30 กว่าปีที่แล้ว ดาบตำรวจนายหนึ่งพากเพียรปลูกต้นไม้เพื่อหวังให้บ้านเกิดที่ตนเองอยู่นั้นอุดมสมบูรณ์มากขึ้น และจนถึงวันนี้ที่ชีวิตก้าวสู่วัยเกษียณ เขาก็ยังเพียรปลูกต้นไม้ ซึ่งนับจากวันนั้นจนถึงวันนี้ นับได้หลายล้านต้น และบอก “ผมจะปลูกต้นไม้ไปจนกว่าผมจะตาย”
โครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่งเป็นโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว นับเป็นแรงบันดาลใจครั้งแรกที่ทำให้นายดาบตำรวจ ที่ถึงแม้ปัจจุบันจะได้เลื่อนขั้นเป็นผู้หมวดแล้วก็ตาม ยึดถือและดำเนินรอยตามมาโดยตลอด
ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2531 เป็นต้นมา เขาคือผู้ที่ทำให้ถนนหลายสายในอำเภอปรางค์กู่ ที่ในอดีตเคยจัดว่าเป็นอำเภอที่ยากจนที่สุดในจังหวัดศรีสระเกษ เริ่มมีความอุดมสมบูรณ์เต็มไปด้วยต้นไม้ที่ขึ้นเรียงราย เนื่องจากน้ำพักน้ำแรงและความตั้งใจของเขาเอง
“ร.ต.ต.วิชัย สุริยุทธ” หรือที่หลายคนเรียกว่า “หมวดวิชัย” นั่นเอง
ปัจจุบัน ต้นไม้ที่หมวดวิชัยปลูกเกิดขึ้นมากมายเป็นหลายล้านต้น และคาดว่าก็จะคงดำเนินต่อไปดังคำหมวดวิชัยเคยตั้งปณิธานไว้ว่า “จะปลูกต้นไม้จนกว่าจะตาย” และก็เห็นว่าจะเป็นจริงเช่นนั้นเพราะตลอดระยะ 30 ปีที่เขาทำมา ผู้หมวดวัยเกษียณคนนี้ไม่เคยบ่นสักคำว่าเสียเปรียบใคร
• ก่อนอื่นอยากย้อนถามถึงครั้งที่หันมาปลูกต้นไม้แรกๆ เลยค่ะ ว่าเริ่มมาตั้งแต่เมื่อไหร่ อย่างไร
ผมเริ่มทำจริงจังตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2531 ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีถนนหนทางในอำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ ยังไม่มีต้นไม้มากขนาดนี้ สภาพโดยทั่วไปแห้งแล้งกันดาร ชาวบ้านมีอาชีพทำนาเป็นหลัก ต้องรอคอยน้ำฝนจนเมื่อเขาได้ไปอบรมในโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเมื่อปี 2531 ผมจึงเริ่มต้นปลูกต้นไม้ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ผมได้รับแรงบันดาลใจจากโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่งเป็นโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผมเลยตั้งปณิธานไว้ว่าจะเดินตามรอยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ตั้งปณิธานไว้ว่า เราจะครองแผ่นดินโดยธรรมเพื่อประโยชน์สุขของมหาชนชาวสยาม ผมก็ได้เจริญรอยตามพระองค์ท่าน ซึ่งโครงการในพระราชดำริขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนี้ มีหลายพันโครงการ แต่ผมประทับใจโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่ง ณ ปัจจุบันนี้เป็นโครงการเศรษฐกิจพอเพียง ผมก็เลยทำตามครับ
