ศาลปกครองสูงสุด แถลงคดีชาวบ้านชุมชนคลิตี้ล่าง ทองผาภูมิ กาญจนบุรี ประสบลำห้วยปนเปื้อนสารตะกั่ว เผยกรมควบคุมมลพิษทำผิด พ.ร.บ.ส่งเสริมสิ่งแวดล้อมปี 35 สมควรแก้คำพิพากษาชดใช้เงินจากเดิม 3 หมื่นเป็น 1.7 แสนต่อราย ด้านทนายความเผยชาวบ้านเรียกร้องให้ฟื้นฟูลำห้วยโดยเร็ว ชี้ชดใช้เงินแค่เยียวยาบางส่วน ด้านชาวบ้านเผยต้องซื้อน้ำมาดื่ม ทนอาบน้ำ กินปลาในห้วยเพราะไม่มีเงินซื้อ
วันนี้ (26 มิ.ย.) ศาลปกครองสูงสุด ออกนั่งบัลลงก์พิจารณาคดีครั้งแรกในคดีที่กรมควบคุมมลพิษยื่นอุทธรณ์คำพิพากษาศาลปกครองกลาง ที่มีคำพิพากษาเมื่อวันที่ 6 พ.ค. 2551 ว่า กรมควบคุมมลพิษละเลยต่อหน้าที่ กรณีไม่ดำเนินการเรียกค่าเสียหายหรือค่าสินไหมทดแทนจากบริษัท ตะกั่วคอนเซนเตรทส์ (ประเทศไทย) จำกัด และปฏิบัติหน้าที่ในการฟื้นฟูหรือระงับการปนเปื้อนของสารตะกั่วล่าช้าเกินสมควร จนเป็นเหตุให้ชาวบ้านชุมชนคลิตี้ล่าง ต.ชะแล อ.ทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี จำนวน 22 รายที่เป็นผู้ฟ้องคดี ได้รับความเสียหาย จึงให้ชดใช้ค่าเสียหายแก่ชาวบ้านชุมชนคลิตี้ล่างผู้ฟ้องคดี รายละ 33,783 บาท รวมค่าเสียหายทั้งสิ้น 743,226 บาท ทั้งนี้ ภายใน 90 วันนับแต่วันที่คดีถึงที่สุด ส่วนค่าธรรมเนียมศาลให้คืนแก่ชาวบ้านชุมชนคลิตี้ล่างทั้ง 22 ราย ตามส่วนแห่งการชนะคดี
โดยในการพิจารณาครั้งนี้เป็นการให้นายภาณุพันธ์ ชัยรัต ตุลาการหัวหน้าคณะศาลปกครองชั้นต้นประจำศาลปกครองสูงสุด ซึ่งเป็นตุลาการผู้แถลงคดี แถลงความเห็นส่วนตัวที่ไม่ผูกพันการพิจารณาขององค์คณะ ซึ่งนายภานุพันธุ์ เห็นว่า กรมควบคุมมลพิษมีความผิดตาม พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ.2535 และมีหน้าที่ต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหายให้แก่ชาวบ้านคลิตี้ ในส่วนค่าอาหารรายละ 700 บาทต่อเดือน ตั้งแต่เดือน พ.ย. 2545 ถึง 21 มิ.ย. 2552 เป็นเวลา 80 เดือน เป็นเงินคนละ 56,000 บาท และรับผิดชอบชดใช้ค่าเสียหายในส่วนที่ชาวบ้านต้องเสียประโยชน์จากป่าและลำห้วยคลิตี้ตามวิถีการดำเนินชีวิตดั้งเดิมอีกคนละ 1,000 บาทต่อเดือน หรือ 12,000 บาทต่อปี ตั้งแต่วันที่ 21 มิ.ย.2542 ถึง 21 มิ.ย. 2552 เป็นเวลา 10 ปี เป็นเงินอีกคนละ 120,000 บาท
ทั้งนี้ ในฐานะกรมควบคุมมลพิษที่เป็นหน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่ชดใช้ค่าเสียหายหรือค่าทดแทนแทนรัฐ ตามตาม พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ.2535 ดังนั้นโดยสรุปสมควรที่ศาลปกครองสูงสุดจะมีคำพิพากษาแก้คำพิพากษาของศาลปกครองกลาง เพิ่มเงินชดใช้ให้ชาวบ้านคลิตี้ผู้ฟ้องคดีทั้ง 22 ราย จากคนละ 33,783 บาทเป็นคนละ 176,000 บาท รวมทั้งสิ้น 3,872,000 บาท และให้คืนค่าธรรมเนียมศาลทั้งหมดแก่ชาวบ้านคลิตี้ผู้ฟ้องคดีทั้ง 22ราย ทั้งนี้หลังการพิจารณาองค์คณะศาลปกครองสูงสุดยังไม่ได้นัดวันฟังคำพิพากษา เพียงแต่แจ้งต่อทนายฝ่ายผู้ฟ้องว่าจะดำเนินการตัดสินโดยเร็ว
