ถึงคิว! เข้มจัดหารายได้ "งานประเพณี-งานวัด" ป.ป.ช. แนะมหาดไทย จับตางานประเพณีท้องถิ่น "จัดจ้างวิธีพิเศษ" เอกชนร่วมบริหารจัดการ "มหรสพ-รถสุขา-ค่าเช่าพื้นที่ขายสินค้า/อาหาร-เก็บค่าจอดรถ" หลัง อปท. อ้าง กิจกรรมสาธารณะจัดหารายได้ ยกเคสงาน "เรือพระ กาชาดประจำจังหวัด บุญสารทเดือนสิบ พบกระบวนการจัดจ้างฯ ส่อเอื้อประโยชน์เงินรั่วไหล "ส่อทุจริต" 3 ขั้นตอน จัดซื้อจัดจ้างมิชอบ -จัดการรายได้จากการจัดงาน-ใช้พื้นที่สาธารณประโยชน์จัดงาน โดยไม่ขออนุญาตให้ถูกต้อง
วันนี้ (25 ส.ค.2568) มีรายงานจากระทรวงมหาดไทย เปิดเผยว่า เมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี (สลค.) เวียนมติที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.)19 ส.ค. ถึงรัฐมนตรีว่ากากระทรวงมหาดไทย
หลังครม. มีมติรับทราบ ข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตในการจัดงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) กรณีศึกษาการจัดงานประเพณี ตามที่คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) เสนอ
พร้อมทั้งมอบหมายให้ กระทรวงมหาดไทย เป็นหน่วยงานหลักรับเรื่องนี้ ไปพิจารณาร่วมกับกระทรวงการคลัง สำนักงานคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ก.ก.ถ.) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ได้ข้อยุติ และสรุปผลพิจารณาส่งให้ สลค. ภายใน 30 วัน เพื่อนำเสนอ ครม. ต่อไป
ทั้งนี้ ข้อเสนอแนะ กรณีศึกษาการจัดงานประเพณี ของ ป.ป.ช. มีใจความที่น่าสนใจ ระบุว่า อปท. ซึ่งมีหน้าที่ และอำนาจในการดูแลจัดทำบริการสาธารณะ และกิจกรรมสาธารณะ เช่น งานประเพณีตามเทศกาล วันสำคัญ ของชาติ วันสำคัญทางประวัติศาสตร์ งานประเพณีเฉพาะในพื้นที่ของ อปท. หรือวันอื่นๆ ตามมติครม. เป็นต้น
อปท. ที่ตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีสำหรับการจัดงานไว้ในเทศบัญญัติ ข้อบัญญัติ และเบิกค่าใช้จ่ายในการจัดงานตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการเบิกจ่ายค่าใช้จ่ายในการจัดงานการจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬาและการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2564
เช่น ลักษณะการจัดงานเอง หรือจัดร่วมกับหน่วยงานของรัฐ หรือหน่วยงานอื่น โดยการจัดงานงานใหญ่ๆ อาจมีความจำเป็นต้องให้เอกชนที่มีความเชี่ยวชาญในแต่ละเรื่องเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการ เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่ประชาชนในท้องถิ่นมากกว่าการที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะจัดเอง
เช่น การจัดงานเทศกาลประจำปี หรือการจัดงานประเพณี องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอาจจ้างเอกชนตกแต่งและจัดสถานที่ โฆษณา ประชาสัมพันธ์งาน จัดมหรสพ และบริการรถสุขา เป็นต้น
นอกจากนี้ พบว่ายังให้เอกชนเข้ามาบริหารจัดการ ทั้งงานเรือพระ งานฉลองรัฐธรรมนูญ หรืองานกาชาดของจังหวัด งานบุญสารทเดือนสิบ โดยผู้ที่ได้รับเลือกเป็นผู้จัดงานจะเข้ามาใช้พื้นที่ของส่วนราชการในการจัดงาน
โดยกระบวนการคัดเลือกเอกชนให้เข้ามาบริหารจัดการอาจมีลักษณะเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กับเอกชนบางรายหรืออาจผูกขาดผู้ประกอบการรายเดิม เนื่องจากหลีกเลี่ยงไม่ให้มีการประมูลงาน โดยเน้น "การจัดจ้างโดยวิธีพิเศษ"
