หมอสมองเผยเคสคนไข้เล่น TikTok และ Reel กระตุ้นโรคจิตแฝงจนเห็นภาพหลอน

หมอสุรัตน์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทและสมอง เผยเคสคนไข้ อายุราว 40 ปี เล่น TikTok และ Reel แล้วไปกระตุ้น "โรคจิตแฝง" เห็นภาพหลอน มีคนสั่งให้ทำผลิตคอนเทนต์ต่างๆ แยกโลกความจริงไม่ได้

วันนี้ (6 พ.ย.) เพจ “สาระสมองกับ อจ.หมอสุรัตน์“ หรือ ผศ.นพ.สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองและระบบประสาท ได้โพสต์ให้ความรู้ระบุข้อความว่า “เจอ case เล่น Tiktok และ Reel กระตุ้น โรคจิตแฝง เร็วๆ นี้เจอคนไข้ผู้หญิง ราชการ อายุ ราว 40 ปี เล่น TikTok ติดงอมแงม ต่อมาเห็นภาพหลอน คือปกติคนไข้หูแว่วประสาทหลอนนี่เป็น คนไข้จิตเวช แต่นี่รับปรึกษาอายุรกรรมสมอง เพราะเป็นเร็ว เป็นแปลกๆ

คนนี้เล่น TikTok Reel มา 4 เดือน post ทุกวัน ดู video วนๆ ไปมา กดทั้ง Like ทั้ง Share มันสนุก รู้ใจ หัวเราะไป หลุดโลกความจริง เขาว่างั้น จนผลิตคอนเทนต์เอง วิ่งตาม Like Share คือมีคนกด Like Share Comment มีความสุข โดปามีนหลั่ง คนไข้คนนี้ 5 วันมานี่ มีคนกระซิบให้ทำ video อย่างนั้น อย่างนี้ บอกเทคนิค เริ่มหลอนเห็นคนคุยด้วยไปนั่น เขามาแล้ว มากระซิบด้วย เห็นไหม มีผู้ชายใส่ชุดดำมาตาม จนญาติเอามาส่งโรงพยาบาล

เรื่องแบบนี้ ไม่ใช่เรื่องที่ไม่เคยเจอ เพราะเดือนก่อนก็เจอป้าคนหนึ่งนั่งเล่น TikTok วนไป โลกหลุดไปอยู่ใน TikTok วนหาทางออกไม่เจอ พอมาในชีวิตจริง ก็มีชีวิตหลอน TikTok หลุดออกมาอยู่ด้วย มีคนบอกให้ทำนั่นนี่ Video วน Loop และความหลอน เราก็สงสัยเฮ้อ เราเล่นวนๆ ไป สนุกดี หัวเราะก๊ากๆ ไม่เห็นเป็นไรเลย ไถไปเรื่อยๆ เป็นวัน ลืมคืนก็็สนุกดี แต่คนที่มีโรคจิตแฝง หรือภาวะทางอารมณ์ไม่มั่นคงอาจไม่ใช่

คนเป็นจิตเภท Schizophrenia นี่บางทีแยกโลกจริง โลกไม่จริงไม่ออก และมักเสพคอนเทนต์หลุดจากความจริง ไอ้อัลกอริทึมก็จับสิ คราวนี้ feed ใส่หนักๆ หลอนหนักไปอีก

Tammy Qiu จาก Stanford University Human-Centered Artificial Intelligence ได้กล่าวถึงความเห็นของนักจิตวิทยาที่มีต่อ social media ที่มีอัลกอริทึมสำหรับ feed ให้คนติดหนึบว่า

“การออกแบบ video หรือ content และการไถฟีดแบบไม่สิ้นสุด แบบนี้ เป็นการออกแบบแบบเหยื่อล่อสมอง หรือ ที่เรียกว่า Hook นั่นเอง โดยการออกแบบหวังเอาชนะการยับยั้งชั่งใจในสมอง โดยการกระตุ้นให้สมองหลั่งสารโดปามีน (dopamine) ซึ่งเหมือนการเสพติดยาเสพติด”

และเราก็ทราบว่าเจ้า Dopamine นี้แหละที่ทำให้เกิดโรคจิตได้ด้วย คือมันแชร์จุดกำเนิดเดียวกัน ยาต้านโรคจิตจึงใช้ยาที่ต้านสาร Dopamine ไง เช่น Haloperidol

ในปี 2021 นักวิจัย Ghosh และคณะ ตีพิมพ์ ในวารสาร International Journal of Recent Scientific Research ก็รายงานคนไข้ที่ติด video TikTok นี่แหละ แล้วก็เกิดอาการหลอน โรคจิตกำเริบแบบนี้เหมือนกัน บางคนหลอนมีคนสั่งโน่นนี่

ส่วนตัวคิดว่า เหตุที่ทำให้หลอน หลอนจาก video platform แบบ TikTok Reel แบบนี้ เป็นได้หลายประการ

1. การเล่นจนติดนานๆ กระตุ้น Dopamine สูงขึ้น นั่นก็เป็นสาเหตุของจิตหลอน
2. ส่วนใหญ่คนปกติทั่วไปไม่น่าจะเป็นไร แต่ใครเป็น trait คือโรคจิตแฝงที่รอการกระตุ้น ก็อาจแสดงอาการได้ง่ายขึ้น
3. Video ที่มีลักษณะหลอนๆ มีเยอะ ทั้งที่แบบสาวจีนร้องเต้น ภาษาอะไรก็ไม่รู้ ต๊อกๆ วนไปวนมา นี่ก็หลอน คนทำเสียงดังๆ กรี๊ดๆ ก็มี นี่ก็หลอน ที่ทำแบบ Live แล้วเจอกับคนที่ทำท่าแปลกๆ พูดจาเหมือนหุ่นยนต์ แถมทำแบบนี้วนซ้ำๆ ที่เรียกว่า NPC Live หรือการแสดงเป็นบ็อต (bot) อันนี้ อจ.ว่า คนโรคจิต อาจดูหลอนๆ ก็ได้นะ
4. อัลกอริทึม ที่มันจะฟีดแต่เรื่องที่เราดู ก็จะทำให้คนที่ชอบดูอะไรแปลกๆ หลอนๆ ได้รับฟีดอยู่นั่นแหละนะ ไม่หลุดไปสักที อยู่ในโลกที่หลุดจากความจริง
5. ในทางกลับกัน คนที่เป็นโรคจิตเวช บางทีก็ไม่กล้าหรือไม่อยากออกไปสังคม ก็ใช้ TikTok Reel หรือ social media อื่นๆ นี่แหละเป็นช่องทาง

อจ.แนะนำว่า ดูแลบุตรหลาน หรือ คุณแม่ที่แก่เฒ่าหน่อย ว่าเล่นมากไปไหม เล่นแล้วมีสับสนใน social media กับความจริงไหม หรือดูแล้วหลอนไหม หากมี ก็ชวนกันไปเจอจิตแพทย์ครับ”

คลิกโพสต์ต้นฉบับ