2 องค์กรประกาศเดินหน้าคุม E-Marketplace เต็มรูปแบบ หลังพบเสี่ยงผูกขาดแรง รายเล็กสู้ไม่ไหว กขค.จ่อออกมาตรการใหม่สกัดยักษ์ใหญ่ฮุบตลาด เพื่อให้ผู้บริโภคได้ความคุ้มค่า ปลอดภัย และได้เลือกอย่างเป็นธรรม ด้าน สคบ.ออกกฎผู้ขายต้องขึ้นทะเบียน วางหลักประกัน เพื่อแก้ปัญหา “ของไม่ตรงปก–ส่งช้า–โปรโมชันปลอม” หวังช่วยเพิ่มความคุ้มครองผู้ซื้อ
วันนี้( 9 ธ.ค.) สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (สำนักงาน กขค.)ร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) จัดงานสัมมนาสาธารณะ “ดิจิทัลมาร์เก็ต: แข่งขันได้ ซื้อขายสบายใจ” ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญที่ทั้งสองหน่วยงานบูรณาการความร่วมมือยกระดับการกำกับดูแลธุรกิจดิจิทัลแพลตฟอร์ม โดย สำนักงาน กขค. มุ่งกำกับดูแลผู้ประกอบธุรกิจทุกระดับเพื่อให้มีการแข่งขันทางการค้าที่เสรีและเป็นธรรม ขณะที่สคบ. มุ่งปกป้องคุ้มครองสิทธิของผู้บริโภค ซึ่งการแข่งขันที่เป็นธรรมย่อมเป็นเครื่องมือในการคุ้มครองผู้บริโภคในระยะยาวอย่างยั่งยืน
ทั้งนี้นายไมตรี สุเทพากุล ประธานกขค. กล่าวเปิดงาน พร้อมด้วย นายรณรงค์ พูลพิพัฒน์ เลขาธิการสคบ. ได้กล่าวนำก่อนเข้าสู่ช่วงของการเสวนา และนายมนยศ วรรธนะภูติ รองเลขาธิการกขค.กล่าวถึงวัตถุประสงค์ของงานสัมมนาครั้งนี้ ว่า จัดขึ้นเพื่อเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจ และแลกเปลี่ยนประสบการณ์ด้านกฎหมาย นโยบายการแข่งขันทางการค้า และการคุ้มครองผู้บริโภค ใน 3 ประเด็นสำคัญ คือ 1.พัฒนาการของเทคโนโลยีที่มีบทบาทต่อเศรษฐกิจและสังคม 2. บทบาทของกฎหมายการแข่งขันทางการค้า และกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคในยุคดิจิทัล 3. ความร่วมมือระหว่างสองหน่วยงาน เพื่อเสริมสร้างระบบเศรษฐกิจดิจิทัลที่เป็นธรรมและยั่งยืน
พลตำรวจโทพิทยา ศิริรักษ์ กรรมการกขค. กล่าวว่า กขค. มีหน้าที่โดยตรงในการกำกับดูแลการแข่งขันให้เกิดความเป็นธรรมแก่ผู้ประกอบธุรกิจทุกระดับ โดยในตลาดดิจิทัลแพลตฟอร์มหากมีการแข่งขันที่มีประสิทธิภาพย่อมเปิดโอกาสให้ผู้เล่นรายใหม่สามารถเข้าสู่ตลาดได้ โดยปราศจากการบิดเบือนกลไกตลาด ที่ผ่านมา สำนักงาน กขค. ได้รับเรื่องร้องเรียนเกี่ยวกับปัญหาในการประกอบธุรกิจในตลาดดิจิทัลแพลตฟอร์ม ที่อาจเข้าข่ายเป็นการกระทำความผิดตามกฎหมายการแข่งขันทางการค้า เช่น การบังคับร่วมโปรโมชัน การปรับขึ้นค่าธรรมเนียมอย่างไม่เป็นธรรม