ประกอบกับพบปัญหาจากการบริหารจัดการรายได้จากการจัดงาน โดยผู้รับจัดงานได้รับเอกสิทธิ์ในการบริหารจัดการพื้นที่ รวมถึงเก็บค่าเช่าพื้นที่ทขายสินค้า ตลอดจนมีการเรียกเก็บค่าที่จอดรถ และค่าบริการในการใช้ห้องสุขาจากประชาชนที่มาเที่ยวในงาน
รวมถึงกลุ่มร้านค้าที่อยู่ในท้องถิ่นจะต้องจ่าย ค่าเช่าพื้นที่ขายสินค้าในราคาสูงกว่ากลุ่มร้านค้าคาราวานสินค้าที่มากับผู้จัดงานหรือผู้ประมูลงาน
"ประชาชนเดือดร้อน รายได้ อปท.รั่วไหล เหตุไม่ได้จัดเก็บค่าเช่าพื้นที่จากผู้ประกอบการแต่อย่างใด และอาจเกิดความเสี่ยงต่อการเรียกรับทรัพย์สิน หรือประโยชน์ตอบแทนเพื่อแลกกับการเป็นผู้ได้รับคัดเลือกจัดงาน"
ปปช.พบว่า ในปัจจุบันยังคงปรากฏเป็นปัญหาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรณี ให้เอกชนเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการ
โดยพบประเด็นสำคัญที่อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการทุจริต จำนวน 3 ประเด็น ได้แก่ 1.ปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างโดยมิชอบ 2.ปัญหาการจัดการรายได้จากการจัดงาน และ 3.ปัญหาการใช้พื้นที่สาธารณประโยชน์จัดงาน โดยไม่ขออนุญาตให้ถูกต้อง
ทั้งนี้ ปัญหาดังกล่าวอาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการทุจริตในกระบวนการจัดซื้อ จัดจ้างโดยเอื้อประโยชน์ให้เอกชนรายใดรายหนึ่ง ส่งผลให้หน่วยงานของรัฐสูญเสียงบประมาณเกินความจำเป็น และใช้จ่ายงบประมาณไปโดยไม่เหมาะสม ตลอดจนส่งผลกระทบต่อความโปร่งใสในการดำเนินงานขององค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นได้
ป.ป.ช. มีข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างโดยมิชอบ เสนอ กระทรวงมหาดไทย ควรกำกับดูแลและกำชับให้ อปท. ดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างตาม พ.ร.บ.การจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 และระเบียบ กฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันมิให้รัฐสูญเสียงบประมาณเกินความจำเป็นและใช้จ่ายงบประมาณไปโดยไม่เหมาะสม
ขณะที่ อปท. ควรดำเนินการจ้างให้เป็นไปตามขั้นตอนการจัดซื้อจัดจ้างของ พ.ร.บ.การจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 และกำหนดรายละเอียดหลักเกณฑ์ในการเลือกผู้รับจ้าง โดยเปิดโอกาสให้มีการแข่งขันราคา คำนึงถึงประโยชน์ของหน่วยงานของรัฐวัตถุประสงค์ของการจัดงานเป็นสำคัญ
"โดยเฉพาะการจัดงานที่มีขนาดใหญ่ ซึ่งมีสัดส่วนของกลุ่มคนที่มีส่วนร่วมในพื้นที่ระดับจังหวัด อำเภอ เทศบาล และองค์การบริหารส่วนตำบลพอสมควร และมีรายได้เกิดขึ้นจากการจัดงาน"
โดยอย่างน้อยขอบเขตของงาน (TOR) จะต้องมีสาระสำคัญตามหนังสือคณะกรรมการวินิจฉัยปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ กรมบัญชีกลาง ด่วนที่สุด ที่ กค (กวจ) 0405/ว 159 ลงวันที่ 20 มี.ค.2566
เช่น ความเป็นมา วัตถุประสงค์ คุณสมบัติของผู้ยื่นข้อเสนอ และรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของพัสดุที่จะดำเนินการจัดซื้อ หรือขอบเขตของงานที่จะดำเนินการจัดจ้าง และเอกสารแนบท้ายอื่นๆ เป็นต้น เพื่อให้การใช้ดุลยพินิจมีความรัดกุมมากขึ้นและเป็นมาตรฐานเดียวกัน
