วันนี้(27 มี.ค.)ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ (ดร.แดน) ประธานสถาบันการสร้างชาติ และนักวิชาการอาวุโส มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด กล่าวถึง ปัญหาการดูงานขององค์กรภาครัฐของประเทศไทย ซึ่งเป็นการดูงานที่ไม่คุ้มค่า ไม่ได้ผลลัพธ์จริง และไม่ได้ประโยชน์ ซึ่งจากข่าวล่าสุดเกี่ยวกับ การไปดูงานต่างประเทศของบอร์ดประกันสังคมที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก ในเรื่องการใช้งบประมาณอย่างฟุ่มเฟือยและไม่โปร่งใส ทั้งการเดินทางด้วยเครื่องบินชั้นเฟิร์สคลาสและการนอนโรงแรมหรู 5 ดาว นับเป็นหนึ่งตัวอย่างที่อาจสะท้อนปัญหาการดูงานของหน่วยงานรัฐทั้งระบบ
ดร.แดน กล่าวว่า การดูงานของภาครัฐมีมานานแล้ว ซึ่งเป็นวิธีปกติในการเรียนรู้ที่มีอยู่ทั่วโลก โดยหลักการไม่มีปัญหาอะไรหากเป็นดูงานอย่างถูกวิธี อย่างไรก็ดี การดูงานของภาครัฐที่ต้องใช้เงินหลวงควรปฏิบัติแตกต่างจากการดูงานของภาคเอกชนหรือบุคคลที่จ่ายด้วยเงินส่วนตัว การใช้เงินสาธารณะต้องคำนึงถึงประโยชน์ของสาธารณะเป็นที่ตั้ง ผู้นำองค์กรภาครัฐไม่ใช่เจ้าของเงิน แม้ว่าจะมีอำนาจที่จะใช้เงินก็ตาม แต่การใช้อำนาจรัฐ ต้องเป็นไปอย่างถูกต้อง เหมาะควร และมีประสิทธิสภาพ ผู้บริหารภาครัฐต้องกำกับการใช้เงินให้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ ถูกทำนองคลองธรรม แยกผิดแยกถูกได้ มีความเหมาะสม และใช้งบประมาณให้มีประสิทธิสภาพ
“คนที่ถืออำนาจรัฐ ต้องถ่อมตัว อย่าคิดว่าตัวเองมีอำนาจบาตรใหญ่ ใช้เงินหลวงต้องยิ่งระวัง และต้องใช้จ่ายอย่างมีจิตที่เห็นแก่สาธารณะ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การดูงานของหลักสูตรต่าง ๆ ที่จัดโดยหน่วยงานภาครัฐและใช้เงินหลวง ซึ่งผู้ที่เข้าอบรมส่วนใหญ่เข้ามาเพื่อหาคอนเน็คชั่นหรือเครือข่าย เพื่อแสวงหาประโยชน์ส่วนตน และมักไม่ค่อยมีใครมารวมตัวเพื่อประโยชน์ส่วนรวมมากนัก หน่วยงานภาครัฐที่จัดหลักสูตรเหล่านี้จะต้องคิดให้รอบคอบในการใช้งบประมาณในการดูงาน โดยมีการประเมินผลลัพธ์ของการดูงาน ด้วยดัชนีชี้วัดที่ชัดเจน”
ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ แนะนำว่า ก่อนและหลังการเรียนหลักสูตรต่าง ๆ ควรวัดผลให้เห็นชัด หากหลักสูตรใดเข้าเกณฑ์ว่า ไม่เกิดประโยชน์อย่างแท้จริง หลักสูตรนั้นควรได้รับการปฏิรูป เปลี่ยนหลักการ หรือล้มเลิกไป ไม่ควรจัดให้มีหลักสูตรต่อไป โดยไม่มีประโยชน์ในการพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงคน และวัดผลได้น้อยมาก ทั้งในด้านการได้รับข้อมูล ความรู้ ปัญญา และความดี ทั้งนี้ผู้ที่เข้าอบรมควรได้รับการปรับปรุงทัศนคติให้ถูกต้อง มีจิตสำนึกดีขึ้นในการรับใช้ชาติ เป็นคนดี เก่ง กล้ามากขึ้น และต้องมีตัวชี้วัดสำหรับการวัดผลอย่างจริงจัง ในเรื่องการใช้เงินงบประมาณของรัฐในการจัดหลักสูตรต่าง ๆ และการดูงานของทุกกระทรวง