การให้สิทธิพิเศษแก่สินค้าหรือบริการของตนเองเหนือคู่แข่งโดยกำหนดให้มีการแสดงผลการค้นหาที่เด่นกว่าหรือการจำกัดการเข้าถึงข้อมูลของคู่แข่ง เป็นต้น ทั้งนี้ สำนักงาน กขค. ได้จัดทำร่าง ประกาศคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า เรื่อง แนวทางพิจารณาการปฏิบัติทางการค้าที่ไม่เป็นธรรม และการกระทำอันเป็นการผูกขาด หรือลดการแข่งขัน หรือจำกัดการแข่งขันในการประกอบธุรกิจแพลตฟอร์มหลายด้าน (Multi-sided Platform) ประเภทธุรกิจบริการดิจิทัลแพลตฟอร์มซื้อขายสินค้าหรือบริการ (E-Commerce) โดยร่างประกาศดังกล่าวครอบคลุมพฤติกรรมการประกอบธุรกิจในตลาดดิจิทัลแพลตฟอร์ม ภายใต้กฎหมายการแข่งขันทางการค้า ซึ่งขณะนี้ผ่านการรับฟังความคิดเห็นทั้งจากสาธารณชน ผู้ประกอบธุรกิจให้บริการดิจิทัลแพลตฟอร์ม ธุรกิจอีคอมเมิร์ซ ผู้ขายสินค้าบนแพลตฟอร์ม บริษัทที่ปรึกษากฎหมาย รวมถึงผู้มีส่วนได้เสียต่าง ๆ เรียบร้อยแล้ว
"ปัจจุบัน กขค. ได้พิจารณาร่างประกาศดังกล่าวเสร็จสิ้นแล้ว อยู่ระหว่างการปรับปรุงของสำนักงาน กขค. คาดว่าจะแล้วเสร็จประมาณปลายเดือนมกราคม 2569 ก่อนที่จะประกาศใช้บังคับต่อไป และเมื่อการแข่งขันในตลาดดิจิทัลแพลตฟอร์มเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประโยชน์สูงสุดย่อมเกิดกับผู้บริโภคโดยรวม"
ด้านนายรณรงค์ พูลพิพัฒน์ เลขาธิการสคบ.กล่าวว่า อำนาจหน้าที่ของ สคบ. นอกจากจะต้องดูแลคุ้มครองสิทธิของผู้บริโภคแล้ว ยังมีอำนาจหน้าที่ในการกำกับดูแลผู้ประกอบธุรกิจซื้อขายออนไลน์หรือที่เรียกว่า “ตลาดแบบตรง”ตามพ.ร.บ.ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 ซึ่งกฎหมายดังกล่าวกำหนดให้ผู้ประกอบธุรกิจซื้อขายออนไลน์ที่เข้าเกณฑ์ต้องยื่นจดทะเบียนธุรกิจตลาดแบบตรงกับ สคบ. รวมถึงต้องวางหลักประกันเพื่อนำมาใช้ในกรณีที่เกิดความเสียหายต่อผู้บริโภคด้วย
"ที่ผ่านมา สคบ. ได้รับเรื่องร้องเรียนจากผู้บริโภคที่ซื้อสินค้าผ่านช่องทางออนไลน์หลายกรณี ทั้งกรณีสินค้าไม่มีคุณภาพมาตรฐาน สินค้าไม่ตรงปก รวมทั้งปัญหาเกี่ยวกับการขนส่งสินค้า เช่น สินค้าชำรุดเสียหายจากการขนส่ง การส่งสินค้าล่าช้ากว่ากำหนด และยังมีการร้องเรียนปัญหาเรื่องโปรโมชัน หรือการให้ส่วนลดที่ไม่เป็นไปตามที่ผู้ขายหรือแพลตฟอร์มโฆษณาไว้ กรณีปัญหาดังกล่าวหากผู้ประกอบธุรกิจมีการจดทะเบียนธุรกิจแบบตรงก็จะทำให้ สคบ. สามารถติดตามกำกับดูแลได้ง่ายขึ้น ซึ่งท้ายที่สุดแล้ว จะช่วยกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาคุณภาพสินค้าและการให้บริการ และช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้บริโภค ซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์ทั้งต่อผู้ประกอบธุรกิจและผู้บริโภคในระยะยาวต่อไป"