ด้านนายสุรชัย ตวงงาม ทนายความ ผู้อำนวยการโครงงานยุติธรรมสิ่งแวดล้อม สภาทนายความ กล่าวว่า สิ่งที่ชาวบ้านเรียกร้องคือขอให้กรมควบคุมมลพิษไปกำหนดมาตรการฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมที่มีการปนเปื้อน เพื่อให้ชาวบ้านสามารถใช้ชีวิตปกติ และใช้ประโยชน์ในทรัพยากรธรรมชาติได้ตามเดิม ซึ่งตุลาการผู้แถลงคดีก็ยังไม่ได้ออกคำสั่งดังกล่าว โดยการชดใช้ค่าเสียหายก็เป็นการเยียวยาเพียงบางส่วน แต่หากการปนเปื้อนสารตะกั่วยังมีอยู่ ความเสียหายก็ยังต่อเนื่องไม่รู้จบสิ้น การแก้ปัญหาที่ยั่งยืนก็คือการฟื้นฟูลำห้วยคลิตี้ให้กลับมามีสภาพดีโดยเร็ว ใช้ชาวบ้านใช้ประโยชน์ได้
อย่างไรก็ตาม ชาวบ้านยังมีการฟ้องคดีต่อศาลจังหวัดกาญจนบุรีอีกคดีหนึ่ง ซึ่งล่าสุดศาลชั้นอุทธรณ์ตัดสินว่าชาวบ้านไม่มีสิทธ์ไปฟ้องบังคับให้โรงงานเหมืองทำการฟื้นฟูสิ่งแวดล้อม เพราะเป็นอำนาจของกรมควบคุมมลพิษ จึงยังคาดหวังว่าศาลปกครองสูงสุดจะมีการวางบรรทัดฐานที่ชัดเจน และสามารถใช้ได้กับพื้นที่อื่นๆ ในประเทศไทยที่มีปัญหาทำนองเดียวกันด้วย ส่วนของค่าชดเชยนั้นเดิมทีศาลปกครองกลางวินิจฉัยว่าชาวบ้านยังขาดหลักฐานนำสืบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้น เช่นไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าใช้เงินซื้ออาหารมาทดแทนการจับปลาไม่ได้เป็นจำนวนเงินเท่าไหร่ ทำให้พิพากษาออกมาให้ค่าชดเชยเพียงคนละ 25,000 บาท ไม่เต็มตามคำขอ แต่ตุลาการผู้แถลงคดีมองไปอีกมุมว่าตัวกรมควบคุมมลพิษเป็นหน่วยงานของรัฐ ที่มีหน้าที่ตาม พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาสิ่งแวดล้อมมาตรา 6 ในฐานะผู้อนุมัติอนุญาตโครงการที่เกิดผลกระทบกับสิ่งแวดล้อม รัฐจะต้องมีหน้าที่ชดใช้ความเสียหาย จึงให้แก้คำสั่งศาลปกครองกลางให้ชดเชยคนละ 176,000 บาท
ส่วนนายกำธร สุวรรณมาลัย อายุ 44 ปี อาชีพทำไร่ ชาวบ้านหมู่บ้านคลิตี้ เปิดเผยว่าทุกวันนี้ชาวบ้านยังมีความกังวลเกี่ยวกับการใช้น้ำในห้วยคลิตี้ พยายามหลีกเลี่ยงด้วยการซื้อน้ำดื่ม แม้การประปาจะบอกว่าเอาไปต้มแล้วกรองก็จะบริโภคได้ แต่บางครั้งก็ยังต้องกินปลาในลำห้วยเพราะไม่มีเงินซื้อปลาที่อื่น หรือบางครั้งมีเงินแต่ไม่มีปลามาขาย นอกจากนี้ในส่วนของการลงอาบนั้นยอมรับว่าไม่สามารถห้ามได้ เพราะแม้แต่ผู้ใหญ่ยังลงอาบ เด็กๆ จึงยิ่งห้ามได้ลำบาก