ผมเห็นว่าโครงการนี้ได้ช่วยแผ่นดินในภาคอีสานให้อุดมสมบูรณ์ ทั้งทำให้มีอาชีพด้วย และทำให้เห็นว่าในโครงการแผ่นดินทองเน้นให้เราช่วยเหลือตัวเองได้โดยไม่เบียดเบียนใคร ทำให้ขยันและปราศจากอบายมุข เพื่อนบ้านไม่เป็นทุกข์ ร่วมกันแก้ไขปัญหาและเป็นเพื่อนบ้านที่ดีต่อกัน มีเพื่อนบ้านที่ดีเราไม่จำเป็นต้องมีรั้วบ้าน ตอนนั้นผืนแผ่นดินปรางค์กู่ที่ผมอยู่นั้นเป็นถิ่นทุรกันดารและเป็นอำเภอที่ยากจนที่สุดของจังหวัดศรีสะเกษ เป็นจังหวัดที่ยากจนที่สุดของประเทศไทย ผมเลยอยากจะทำตรงนี้ให้ชาวปรางค์กู่ได้มีอยู่มีกิน ลืมตาอ้าปากได้ เหมือนกับคนต่างอำเภอต่างจังหวัดบ้าง
• แล้วตอนนั้นเริ่มจากปลูกต้นอะไรก่อนคะ ปลูกที่ไหน อย่างไรบ้าง ช่วยเล่าให้ฟังหน่อยค่ะ
ตอนนั้นเราก็วางแผนก่อนว่าเราจะทำอะไรให้ผืนแผ่นดินไทย ที่ตรงนี้เป็นผืนแผ่นดินที่แห้งแล้งที่สุด ก็เอาความจำเป็นขั้นพื้นฐานก่อน พื้นฐานครั้งแรก ผมก็วางแผนไว้ว่า ปลูกต้นยางนาไว้สร้างบ้านสร้างเรือน โครงการที่สองก็ปลูกต้นตาล เพราะเป็นต้นไม้สารพัดประโยชน์มากมายนะครับ โครงการที่สามก็รณรงค์ปลูกต้นคูนหรือราชพฤกษ์ ต้นไม้ประจำชาติไทย เพราะเป็นดอกไม้ที่สวยงามของภาคอีสานและก็ลำต้นสามารถดัดแปลงมาทำบ้านทำเรือนได้ โครงการที่สี่ก็รณรงค์เปลี่ยนให้ชาวไร่ชาวนาจากการที่เคยทำนาปีมาทำพืชสวนนาป่า เพราะพืชสวนนาป่าจะคล้ายๆ กับการทำไร่นาสวนผสม และผมเห็นว่าการทำพืชสวนนาป่านั้นสามารถทำได้ง่ายและสะดวกกว่า
ผมรณรงค์สี่โครงการครับ เราจะไม่เลือกปลูกครับ ต้นไม้ที่เติบโตไว ผมก็ปลูกทั้งนั้นครับ แต่ตอนท้าย ผมก็ได้รณรงค์ให้จังหวัดศรีสะเกษเน้นปลูกต้นยางนา เรียกว่าโครงการยางนาคืนทุ่งพะยูงคืนถิ่น เพราะไม้พะยูงเป็นไม้ที่มีราคาแพงที่สุดในโลกเลย อีกทั้งชื่อเสียงโด่งดัง มีการลักลอบตัดเยอะด้วย
• ส่วนใหญ่พื้นที่ที่หมวดวิชัยไปปลูกเป็นพื้นที่สาธารณะทั้งหมดเลยหรือเปล่าคะ
เริ่มแรกก็เป็นพื้นที่สาธารณะครับและก็รณรงค์ให้ชาวบ้านปลูกในที่ไร่ที่นาของตนเองด้วยครับ ก็มีเครือข่าย เรียกได้ว่าผมได้เป็นต้นแบบก็ได้ เพราะผมได้ไปดูงาน เราทำพืชสวนนาป่าก่อนและก็หาเครือข่ายให้เขาทำ ให้เขาได้เลียนแบบ
