โดย...สิรวุฒิ รวีีไชยวัฒน์
แม้ที่ผ่านมาเครือข่ายรณรงค์หยุดพนันจะมีการเฝ้าระวังเรื่องการพนันมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งการเล่นพนัน การโฆษณาชักชวนให้หันมาเล่นพนันตามหน้าสื่อต่างๆ โดยเฉพาะหนังสือพิมพ์กีฬาและเว็บไซต์ โดยยื่นเรื่องให้หน่วยงานที่มีความเกี่ยวข้องและรับผิดชอบจัดการเช็กบิล แต่ดูเหมือนว่าปราบเท่าไรก็ยังไม่หมดสิ้นเสียที
ที่เป็นเช่นนี้เพราะคนไทยผูกพันกับเรื่องการเสี่ยงโชค และการพนันมานาน แม้แต่ในปัจจุบันเรื่องการส่งรายชื่อชิงโชค ลุ้นรับของรางวัลอะไรสักอย่าง ที่เป็นเรื่องเกี่ยวกับการแข่งขันวัดดวง ก็ถือว่าเข้าข่ายการพนันอย่างหนึ่งเช่นกัน ที่สำคัญการโฆษณาชักชวนให้เล่นพนันก็มีกันเกร่อไปหมดทั่วสังคม โดยเฉพาะตามหน้าเว็บไซต์ แม้กระทั่งโฆษณารอบตัวรถเมล์ของ ขสมก.ก็ยังปรากฏให้เห็นมาแล้ว
หากจะว่ากันให้ชัดเจนกว่านั้น แม้แต่รัฐบาลเองก็สนับสนุนให้เกิดการเล่นพนันขึ้น เพราะแม้ประเทศไทยจะมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการห้ามเล่นหรือโฆษณาชักชวนให้เล่นการพนันขันต่อ แต่กลับมีการออกกฎหมายและดำเนินการเกี่ยวกับสลากกินแบ่งรัฐบาลขึ้น เพื่อให้ประชาชนตั้งแต่ระดับรากหญ้าไปจนถึงชนชั้นกลางเอาเงินมาละลายแล้วก็ลุ้นไปกับตัวเลขที่จะออกมาในแต่ละงวด
ถ้าออกมาตรงก็รับทรัพย์กันไป ซึ่งจะได้กำไร เท่าทุน หรือขาดทุนหรือไม่ก็มิอาจทราบได้ แต่ถ้าไม่ตรงหรือหวยรับประทานก็คงออกอาการพร่ำเพ้อเสียดายกันสุดชีวิต โดยเฉพาะหากเลขที่ออกนั้นคลาดกันไปอย่างชนิดที่เรียกว่าเฉียดฉิว
ที่สำคัญขณะนี้ฝ่ายการเมืองก็มีความพยายามที่จะผลักดันให้มีการแก้ พ.ร.บ.สลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 เพื่อให้มีการดำเนินการหวยออนไลน์ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ซึ่งถือเป็นเรื่องใหญ่สำหรับเหล่าเอ็นจีโอเรื่องการหยุดพนัน ซึ่งจากการสัมภาษณ์ นายธนากรณ์ คมกฤส ผู้ประสานงานเครือข่ายรณรงค์หยุดพนัน ทำให้ทราบว่า ขณะนี้ภาคประชาสังคมและเอ็นจีโอด้านพนันกำลังรวมตัวกันเพื่อต่อสู้ในเรื่องการแก้ พ.ร.บ.ฉบับดังกล่าว จนไม่มีเวลาไปสอดส่องดูแลการพนันในเรื่องอื่นๆ โดยเฉพาะการโฆษณาพนันที่มีอยู่เกลื่องสังคมออนไลน์
