นายแพทย์ สมิทธิ์ ศรีสนธิ์ นายกสมาคมแพทย์นิติเวช โพสต์ให้ความรู้ประเด็นเด็กหญิงวัย 11 ขวบมาขอฝังยาคุมกำเนิด โดยเผยว่า วัยรุ่นอายุมากกว่า 10 ขวบสามารถขอรับบริการฝังยาคุมกำเนิ โดยไม่ต้องผ่านผู้ปกครอง หรือผู้แทนใดๆ เพราะวัยรุ่นมีอำนาจยินยอมตามกฎหมาย
เมื่อวันที่ 1 พ.ย. เฟซบุ๊ก "Smith Fa Srisont" หรือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายแพทย์ สมิทธิ์ ศรีสนธิ์ ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี กรรมการแพทยสภา และนายกสมาคมแพทย์นิติเวชแห่งประเทศไทย ได้ออกมาโพสต์ให้ข้อมูลหลังมีเพจ "ไม่ใช่หมอบ่น-aggressivenotdoctor" โพสต์ประเด็นเด็กหญิงวัย 11 ขวบมาขอฝังยาคุมกำเนิด
โดยผู้โพสต์ให้ข้อมูลว่า "เนื่องจากมี status จากเพจ ไม่ใช่หมอบ่น-aggressivenotdoctor ที่เป็นประเด็นที่น่าสนใจมาก ตามรูปแรก ผมได้ตอบคอมเมนต์ใน status นั้นไปแล้ว แต่คิดว่ายังมีอีกหลายคนยังไม่ทราบถึงกฎหมายเรื่องนี้ ผมจึงขอสรุปประเด็น (เฉพาะแง่กฎหมาย) ในกรณีเด็กอายุต่ำกว่า 20 ปี ต้องการคุมกำเนิดครับ
1. ตามกฎหมายเรื่องนี้ กำหนดไว้ชัดเจนว่า วัยรุ่น คืออายุเกิน 10 ขวบ แต่ไม่ถึง 20 ปี และวัยรุ่นมีอำนาจในการตัดสินใจด้วยตนเองในการเข้ารับบริการอนามัยเจริญพันธุ์ ซึ่งรวมถึงการคุมกำเนิด (บริการอนามัยเจริญพันธุ์มีอะไรบ้าง ให้ดูตามรูปสอง)
สรุปคือ วัยรุ่นอายุมากกว่า 10 ขวบสามารถขอรับบริการฝังยาคุมกำเนิด โดยไม่ต้องผ่านผู้ปกครอง หรือผู้แทนใดๆ เพราะวัยรุ่นมีอำนาจยินยอมตามกฎหมาย ทั้งนี้ การให้ความยินยอมสามารถทำด้วยวาจาหรือลายลักษณ์อักษรก็ได้ แต่ถ้าทำด้วยวาจา ต้องมีการบันทึกไว้ในเวชระเบียน
2. กรณีวัยรุ่นอายุ 15 ปี แต่ไม่ถึง 20 ปี สามารถตัดสินใจเองได้ทุกอย่างในการรับบริการอนามัยเจริญพันธุ์ รวมถึงการทำแท้ง แต่ถ้าอายุไม่ถึง 15 ปี ก็สามารถตัดสินใจเองได้ทุกอย่างเช่นกัน เว้นแต่เรื่องทำแท้งที่ต้องมีผู้ปกครองอนุญาต (ตามข้อ 12 รูปสาม)
3. บุคลากรทางการแพทย์ห้ามเปิดเผยข้อมูลการให้บริการนี้ให้แก่ผู้อื่น เว้นแต่วัยรุ่นให้ความยินยอมเป็นลายลักษณ์อักษร หรือวัยรุ่นถูกล่วงละเมิด หรือมีข้อยกเว้นอื่นๆ (ข้อยกเว้นอื่นๆ ดูได้จากข้อ 13 รูปสาม)
สรุปคือ กรณีวัยรุ่นมาคนเดียว การแจ้งผู้ปกครองหรือครูหรือตำรวจลับหลัง โดยไม่เข้าตามเกณฑ์ข้อ 13 รูปสาม คนแจ้งมีความผิดได้ครับ ทั้งนี้ผมไม่ได้บอกไม่ให้แจ้งทุกกรณีครับ เช่นหากพูดคุยแล้ววัยรุ่นอยากให้แจ้งผู้ปกครอง แล้วอนุญาตเราเป็นลายลักษณ์อักษร ก็แจ้งได้ครับ ส่วนการแจ้งตำรวจให้พิจารณาเป็นรายๆ ไป ดูคำตอบจากข้อถัดๆ ไปได้ครับ
4. ถ้าเกิดวัยรุ่นยินยอมให้ฝังยาคุมด้วยตนเอง แต่สุดท้ายมีผลข้างเคียง พ่อแม่ของวัยรุ่นฟ้องร้องเรา แล้วเราจะมีความผิดไหม?
คำตอบคือ ถ้าเราอธิบายเด็กครบถึงข้อดี ข้อเสีย และผลข้างเคียงจากการฝังยาคุมแล้ว ประเมินแล้วเด็กเข้าใจดี บุคลากรทางการแพทย์ไม่มีความผิดแน่นอน เพราะกฎหมายให้อำนาจเต็มในการให้ความยินยอมแก่เด็กแล้ว
5. การที่วัยรุ่นอายุต่ำกว่า 15 ปี มีเพศสัมพันธ์ ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ด้วย มีความผิดทางกฎหมายหรือไม่?
คำตอบคือ กฎหมายให้ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์กับวัยรุ่นที่อายุต่ำกว่า 15 ปี มีความผิดทางอาญา ถึงแม้วัยรุ่นจะยินยอม
แต่ผมไม่แนะนำให้แจ้งคดีนี้กับตำรวจนะครับ (ยกตัวอย่างง่ายๆ ถ้าแพทย์พบคนโดนยิง โดนแทง พบยาเสพติดในตัวคนไข้ แพทย์ก็ไม่ได้ไปแจ้งความ) เว้นแต่เราเห็นว่าเป็นกรณี child abuse เพราะเป็นข้อยกเว้นที่ให้เราเปิดเผยความลับกรณีนี้ได้ตามข้อ 13 ในรูปสาม และการเปิดเผยความลับยังไม่มีความผิด โดยใช้หลักการตามพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก
ดังนั้น การซักประวัติเหตุผลที่วัยรุ่นจะคุมกำเนิด จึงมีความสำคัญมาก ซึ่งหากพบว่ามีลักษณะเป็น child abuse สามารถแจ้งตำรวจหรือสังคมสงเคราะห์แล้วแต่กรณีได้เลยครับ
6. หากวัยรุ่นคนใดหาที่ทำไม่ได้ หรือโดนปฏิเสธ ให้ติดต่อ 1663 (เครือข่าย rsa thai) ว่ามีสถานพยาบาลไหนที่รับทำได้
สรุปกฎหมายที่เกี่ยวข้องตามนี้ครับ (ใครสนใจลองไปอ่านเพิ่มเติมได้ครับ)"