ตอนแรก โครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเขาบอกไว้ว่าจะพัฒนาใครเขา ก็ต้องพัฒนาตนเองก่อน เราต้องทำ เราต้องลงทุนลงแรง ทำให้คนอื่นได้เห็นเป็นตัวอย่าง ก็ทำอยู่หลายปีเหมือนกัน โชคดีหน่อยที่ได้นายอำเภอ ต้องขอขอบคุณท่านนายอำเภออนันต์ จงกางทอง นายอำเภอในสมัยนั้นครับ ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี ได้ขยายเครือไปยังกำนัน ผู้ใหญ่บ้านด้วย
ผมจะบอกว่าที่สาธารณะก็ปลูกได้ตามที่ชาวบ้านนั้นต้องการให้ปลูกเลยครับ เราไม่ต้องทำเรื่องขออนุญาตนะครับ เพราะว่าพื้นที่สาธารณะมีแต่คนอยากให้ผมปลูกทั้งนั้น แต่บางครั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐก็ยังไม่ค่อยเข้าใจในเรื่องของจิตอาสา เรื่องปลูกต้นไม้ในพื้นที่สาธารณะ เขายังไม่ค่อยเข้าใจครับ ผมก็ต้องเป็นแกนนำ นำ อบต.ต่างๆ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลต่างๆ ผมต้องทำแบบนี้เพราะผมเป็นแกนนำเขาครับ เพราะทางรัฐยังมองว่าเป็นความผิดอยู่ ในการสร้างความเชื่อมั่น เป็นรูปธรรมชัดเจนก็ศรัทธาจากเขา เมื่อเขาศรัทธาเรา พูดอะไรก็จะง่ายยิ่งขึ้น
อย่างโครงการทั้งสี่โครงการที่ผมได้บอกไปนั้น ผมทำจริงเป็นรูปธรรมชัดเจน ก็เริ่มทำตั้งแต่ปี 2531 ครับ จนถึงเรื่อยๆ มาเลย และรางวัลของทางราชการเขาก็ให้ผมอยู่เรื่อยๆ ทางสื่อข่าวโทรทัศน์ก็ออกให้ และเมื่อเป็นรูปธรรมชัดเจน สัมผัสจับต้องได้ เขาก็เกิดการศรัทธาก็ได้ขอความร่วมมือจากเขา อะไรๆ ก็ง่ายขึ้นครับ (ยิ้ม)
• การที่จะปลูกต้นไม้ได้นั้น ต้องมีเมล็ดพันธุ์ เราได้เอาทุนที่ไหนอย่างไรในการใช้จ่ายซื้อเมล็ดพันธุ์ต่างๆ คะ
การหาเมล็ดพันธุ์ ผมหามาจากในท้องถิ่นครับ คือโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเขาบอกว่า เราต้องใช้สอยทรัพยากรของท้องถิ่นที่มีอยู่ในเกิดประโยชน์สูงสุดนะครับ ผมปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์นะครับ เลยได้เยอะ ไม่ได้ซื้อเมล็ดพันธุ์ ก็จะเก็บเอง ปลูกเอง เพียรมานะตั้งแต่ปี 2531 ตลอดมาจนถึงทุกวันนี้ครับ
• ตอนนั้นเห็นว่ารับราชการเป็นตำรวจอยู่ด้วย ไม่ทราบว่ามีการแบ่งเวลาอย่างไรจากภาระหน้าที่ประจำบ้างคะ
ผมเริ่มปลูกต้นไม้จากตอนที่เป็นดาบตำรวจเลยครับ ผมเป็นตำรวจประจำอยู่ที่ สภ.ปรางค์กู่ ศรีสะเกษ ผมทำงานธุรการงานสอบสวนตอนปี 2548-2549 ตอนนั้นเราก็ทุ่มเทให้กับงานเต็มที่เลย