“ขณะนี้หลายฝ่ายมีความพยายามที่จะแก้พระราชบัญญัติสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 โดยเฉพาะฝ่ายการเมือง ที่พยายามผลักดันให้มีการเพิ่มพนันตัวอื่นเข้ามา เช่น หวยออนไลน์ ซึ่งแน่นอนว่าคงไม่ได้มีเพียงแต่หวยออนไลน์เพียงอย่างเดียวที่จะให้เป็นการพนันที่ถูกกฎหมาย แต่คงมีการพนันชนิดอื่นที่จะกลายเป็นเรื่องถูกกฎหมายแบบเหมาเข่งด้วย ซึ่งเรื่องนี้ภาคประชาชนไม่เห็นด้วยที่จะมีการสนับสนุนเรื่องดังกล่าว”
นายธนากรณ์ กล่าวอีกว่า อีกเรื่องที่ภาคประชาชนกังวลก็คือ การจัดสรรเงินของสลากกินแบ่งเป็นไปในลักษณะไม่โปร่งใส คือ สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลทำหน้าที่ซ้ำซ้อน ทั้งเป็นผู้ออกสลากกินแบ่งเอง เป็นหน่วยงานกำกับดูแลเอง ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้องและไม่โปร่งใส เพราะหมายความว่าจะมีการปรับเปลี่ยนแก้ไขการผลิตหรือออกสลากอย่างไรก็ได้ ดังนั้น หากจะมีการแก้ พ.ร.บ.ฉบับดังกล่าวจริง ทางภาคประชาชนก็มีข้อเสนอ 3 ประเด็น ดังนี้
1.การออกสลากจะต้องเป็นไปเพื่อประโยชน์สังคมมากขึ้น รายได้ไม่ใช่เข้ากระเป๋าเงินรัฐ แต่ควรนำมาเป็นเงินทุนเพื่อหนุนภาคสังคมในการดำเนินกิจการที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม ซึ่งเป็นหลักสากลที่ต่างประเทศก็ดำเนินการเช่นนี้
2.การจัดสรรเงินจะต้องปรับเปลี่ยนใหม่ ซึ่งจากเดิมเงินที่ได้จากการขายสลากกินแบ่งรัฐบาลกว่าหมื่นล้านบาท 60% จะกลายเป็นเงินรางวัล 28% เข้ากระเป๋ารัฐทั้งหมด 9% ส่วนลดให้แก่ผู้ค้าสลาก และ 3% ที่เหลือจะเป็นเงินภาคการจัดการของสำนักงานสลากกินแบ่งฯ โดยสัดส่วนที่ควรมีการปรับเปลี่ยนคือส่วนที่เข้ารัฐ เสนอให้รัฐมีการจัดเก็บภาษีการค้าสลากเพียง 10% ก็ถือว่าเพียงพอ เพราะถือว่าเป็นกิจการของรัฐ และต้องจัดสรรอีก 15% หรือมากกว่าเข้าสู่กองทุนพัฒนาสังคม
และ 3.ควรปรับโครงสร้างระบบสลากกินแบ่งรัฐบาลใหม่ ไม่ควรให้สำนักงานสลากฯเป็นผู้ดำเนินการทั้งหมด โดยจะต้องตั้งคณะกรรมการหรือบอร์ดขึ้นมา 3 ชุดที่เป็นอิสระต่อกันคือ บอร์ดสำนักงานสลากฯ บอร์ดกำกับดูแลกิจการสลาก และบอร์ดกองทุนพัฒนาสังคม เพื่อให้การดำเนินการเกิดความโปร่งใส
ข้อเรียกร้องนี้โอกาสจะเป็นจริงได้มากน้อยเพียงไร คงต้องจับตาดูต่อไปว่า ภาคประชาสังคมที่ถึงขนาดยอมผ่อนปรนการเฝ้าระวังเรื่องการพนัน แล้วหันมารวมตัวจับงานด้านแก้กฎหมายเพื่อสกัดหวยออนไลน์ และเคลียร์ความไม่โปร่งใสในองค์กรสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลจะประสบความสำเร็จสมใจหมายหรือไม่
