไปยังอวัยวะส่วนอื่นๆ และอีกชนิดหนึ่งซึ่งมักจะพบในผู้หญิงวัยทำงานก็คือ เรื่องช็อกโกแล็ตซีสต์ เป็นการผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก เกิดการสะสมของประจำเดือนอยู่ในรังไข่ เกิดเป็นถุงน้ำคล้ายๆ กับช็อกโกแล็ต เราก็เลยเรียกว่าช็อกโกแล็ตซีสต์” นพ.นาฏนภา กล่าว
ตามคำของแพทย์แห่งโรงพยาบาลมิชชั่น ระบุว่า ซีสต์ไม่ได้หมายถึงมะเร็ง เพราะมะเร็งจริงๆ จะมีบางส่วนเป็นเนื้อแข็ง แต่บางส่วนเป็นถุงน้ำเหลว นี่คือลักษณะของเนื้องอกหรือมะเร็ง ซึ่งเราจะสามารถตรวจได้ด้วยการอัลตราซาวนด์ดูรายละเอียดภายในรังไข่
“ถามว่าซีสต์ร้ายแรงไหม ก็ขึ้นอยู่กับสาเหตุ ถ้าซีสต์เกี่ยวกับการตกไข่ ส่วนใหญ่มักจะไม่ร้ายแรง ขณะที่ซีสต์ซึ่งเกิดจากสิ่งที่เรียกว่าช็อกโกแล็ตซีสต์ ก็ไม่ได้ร้ายแรงเช่นกัน แต่อาจจะมีผลคือทำให้มีลูกยากหรือว่ามีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังจากการสร้างพังผืดของเนื้อเยื่อที่ผิดปกติ”
แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าเราเป็นหรือไม่เป็น?
ขนาดของซีสต์ จะมีตั้งแต่ขนาดเล็กๆ ไม่ถึงหนึ่งเซนติเมตรไปจนถึงสิบเซนติเมตร อาการทั่วๆ ไปที่พอจะสังเกตได้ ที่พูดอย่างนี้ เพราะว่าถุงน้ำในรังไข่มักจะไม่มีอาการอะไรเลย จะพบเฉพาะในการตรวจเช็กประจำปีเท่านั้น แต่ส่วนหนึ่งก็สามารถจะมีอาการที่สังเกตเองได้ เช่น ปวดหน่วงท้องน้อย ตึงๆ แน่นๆ ในท้องน้อย หรือว่าปวดท้องประจำเดือนผิดปกติ
“ถ้าปวดท้องน้อยเรื่อยๆ เป็นๆ หายๆ อันนี้ก็เป็นอาการที่สามารถทำนายได้ว่าอาจจะมีซีสต์ในรังไข่ อีกอย่างหนึ่งก็คือคลำพบก้อนในท้องน้อย ถ้ามันใหญ่พอ เราก็จะคลำพบด้วยตัวเอง อีกลักษณะหนึ่งก็คือเกี่ยวกับประจำเดือน อาจจะเป็นการขาดหายไปของประจำเดือน หรือประจำเดือนที่มาผิดปกติ กะปริดกะปรอย เดี๋ยวออกเดี๋ยวหยุด มากกว่าหนึ่งสัปดาห์”
สตรีหลายคนเป็นกังวลว่าถ้าเกิดเป็นซีสต์แล้ว จะเป็นมะเร็งด้วยหรือไม่ นพ.นาฏนภา อธิบายทิ้งท้ายไว้ว่า
“ถ้าหากเกิดจากการตกไข่ ความร้ายแรงจะต่ำ ไม่มีความร้ายแรงอะไร สามารถรักษาได้ด้วยฮอร์โมน แต่ในกรณีที่ถุงน้ำมีขนาดใหญ่มาก เราก็จะผ่าตัด อาจจะมีขนาดใหญ่กว่าห้าเซนติเมตรขึ้นไป หรือว่าถุงนั้นนั้นมีลักษณะเหมือนเป็นเนื้องอกหรือเป็นมะเร็ง แนวโน้มการรักษาในกลุ่มนี้ก็จะเป็นการผ่าตัด”
ดังนั้น นอกเหนือจากการตรวจร่างกายประจำปี ก็สามารถตรวจสอบด้วยตัวเองได้ในเบื้องต้น หากพบความผิดปกติหรือมีอาการดังว่ามา ก็ไม่ควรลังเลที่จะไปพบแพทย์
ขอบคุณข้อมูล : รายการ “Health Line สายตรงสุขภาพ” รายการที่สร้างภูมิคุ้มกันโรคภัยไข้เจ็บ ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 7.00-8.00 น.ทางสถานีโทรทัศน์เอเอสทีวี และสามารถรับชมย้อนหลังได้ที่ www.manager.co.th/vdo