ผมจะแบ่งเวลา ตีห้าจนถึงแปดโมง ในช่วงต้นฝนถึงปลายฝน ก็ไปปลูกทุกวัน ถ้าเป็นวันเสาร์วันอาทิตย์ก็จะปลูกเยอะกว่าเดิมหน่อย ตอนนั้นนอกจากผมได้ทำงานธุรการงานสอบสวนแล้วผมยังทำหน้าที่มวลชนสัมพันธ์ก็พาชาวบ้านปลูก รณรงค์ปลูก มีกิจกรรมอะไรก็พานักเรียนไปปลูก พาผู้ใหญ่บ้าน กำนัน ไปปลูก ซึ่งส่วนใหญ่ก็ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี
ผมปลูกต้นไม้ทุกวัน คือผมต้องขยันอย่างฉลาด จะปลูกเฉพาะต้นฝน พอถึงปลายฝนผมก็หยุดปลูกครับ ผมเน้นปลูกเมล็ดพันธุ์ ถึงได้ผลผลิตเยอะครับ
• จะว่าไป การปลูกต้นไม้ให้อะไรกับหมวดวิชัยบ้างคะ
สำหรับผมการปลูกต้นไม้คือความสุขนะครับ ความสุขของผมคือความสุขของชาวบ้าน ต้นไม้เยอะก็ยิ่งลดสภาวะโลกร้อน ฝนฟ้าตกถูกต้องตามฤดูกาล ผมก็มีความสุขแล้วครับ ผมก็อยากให้คนอื่นมีความสุขเหมือนกับผม หันมาปลูกต้นไม้เหมือนกับผม ทุกวันนี้ได้เห็นสภาพแวดล้อมในอำเภอปรางค์กู่ดูสดชื่นและมีชีวิตชีวา ผมก็รู้สึกสดชื่น ภูมิใจทุกครั้งที่เราได้ทำ และที่สำคัญยังเห็นชาวบ้านที่ไม่มีที่ดินทำกินมีอาชีพ มีรายได้ไปจุนเจือครอบครัวผมก็ดีใจ
อีกอย่างผมมองว่าต้นไม้คือชีวิตของคนครับ ผมก็คือต้นไม้ และต้นไม้ก็คือคนครับ เอาอย่างนี้แล้วกัน พระพุทธเจ้า ประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ก็ใต้ต้นไม้ใช่ไหม และต้นไม้เป็นเหมือนอาหารที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค ต้นไม้เป็นอากาศหายใจของคน ผมผูกพันกับต้นไม้ ตราบใดที่ผมยังมีชีวิตอยู่ก็จะปลูกต้นไม้ไปเรื่อยๆ เพราะต้นไม้คือชีวิตของคน (ยิ้ม)
เอาจริงๆ ที่ผมทำมา เงินทองผมก็ไม่ได้อะไรนะครับ ทุกวันนี้ไปไหนก็ไปรถมอเตอร์ไซค์บริษัทแรงเยอร์ที่ผมไปเป็นพรีเซนเตอร์ให้เขา ส่วนยศผมก็เพิ่งมาได้ตอนใกล้จะเกษียณ แต่ตลอดระยะ 30 ปีที่ผมทำมา ผมไม่เคยบ่นสักคำเลยนะครับว่าเสียเปรียบใคร ผมเน้นการสร้างฐานะตนเอง การสร้างฐานะของชาติ ถ้าทุกคนทำเพื่อตนเอง ให้ตนเองได้ดี ก็ไม่ต้องกลัวเสียเปรียบใคร ซึ่งผมคิดแบบนั้นมาตลอด (ยิ้ม)
• ทำมาตลอด 30 ปี เคยมีคนมองว่าเราบ้าบ้างไหมคะว่าทำไมต้องทำอะไรเยอะแยะขนาดนี้