แม้ที่ผ่านมาเครือข่ายรณรงค์หยุดพนันจะมีการเฝ้าระวังเรื่องการพนันมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งการเล่นพนัน การโฆษณาชักชวนให้หันมาเล่นพนันตามหน้าสื่อต่างๆ โดยเฉพาะหนังสือพิมพ์กีฬาและเว็บไซต์ โดยยื่นเรื่องให้หน่วยงานที่มีความเกี่ยวข้องและรับผิดชอบจัดการเช็กบิล แต่ดูเหมือนว่าปราบเท่าไรก็ยังไม่หมดสิ้นเสียที
ที่เป็นเช่นนี้เพราะคนไทยผูกพันกับเรื่องการเสี่ยงโชค และการพนันมานาน แม้แต่ในปัจจุบันเรื่องการส่งรายชื่อชิงโชค ลุ้นรับของรางวัลอะไรสักอย่าง ที่เป็นเรื่องเกี่ยวกับการแข่งขันวัดดวง ก็ถือว่าเข้าข่ายการพนันอย่างหนึ่งเช่นกัน ที่สำคัญการโฆษณาชักชวนให้เล่นพนันก็มีกันเกร่อไปหมดทั่วสังคม โดยเฉพาะตามหน้าเว็บไซต์ แม้กระทั่งโฆษณารอบตัวรถเมล์ของ ขสมก.ก็ยังปรากฏให้เห็นมาแล้ว
หากจะว่ากันให้ชัดเจนกว่านั้น แม้แต่รัฐบาลเองก็สนับสนุนให้เกิดการเล่นพนันขึ้น เพราะแม้ประเทศไทยจะมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการห้ามเล่นหรือโฆษณาชักชวนให้เล่นการพนันขันต่อ แต่กลับมีการออกกฎหมายและดำเนินการเกี่ยวกับสลากกินแบ่งรัฐบาลขึ้น เพื่อให้ประชาชนตั้งแต่ระดับรากหญ้าไปจนถึงชนชั้นกลางเอาเงินมาละลายแล้วก็ลุ้นไปกับตัวเลขที่จะออกมาในแต่ละงวด
ถ้าออกมาตรงก็รับทรัพย์กันไป ซึ่งจะได้กำไร เท่าทุน หรือขาดทุนหรือไม่ก็มิอาจทราบได้ แต่ถ้าไม่ตรงหรือหวยรับประทานก็คงออกอาการพร่ำเพ้อเสียดายกันสุดชีวิต โดยเฉพาะหากเลขที่ออกนั้นคลาดกันไปอย่างชนิดที่เรียกว่าเฉียดฉิว
ที่สำคัญขณะนี้ฝ่ายการเมืองก็มีความพยายามที่จะผลักดันให้มีการแก้ พ.ร.บ.สลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 เพื่อให้มีการดำเนินการหวยออนไลน์ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ซึ่งถือเป็นเรื่องใหญ่สำหรับเหล่าเอ็นจีโอเรื่องการหยุดพนัน ซึ่งจากการสัมภาษณ์ นายธนากรณ์ คมกฤส ผู้ประสานงานเครือข่ายรณรงค์หยุดพนัน ทำให้ทราบว่า ขณะนี้ภาคประชาสังคมและเอ็นจีโอด้านพนันกำลังรวมตัวกันเพื่อต่อสู้ในเรื่องการแก้ พ.ร.บ.ฉบับดังกล่าว จนไม่มีเวลาไปสอดส่องดูแลการพนันในเรื่องอื่นๆ โดยเฉพาะการโฆษณาพนันที่มีอยู่เกลื่องสังคมออนไลน์
