“นมแม่” วัคซีนพิเศษช่วยเด็กเล็กลดเสี่ยงมือเท้าปาก

แพทย์ชี้ นมแม่วัคซีนพิเศษช่วยเด็กเล็กลดเสี่ยง มือ เท้า ปาก ช่วยฆ่าไวรัสสารพัดชนิดยิ่งให้นานลูกยิ่งแข็งแรง หาไม่ได้จากนมผง เหตุกลไกผลิตภูมิต้านทานเด็กน้อยต้องให้แม่ช่วย

ศ.พญ.กุลกัญญา โชคไพบูลย์กิจ หน่วยโรคติดเชื้อ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ โรงพยาบาลศิริราช และมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย ภายใต้การสนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า จากสถานการณ์ระบาดของโรคมือเท้าปาก ลักษณะของโรคที่ส่วนใหญ่พบในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งพบว่ายิ่งอายุน้อยลงยิ่งมีความเสี่ยงสูงขึ้น เพราะร่างกายของเด็กยังมีภูมิคุ้มกันน้อย ต่างจากผู้ใหญ่ที่เมื่อติดเชื้อนี้แล้วจะไม่แสดงอาการ หรือแสดงอาการน้อยมาก การดูแลเด็กเล็กนอกจากเรื่องสุขอนามัยที่ดี การให้นมแม่ยังถือว่าเป็นวัคซีนชั้นดีที่จะป้องกันให้เด็กมีความเสี่ยงในการติดเชื้อได้น้อยลง เพราะนมแม่มีสารที่เสริมภูมิต้านทานหลายอย่างให้ทารก เช่น สารอิมมูโนโกลบูลิน ทั้งชนิดไอจีจี และไอจีเอ สารแลคโตเฟอร์ริน สารโอลิโกแซคคาไรด์ ซึ่งสารเหล่านี้มีมากที่สุดในช่วงหลังคลอดใหม่ๆ ที่เป็นนมน้ำเหลือง (โคโลสตรัม) และยังคงมีอยู่ตลอดเวลาที่แม่ให้นมลูก

ศ.พญ.กุลกัญญา กล่าวว่า มีการพิสูจน์ทางการแพทย์ชัดเจนว่า สารเหล่านี้จะปกป้องผิวเยื่อบุทางเดินอาหาร ลำไส้ และทางเดินหายใจ ทำให้เชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกายของทารกไม่ได้ และยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อไวรัสได้ ทั้งเอ็นเทอโรไวรัส (อีวี71) และไวรัสที่ก่อโรคทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจอีกหลายชนิด โดยมีการศึกษาว่าถ้าทารกได้รับนมแม่อย่างเดียวอย่างน้อย 2 สัปดาห์ จะลดการติดเชื้อเอ็นเทอโรไวรัสได้ครึ่งหนึ่งในช่วงอายุ 1 ขวบ ดังนั้น ยิ่งได้รับนมแม่ปริมาณมาก และยาวนานประสิทธิภาพในการปกป้องการติดเชื้อก็จะยิ่งมากขึ้นโดยเฉพาะถ้าเป็นการกินนมแม่อย่างเดียวโดยไม่กินนมผงเลย เพราะสารที่อยู่ในนมแม่ต่างจากสารสกัดที่อยู่ในนมผง อีกทั้งยังมีปริมาณมากกว่า ทำให้สามารถปกป้องลูกได้

“เมื่อร่างกายได้รับสิ่งแปลกปลอมจะผลิตภูมิต้านทานมาต่อสู้แต่เด็กมีกลไกการผลิตภูมิต้านทานที่ต่ำกว่าผู้ใหญ่ การกินนมแม่จึงเป็นการส่งต่อภูมิต้านทานจากแม่ไปสู่ลูกอย่างหนึ่ง โดยสารอิมมูโนโกลบูลิน เป็นสารที่อยู่เฉพาะในนมแม่ ทำให้ลูกมีภูมิต้านทานโรคต่างๆ ได้ดี ยิ่งให้นมลูกยาวนานก็จะยิ่งทำให้ลูกได้รับการคุ้มกันยาวนานขึ้น และนมแม่ ยังสะดวก สะอาด ไม่ต้องกังวลเรื่องการปนเปื้อนเชื้อโรค เป็นการส่งเสริมสายใยรักพัฒนาการ และความฉลาดให้ลูก การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่า” ศ.พญ.กุลกัญญา กล่าว

ศ.พญ.กุลกัญญา กล่าวว่าสำหรับการป้องกันโรคมือเท้าปาก โดยเฉพาะเมื่อมีการระบาดของโรค คือ 1.ไม่ควรนำเด็กเล็กไปในที่ชุมชนสาธารณะที่มีคนอยู่เป็นจำนวนมาก เช่น ห้างสรรพสินค้า ตลาด สระว่ายน้ำ 2.หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วย หรือการไอจามรดกัน 3.ล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหารและภายหลังการขับถ่าย และหลังเปลี่ยนผ้าอ้อมให้เด็กเล็กด้วยน้ำและสบู่ อย่าใช้เพียงแอลกอฮอล์เจล เพราะจะฆ่าเชื้อนี้ไม่ได้ และ 4.ใช้ช้อนกลาง หลีกเลี่ยงการใช้ของที่เข้าปากร่วมกัน รวมทั้งของเล่นเด็กเล็ก เพื่อป้องกันการติดต่อของโรค สำหรับอาการของเด็กมักเริ่มมีอาการป่วยภายใน 3-5 วัน หลังได้รับเชื้อ และบางคนอาจไม่แสดงอาการป่วยเลย ส่วนอาการป่วยที่พบในแต่ละคนมีความรุนแรงไม่เท่ากัน บางรายอาจมีอาการน้อย แต่บางรายมีอาการมาก คือ มีอาการไข้ร่วมกับตุ่มพองเล็กๆ หรือจุดแดงๆ เกิดขึ้นที่ผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้าและมีตุ่มขึ้นในปาก เหมือนแผลร้อนในบริเวณเพดานอ่อนลิ้นกระพุ้งแก้มทำให้เด็กไม่ดูดนมไม่กินอาหารเพราะเจ็บอาจมีน้ำลายไหล ในบางรายอาจมีแต่อาการไข้โดยไม่พบตุ่มขึ้น โดยส่วนใหญ่จะมีอาการ 3-5 วัน และหายได้เอง ส่วนน้อยจึงจะมีอาการรุนแรง