“การแก้ปัญหาการใช้งบดูงานฟุ่มเฟือยและไม่เกิดประโยชน์ ต้องผ่าตัดตั้งแต่ระดับนายกรัฐมนตรีลงมา เพื่อควบคุมให้เกิดผลประโยชน์แก่ประเทศชาติ อย่าปล่อยให้ฝ่ายการเมืองสมคบคิดกับฝ่ายข้าราชการประจำในการจัดอบรมหลักสูตร เพื่อเอาเงินหลวงมาใช้สร้างคอนเน็คชั่นส่วนตัวให้กับฝ่ายการเมืองหรือฝ่ายอื่น ๆ สำนักงบประมาณและหน่วยงานตรวจสอบการใช้งบประมาณ ต้องกล้าลุกขึ้นมาวิเคราะห์ผลลัพธ์ให้จริงจัง ไม่ใช่ให้งบประมาณไปเรื่อย ๆ เพราะหลักสูตรส่วนใหญ่ถูกวิจารณ์ทั้งหมด โดยเฉพาะเรื่องการศึกษาดูงานที่ผิดที่ผิดทาง ไม่ได้ศึกษาลงลึกในรายละเอียด ฉาบฉวย ผิวเผิน แต่ใช้เวลาส่วนใหญ่เพื่อไปเที่ยวเป็นหลัก ดังนั้นต้องมีการติดตามผลและวัดผลลัพธ์ว่า เมื่อไปดูงานแล้ว ได้ประโยชน์จริงหรือไม่”
ประธานสถาบันการสร้างชาติ ระบุว่า การปฏิรูปการดูงานให้มีประสิทธิสภาพนั้น อาจใช้โมเดลการดูงานของสถาบันการสร้างชาติ (NBI) เป็นต้นแบบได้ แม้ NBI ไม่ใช่หน่วยงานของรัฐและไม่ใช้เงินหลวง แต่พยายามสร้างชาติอย่างจริงจัง โดยพยายามสร้างต้นแบบการดูงานที่ดีที่สุดในโลก ซึ่งผู้เข้าอบรมต้องใช้เงินส่วนตัวในการเข้าร่วมหลักสูตรและไปดูงาน สถาบันเลือกไปดูงานต่างประเทศเพื่อเรียนรู้สิ่งที่ประเทศนั้น ๆ เก่งที่สุดในโลก และพยายามดูงานให้ครบทุกด้าน เพื่อเรียนรู้ในสิ่งที่ไม่อาจเรียนรู้ได้จากการค้นคว้าเอกสารหรือสื่อทั้งหมด และนำสิ่งที่เรียนรู้กลับมาทำให้ประเทศไทยเก่งที่สุด ส่วนการออกแบบเส้นทางการดูงาน ให้น้ำหนักกับการดูงานเต็มที่ 100 เปอร์เซ็นต์ บวกกับการได้รับความเพลิดเพลินด้วย 100 เปอร์เซ็นต์ ไม่ใช่ดูงานและท่องเที่ยวอย่างละครึ่ง
“ผมขอเรียกร้องผู้ที่มีอำนาจในทุกหน่วยงานและทุกระดับชั้น ทั้งระดับอธิบดี ปลัดกระทรวง และนายกรัฐมนตรี ให้ลุกขึ้นมา กล้าหาญทางการเมือง กล้าหาญทางคุณธรรม ตัดสินใจผ่าตัดหลักสูตรอบรมต่าง ๆและการดูงานที่รวมอยู่ในหลักสูตรและนอกหลักสูตร ผ่าตัดทั้งระบบเพื่อให้เกิดประโยชน์อย่างแท้จริง และหวังว่า เราจะเกิดการปฏิวัติการอบรมและดูงานภาครัฐให้คุ้มค่าที่สุดนับตั้งแต่ปี 2568 นี้เป็นต้นไป” ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ กล่าว