“ขณะนี้หลายฝ่ายมีความพยายามที่จะแก้พระราชบัญญัติสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 โดยเฉพาะฝ่ายการเมือง ที่พยายามผลักดันให้มีการเพิ่มพนันตัวอื่นเข้ามา เช่น หวยออนไลน์ ซึ่งแน่นอนว่าคงไม่ได้มีเพียงแต่หวยออนไลน์เพียงอย่างเดียวที่จะให้เป็นการพนันที่ถูกกฎหมาย แต่คงมีการพนันชนิดอื่นที่จะกลายเป็นเรื่องถูกกฎหมายแบบเหมาเข่งด้วย ซึ่งเรื่องนี้ภาคประชาชนไม่เห็นด้วยที่จะมีการสนับสนุนเรื่องดังกล่าว”
นายธนากรณ์ กล่าวอีกว่า อีกเรื่องที่ภาคประชาชนกังวลก็คือ การจัดสรรเงินของสลากกินแบ่งเป็นไปในลักษณะไม่โปร่งใส คือ สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลทำหน้าที่ซ้ำซ้อน ทั้งเป็นผู้ออกสลากกินแบ่งเอง เป็นหน่วยงานกำกับดูแลเอง ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้องและไม่โปร่งใส เพราะหมายความว่าจะมีการปรับเปลี่ยนแก้ไขการผลิตหรือออกสลากอย่างไรก็ได้ ดังนั้น หากจะมีการแก้ พ.ร.บ.ฉบับดังกล่าวจริง ทางภาคประชาชนก็มีข้อเสนอ 3 ประเด็น ดังนี้
1.การออกสลากจะต้องเป็นไปเพื่อประโยชน์สังคมมากขึ้น รายได้ไม่ใช่เข้ากระเป๋าเงินรัฐ แต่ควรนำมาเป็นเงินทุนเพื่อหนุนภาคสังคมในการดำเนินกิจการที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม ซึ่งเป็นหลักสากลที่ต่างประเทศก็ดำเนินการเช่นนี้
2.การจัดสรรเงินจะต้องปรับเปลี่ยนใหม่ ซึ่งจากเดิมเงินที่ได้จากการขายสลากกินแบ่งรัฐบาลกว่าหมื่นล้านบาท 60% จะกลายเป็นเงินรางวัล 28% เข้ากระเป๋ารัฐทั้งหมด 9% ส่วนลดให้แก่ผู้ค้าสลาก และ 3% ที่เหลือจะเป็นเงินภาคการจัดการของสำนักงานสลากกินแบ่งฯ โดยสัดส่วนที่ควรมีการปรับเปลี่ยนคือส่วนที่เข้ารัฐ เสนอให้รัฐมีการจัดเก็บภาษีการค้าสลากเพียง 10% ก็ถือว่าเพียงพอ เพราะถือว่าเป็นกิจการของรัฐ และต้องจัดสรรอีก 15% หรือมากกว่าเข้าสู่กองทุนพัฒนาสังคม
และ 3.ควรปรับโครงสร้างระบบสลากกินแบ่งรัฐบาลใหม่ ไม่ควรให้สำนักงานสลากฯเป็นผู้ดำเนินการทั้งหมด โดยจะต้องตั้งคณะกรรมการหรือบอร์ดขึ้นมา 3 ชุดที่เป็นอิสระต่อกันคือ บอร์ดสำนักงานสลากฯ บอร์ดกำกับดูแลกิจการสลาก และบอร์ดกองทุนพัฒนาสังคม เพื่อให้การดำเนินการเกิดความโปร่งใส
ข้อเรียกร้องนี้โอกาสจะเป็นจริงได้มากน้อยเพียงไร คงต้องจับตาดูต่อไปว่า ภาคประชาสังคมที่ถึงขนาดยอมผ่อนปรนการเฝ้าระวังเรื่องการพนัน แล้วหันมารวมตัวจับงานด้านแก้กฎหมายเพื่อสกัดหวยออนไลน์ และเคลียร์ความไม่โปร่งใสในองค์กรสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลจะประสบความสำเร็จสมใจหมายหรือไม่