สำหรับในเวทีสัมมนาสาธารณะครั้งนี้มีการแลกเปลี่ยนมุมมองเกี่ยวกับ การกำกับดูแลผู้ประกอบธุรกิจและการคุ้มครองผู้บริโภคในธุรกิจ E-Marketplace โดยรศ.สุธรรม อยู่ในธรรมรองประธานกขค. ผู้ดำเนินรายการ ได้ร่วมพูดคุยกับ ดร.ประถมพงศ์ ศรีนวล ผู้อำนวยการสำนักวิชาการและจัดการทรัพยากรโทรคมนาคม สำนักงาน กสทช. และ ดร.วสันต์ ภัทรอธิคม ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ สวทช. ฉายภาพตลาดยุคดิจิทัลแพลตฟอร์มที่อาจมีความเสี่ยงในการผูกขาดแบบ Winner Take All ที่รายอื่นไม่สามารถเข้ามาแข่งขันได้
ขณะที่หม่อมหลวงปรียทิพย์ เทวกุล ผู้อำนวยการฝ่ายโครงสร้างตลาดและระบบธุรกิจ สำนักงาน กขค. พร้อมด้วย นายณัชภัทร ขาวแก้ว นักสืบสวนสอบสวนชำนาญการพิเศษ สคบ. ดร.อัครพล ฮวบเจริญ ผู้อำนวยการฝ่ายแสวงหาข้อเท็จจริง สำนักงาน กขค. และ นางวิมลรัตน์ รุกขวรกุล เตริยาภิรมย์ ผู้อำนวยการส่วนความร่วมมือกับต่างประเทศ สคบ. ก็ได้ร่วมกันฉายภาพตลาดธุรกิจ E-Marketplace ซึ่งจากผลการศึกษาพบว่า มีความกระจุกตัวสูงและมีอุปสรรคในการเข้าสู่ตลาดอย่างมีนัยสำคัญ ตลาดธุรกิจ E-Marketplace จึงอาจมีแนวโน้มที่จะเข้าสู่การผูกขาด และส่งผลกระทบต่อการแข่งขันในวงกว้าง โดยกรณีดังกล่าวหลายประเทศได้ใช้วิธีการกำกับดูแลทั้งแบบ Ex-post และ Ex-ante เพื่อป้องกันพฤติกรรมที่อาจส่งผลกระทบต่อการแข่งขัน โดยประเทศไทยกำลังพัฒนาเครื่องมือกำกับดูแลในทิศทางเดียวกัน นอกจากนี้สคบ. ยังมุ่งเน้นว่ามุ่งเน้นการสนับสนุนให้ผู้บริโภคดูแลตนเองได้ โดยใช้กฎหมายและแนวทางปฏิบัติจากต่างประเทศเป็นเครื่องมือในการกำกับดูแลคนกลางและแพลตฟอร์ม อันจะช่วยเสริมสร้างประสิทธิภาพการกำกับดูแลตลาดดิจิทัลในอนาคต
อย่างไรก็ตามท้ายการสัมมนานายรณรงค์ พูลพิพัฒน์ เลขาธิการสคบ. และ นายธีรวัฒน์ ทิพย์รัตน์ รองเลขาธิการกขค.ได้ตอกย้ำถึงความร่วมมือในการกำกับดูแลธุรกิจดิทัลแพลตฟอร์มเพื่อผู้ประกอบธุรกิจและผู้บริโภคระหว่างสำนักงาน กขค. กับ สคบ. โดยมุ่งเน้นเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับดิจิทัลมาร์เก็ต เพื่อให้เกิดการประกอบธุรกิจอย่างมีธรรมาภิบาล อันจะนำประโยชน์สูงสุดมาสู่ประชาชนซึ่งเป็นผู้บริโภคโดยรวม ซึ่งจะมีสินค้า บริการ และนวัตกรรมต่าง ๆ ให้เลือกอย่างหลากหลายในราคาที่เหมาะสมถือเป็นการคุ้มครองสวัสดิภาพของผู้บริโภคอย่างยั่งยืน