อปท. ยังควรเผยแพร่เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการจัดซื้อจัดจ้าง ข้อมูลการจัดงานและการใช้งบประมาณ หลังจากเสร็จสิ้นการดำเนินงานแต่ละขั้นตอน เช่น สัญญาการปรับแก้ไขสัญญา ฎีกาเบิกจ่ายเงิน ปฏิทินการจัดงาน สถานที่ที่ใช้จัดงาน ช่วงระยะเวลาการจัดงาน รายได้และค่าใช้จ่ายในการจัดงาน เป็นต้น
โดยเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์ของหน่วยงาน หรือปิดประกาศ ณ สถานที่ตั้งของ อปท.อีกทั้งเปิดช่องทางรับข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดงานและการจัดซื้อจัดจ้างเพื่อป้องกันการทุจริตและให้ประชาชนสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการตรวจสอบการจัดซื้อจัดจ้างได้
มหาดไทย บังควรวางแนวทางตรวจสอบภายในประจำปี โดยกำหนดให้มีแผนการตรวจสอบการดำเนินโครงการ/กิจกรรม และวิธีปฏิบัติด้านการเงินการคลังต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอปท. ทุกปี
โดยเฉพาะการจัดงานที่มีการจัดเก็บรายได้ เพื่อป้องกันมิให้หน่วยงานของรัฐเสียโอกาสในการจัดเก็บรายได้และให้ อปท.ดำเนินการให้ถูกต้องตามระเบียบและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
"ควรจัดทำคู่มือแนวทางปฏิบัติในการจัดงานตามระเบียบฯ การเบิกค่าใช้จ่ายในการจัดงาน การจัดกิจกรรมสาธารณะ การส่งเสริมกีฬา และการแข่งขันกีฬาฯ โดยเฉพาะการกำหนดแนวทางหรือวิธีปฏิบัติในการจัดงานร่วมกับหน่วยงานอื่นให้ชัดเจน
เช่น จัดทำสัญญาหรือข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษร แบ่งพื้นที่ให้ร้านค้าชุมชน หรือสินค้า OTOP เข้ามาขายสินค้าภายในงาน หรือกำหนดเงื่อนไขในการกำหนดอัตราค่าเช่ามิให้เป็นการเอารัดเอาเปรียบผู้ขายสินค้าในท้องถิ่นเกินควร
หรือให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพิจารณาหน่วยงานที่จะเข้ามาจัดงานร่วมกับ อปท. เป็นต้น
และเผยแพร่คู่มือแนวทางปฏิบัติการจัดงานตามระเบียบฯ การเบิกค่าใช้จ่าย รวมถึงวิธีปฏิบัติในการจัดงานร่วมกับหน่วยงานอื่น ผ่านทางเว็บไซต์ของหน่วยงาน
นอกจากนี้ อปท. ควรกำหนดกิจกรรมที่จะดำเนินการให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของโครงการเป็นสำคัญ
เช่น การจัดงานประเพณี หรืองานเทศกาล กิจกรรมที่จะดำเนินการต้องแสดงถึงการสืบสานศิลปวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงาม มิใช่กิจกรรมที่มุ่งแสวงหากำไรเป็นหลักสำคัญ
" ซึ่งควรเป็นลักษณะของการให้บริการประชาชนมากกว่าการจัดเก็บรายได้ เป็นต้น เพื่อให้การจัดงานไม่เป็นการเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายให้กับประชาชน และบรรลุวัตถุประสงค์ในการจัดงานอย่างแท้จริง"
ขณะเดียกวัน ควรจัดเตรียมความพร้อมในการจัดงานล่วงหน้า โดยสำรวจพื้นที่ที่จะใช้จัดงานว่าอยู่ในความรับผิดชอบของส่วนราชการใด และจัดทำแผนที่แสดงที่ตั้งบริเวณที่ดินที่จะใช้ประโยชน์
และแผนงานในการบริหารจัดการพื้นที่ที่จะขออนุญาตใช้ประโยชน์ก่อนจะดำเนินการจัดงานและขออนุญาตใช้พื้นที่ดังกล่าว ให้ถูกต้องตามระเบียบกฎหมาย
เพื่อป้องกันความเสี่ยงต่อการใช้พื้นที่ทับซ้อนก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างหน่วยงานที่ใช้พื้นที่ร่วมกัน หรือระหว่างผู้จัดงานกับชุมชนโดยรอบ
และใช้พื้นที่ผิดวัตถุประสงค์อันส่งผลให้หน่วยงานของรัฐสูญเสียโอกาสในการจัดเก็บรายได้ และประชาชนขาดประโยชน์ในการใช้ที่ดินสาธารณประโยชน์.
