เขื่อน ก็คือที่กักเก็บน้ำในฤดูฝนที่มีน้ำมาก เพื่อป้องกันน้ำท่วมแล้ว ยังกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้งที่ขาดน้ำ ทำให้มีน้ำกินน้ำใช้และทำการเกษตรได้ตลอดปี ทั้งเขื่อนยังมีหน้าที่หลักอีกอย่างก็คือผลิตกระแสไฟฟ้าด้วยพลังงานสะอาด ด้วยเหตุนี้จึงมีความนิยมสร้างเขื่อนกันทั่วโลก เมืองไทยเราก็มีไม่ต่ำกว่า ๓๐ เขื่อน
แต่อย่างไรก็ตาม เขื่อนก็สร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ทำลายธรรมชาติและที่อยู่อาศัยของคนและสัตว์ รวมทั้งเขื่อนหลายแห่งยังทำให้โบราณสถานจมไปอยู่ใต้น้ำ ด้วยเหตุนี้การสร้างเขื่อนจึงได้รับการคัดค้านอยู่ทั่วไป
ในประเทศไทย โครงการเขื่อนขนาดใหญ่ที่ผ่านการสำรวจแล้วมีอยู่หลายเขื่อนที่ถูก “ทำแท้ง” ไม่ได้เกิด เพราะถูกคัดค้านกันมากจนรัฐบาลต้องยอมถอย แต่บางแห่งก็ยังตายไม่สนิท วันดีคืนดีก็ถูกปลุกขึ้นมาใหม่ เพราะยังมีคนเห็นประโยชน์มากกว่าผลเสีย แต่ที่ต้องเก็บเข้าแฟ้มไปชั่วคราวก็เพราะไม่สามารถต้านเสียงค้านได้
โครงการเขื่อนใหญ่แห่งหนึ่งที่ถูกค้านอย่างรุนแรงก็คือ “เขื่อนน้ำโจน” ซึ่งเขื่อนนี้ถือได้ว่าตายสนิทไปแล้ว เพราะป่าในอาณาบริเวนที่จะถูกน้ำท่วมเป็นทะเลสาบ ได้ถูกประกาศให้เป็นมรดกโลกไปเรียบร้อย
น้ำโจน เป็นชื่อของเขาลูกหนึ่งอยูในเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี มีสายน้ำพุ่งจากเขาลงสู่แอ่งเบื้องหลังเสียงดังสนั่นป่า โครงการเขื่อนน้ำโจนได้รับการอนุมัติในหลักการและถูกบรรจุไว้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๕ ในปี ๒๕๒๕ รัฐบาลได้มอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตดำเนินการสร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำแควใหญ่ตอนบน ซึ่งอยู่เหนือเขื่อนศรีนครินทร์ขึ้นไป ๑๓๕ กม. ซึ่งการไฟฟ้าฝ่ายผลิตได้ไปตั้งแคมป์สำรวจที่นั่น โดยจะสร้างตัวเขื่อนเป็นแบบหินทิ้งแกนดินเหนียว สูง ๑๘๗ ม. สันเขื่อนยาว ๔๓๐ ม. จะทำให้มีอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนขนาดพื้นที่ ๑๓๗ ตร.กม. หรือ ๘๕,๖๒๕ ไร่ เก็บน้ำได้ ๕,๙๕๐ ล้านลูกบาศก์เมตร ใช้เวลาก่อสร้าง ๓ ปีครึ่งด้วยงบประมาณ ๑๒,๐๐๐ ล้านบาท
ทุ่งใหญ่นเรศวร ได้ชื่อนี้ก็เพราะมีข้อสันนิษฐานว่าสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงเคยมาตั้งทัพในบริเวณทุ่งใหญ่ เพื่อเป็นที่มั่นเตรียมรบกับพม่า
ในวันที่ ๒๔ เมษายน ๒๕๑๗ ราชกิจจานุเบกษาได้ประกาศให้ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า มีเนื้อที่ ๒,๐๐๐,๐๐๐ ไร่ ตั้งอยู่ในท้องที่อำเภอทองผาภูมิและอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี กับอำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก
การคัดค้านโครงการเขื่อนน้ำโจนได้เริ่มมาตั้งแต่ได้รับบรรจุอยู่ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติแล้ว และรุนแรงยิ่งขึ้นตามลำดับ ว่าการก่อสร้างนี้จะก่อผลกระทบต่อใจกลางเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร กลายเป็นทะเลสาบกว้างใหญ่ ผืนป่าสุดท้ายของภาคตะวันตกที่อุดมสมบูรณ์ มีคุณค่าในทางนิเวศวิทยาอย่างมากนี้จะต้องถูกทำลายลง อีกทั้งบริเวนนี้ยังพบหลักฐานของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ด้วย ก็ต้องจมลงไปอยู่ใต้น้ำ
การคัดค้านได้กว้างขวางขึ้น จากนักวิชการไปสู่คนหลายหลายอาชีพ ผู้สื่อข่าวได้มุ่งไปถึงน้ำโจนแหล่งต้นข่าวโดยทางเรือจากเขื่อนศรีนครินทร์ จนเกิดเหตุเรือพลิกคว่ำเพราะกระแสน้ำที่เชี่ยวกรากถึงเสียชีวิตก็มี
ในวันที่ ๔ เมษายน ๒๕๓๑ รัฐบาลจึงมีมติระงับการสร้างเขื่อนน้ำโจน แต่ฝ่ายอนุรักษ์ยังไม่ไว้ใจว่าโครงการนี้อาจจะฟื้นคืนชีพขึ้นมาอีกได้ จึงเสนอความคิดที่จะให้เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นมรดกทางธรรมชาติของโลก โดยมีสืบ นาคะเสถียร บุคคลสำคัญในกลุ่มผู้คัดค้าน ร่วมเขียนรายงานนำเสนอเรื่องนี้ด้วย
ผลการประชุมคณะกรรมการองค์การยูเนสโกที่เมืองคาร์เทจ ประเทศตูนิเซีย ในเดือนธันวาคม มีมติยกย่องให้เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติร่วมกับเขตรักษาสัตว์ป่าห้วยขาแข้ง โดยใช้ชื่อว่า “เขตรักษาพันธุ์สัตว์
ถือได้ว่า โครงการเขื่อนน้ำโจน “ ได้ปิดฉากสนิทแล้ว