มีครับ คนที่เขามองเราบ้า เขาก็มองไปตามภาษาเขาแหละ แต่เรารู้ว่าดี มันก็ดีแล้วแหละ คนที่เขาว่าเราบ้านนั้น เขาไม่ได้มีจิตอาสาที่จะทำตรงนี้ เขาไม่กล้าทำ เขาไม่ลงทุนลงแรงเหมือนกับเรา เพราะว่าเขาทำแล้วเขาเหนื่อยเปล่าและก็เสียประโยชน์ เสียเปรียบชาวโลก เสียเปรียบชาวไทย แต่ชาวบ้านที่เขาให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีก็มีนะครับ ก็ปลูกด้วยกันมาตลอดก็มี คนที่รู้พูดยังไงเขาก็มีความเลื่อมใสศรัทธา เขาก็จะคิดตามเรา ทำตามเรา
จริงๆ ที่ผมทำผลประโยชน์ก็จะอยู่กับชาวบ้าน ชาวบ้านได้เก็บผลประโยชน์ อย่างต้นตาลที่ปลูกนั้น ก็สารพัดประโยชน์นะครับ ผมจะเน้นในเรื่องเครือข่ายนะ เมื่อก่อนผมบ้าอยู่คนเดียว ก็จะหนักอยู่คนเดียว ตอนหลังมาก็ได้หาเครือข่าย ให้เขาทำเพื่อตัวเขาเอง ให้เขาได้ดี ไม่ต้องไปเสียเปรียบใคร อย่างผมทำ ผมก็ได้ดี คนอื่นก็ได้ดีด้วย ผมจะไม่เคยบ่นว่าเสียเปรียบใครสักคน แล้วก็ทำแบบนี้มาเป็นเวลาเกือบ 30 ปีแล้ว
ผมมองส่วนรวมมากกว่า มองเพื่อประชาชนในผืนแผ่นดินไทยเรา ตอนหลังมาก็เน้นในเรื่องภาวะโลกร้อน ซึ่งผมเคยได้รับรางวัลระดับโลก สาขาอนุรักษ์ทรัพยากรดินและน้ำจากประเทศจีน เป็นประธานชมรมเรื่องภาวะโลกร้อนครับ
• อยากให้ช่วยอัปเดตหน่อยค่ะว่าตอนนี้มีโครงการทำอะไรอีกบ้าง
ผมจะเน้นในเรื่องการปลูกยางนาคืนทุ่งพะยูงคืนถิ่นครับ เอาจริงๆ ผมอยากจะให้คนทั้งประเทศปลูกนะ เพราะว่าปลูกแล้วมีคนมาลักลอบทำลายเยอะมากเหลือเกิน โดยเฉพาะไม้พะยูง จะมีข่าวเกือบทุกวัน
นับตั้งแต่ปี 2518 - 2538 ผมปลูกต้นไม้ได้ประมาณ 2 ล้านต้นครับ แต่หลังๆ มา ผมไม่ได้นับ ไม่ได้คำนวณเท่าไหร่ เพราะผมเดินทางไปปลูกทั่วประเทศไทย ตามหน่วยงานต่างๆ เขาก็เชิญผมไป ก็คงจะได้เยอะอยู่ครับ คงจะได้หลายล้านต้นอยู่ คือนอกจากปรางค์กู่แล้ว ผมก็ไปปลูกที่อื่นด้วยครับ ไปทั่วประเทศไทยเลย แต่ก็ไม่ทุกจังหวัดหรอกครับ ต้องแล้วแต่จังหวัดที่เขาจะเชิญไป หน่วยงานราชการ มหาวิทยาลัยต่างๆ โรงเรียนต่างๆ ก็ไป ก็มีพาเยาวชน กลุ่มอนุรักษ์ พวกอาสาสมัครไปปลูก เขาจัดที่ให้เราไปปลูก เขาเชิญเราไป เราก็ไปปลูกครับ (ยิ้ม)
• ถ้าหมวดอยากเชิญชวนให้คนหันมาปลูกต้นไม้ อยากบอกพวกเขาอย่างไรบ้างคะ
ถ้าเป็นไปได้นะครับ ผมก็อยากให้พี่น้องเกษตรกรคิดใหม่ทำใหม่ หันมาทำพืชสวนนาป่ากันครับ ผมมีจุดประสงค์ที่จะสร้างคนขึ้นมาใหม่ ให้เขามีจิตใจลูกโลกสีเขียวขึ้นมา โครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่า ซึ่งตอนนี้ก็มีเด็กอยู่แล้ว ที่เขาคิดใหม่ทำใหม่กัน และเขาก็เปลี่ยนนวัตกรรมตัวใหม่ขึ้น เขาก็เริ่มทำแล้ว เมื่อ 2 ปีมานี้ ก็คิดว่าเครือข่ายตรงนี้น่าจะขยายให้กับคนทั้งประเทศได้เป็นตัวอย่างนะครับ เขาเรียกว่าโครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่า ก็คือทำเพื่อจิตสำนึกและบ้านเกิด กลุ่มพวกนี้เขามีหลักทรัพย์และที่ดินเป็นของส่วนตัวอยู่แล้ว แต่เขาไม่รู้ว่าจะพัฒนาอย่างไร พอดีผมจุดประกายตรงนี้ให้ เขาก็เริ่มทำ แม้จะเป็นการเริ่มต้นแต่ผมก็คิดว่าดีกว่าไม่ได้เริ่มอะไรเลย
ผมว่าโครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่านี่แหละเป็นการขยายที่ถูกต้องที่สุด ทั้งนี้ทั้งนั้นผมเน้นตรงพระราชดำริขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่าเราจะครองแผ่นดินโดยธรรมเพื่อประโยชน์สุขของมหาชนชาวสยาม เพราะถ้าคนต่างสร้าง ต่างทำมาหากิน เน้นว่า สร้างอยู่ทำกิน อย่าได้หาอยู่หากิน เพราะถ้าทำมาหากินจะทำให้แพร่กระจายไปทั่วทั้งประเทศครับ
ผมอยากจะให้เครือข่ายของคนไทยทั้งประเทศทำเหมือนกับเครือข่ายของผม ถ้าคนทั้งประเทศ คนทั้งโลกทำเหมือนผม สภาวะโลกร้อนก็จะไม่เกิดขึ้น เรื่องของผมนั้นไม่ใช่เรื่องเล็กๆ แต่ชาวบ้านมักจะไม่เข้าใจ ชาวบ้านที่ไม่เข้าใจก็จะหาว่าผมบ้า อยากเด่นอยากดัง แต่ในเรื่องของสภาวะโลกร้อนก็คืออากาศหายใจ ถ้าเราขาดอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม เรายังพออยู่ได้ แต่ถ้าเราขาดอากาศหายใจเราอยู่ไม่ได้เลยนะครับ
• อนาคตมีเป้าหมายจะทำอะไรอีกบ้างไหมคะ
ตอนนี้ก็มีสมาชิกเครือข่ายอยู่เยอะมากครับ ผมมีเครือข่ายใหม่ๆ อยู่หลายเครือข่าย ตอนนี้ที่ทำเหมือนผมก็มีอาจารย์อุดมการณ์ บัวเกษ อดีตข้าราชการครู และก็คุณเดชทนง กล้วยนิจ คุณแพน เขตนิมิต แล้วผมก็กำลังทำเป็นตัวอย่างให้มูลนิธิพัฒนาเพื่อการศึกษาอยู่ แล้วอีกอย่างส่วนตัวผมก็มีเดินสายเป็นวิทยากรให้ความรู้ผู้คนอย่างสม่ำเสมอ
ผมบอกตรงๆ ตอนนี้ผมแก่มาก อายุ 70 ปีแล้ว และผมก็เกษียณจากอาชีพตำรวจมาเป็น 10 ปีแล้ว ยอมรับนะครับว่าเหนื่อยมากแล้ว ก็เลยไม่ค่อยได้ปลูก แต่ก็ยังไปเท่าที่ไปได้ ไปเท่าที่สุขภาพให้ เท่าที่ทำไหวครับ เพราะปีนี้ผมป่วยด้วย ผมเป็นโรคไต ตอนนี้ต้องล้างไตอาทิตย์ละ 2 ครั้ง โชคดีที่มีบริษัทพัฒนาการศึกษาเพื่อชุมชนมาดูแลเรื่องนี้ให้ครับ (ยิ้ม)
เรื่อง : วรัญญา งามขำ, สุนิสา ศรีสุข
ภาพ : ผู้จัดการออนไลน์
โครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่งเป็นโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว นับเป็นแรงบันดาลใจครั้งแรกที่ทำให้นายดาบตำรวจ ที่ถึงแม้ปัจจุบันจะได้เลื่อนขั้นเป็นผู้หมวดแล้วก็ตาม ยึดถือและดำเนินรอยตามมาโดยตลอด
ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2531 เป็นต้นมา เขาคือผู้ที่ทำให้ถนนหลายสายในอำเภอปรางค์กู่ ที่ในอดีตเคยจัดว่าเป็นอำเภอที่ยากจนที่สุดในจังหวัดศรีสระเกษ เริ่มมีความอุดมสมบูรณ์เต็มไปด้วยต้นไม้ที่ขึ้นเรียงราย เนื่องจากน้ำพักน้ำแรงและความตั้งใจของเขาเอง
“ร.ต.ต.วิชัย สุริยุทธ” หรือที่หลายคนเรียกว่า “หมวดวิชัย” นั่นเอง
ปัจจุบัน ต้นไม้ที่หมวดวิชัยปลูกเกิดขึ้นมากมายเป็นหลายล้านต้น และคาดว่าก็จะคงดำเนินต่อไปดังคำหมวดวิชัยเคยตั้งปณิธานไว้ว่า “จะปลูกต้นไม้จนกว่าจะตาย” และก็เห็นว่าจะเป็นจริงเช่นนั้นเพราะตลอดระยะ 30 ปีที่เขาทำมา ผู้หมวดวัยเกษียณคนนี้ไม่เคยบ่นสักคำว่าเสียเปรียบใคร
• ก่อนอื่นอยากย้อนถามถึงครั้งที่หันมาปลูกต้นไม้แรกๆ เลยค่ะ ว่าเริ่มมาตั้งแต่เมื่อไหร่ อย่างไร
ผมเริ่มทำจริงจังตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2531 ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีถนนหนทางในอำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ ยังไม่มีต้นไม้มากขนาดนี้ สภาพโดยทั่วไปแห้งแล้งกันดาร ชาวบ้านมีอาชีพทำนาเป็นหลัก ต้องรอคอยน้ำฝนจนเมื่อเขาได้ไปอบรมในโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเมื่อปี 2531 ผมจึงเริ่มต้นปลูกต้นไม้ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ผมได้รับแรงบันดาลใจจากโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่งเป็นโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผมเลยตั้งปณิธานไว้ว่าจะเดินตามรอยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ตั้งปณิธานไว้ว่า เราจะครองแผ่นดินโดยธรรมเพื่อประโยชน์สุขของมหาชนชาวสยาม ผมก็ได้เจริญรอยตามพระองค์ท่าน ซึ่งโครงการในพระราชดำริขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนี้ มีหลายพันโครงการ แต่ผมประทับใจโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง ซึ่ง ณ ปัจจุบันนี้เป็นโครงการเศรษฐกิจพอเพียง ผมก็เลยทำตามครับ
ผมเห็นว่าโครงการนี้ได้ช่วยแผ่นดินในภาคอีสานให้อุดมสมบูรณ์ ทั้งทำให้มีอาชีพด้วย และทำให้เห็นว่าในโครงการแผ่นดินทองเน้นให้เราช่วยเหลือตัวเองได้โดยไม่เบียดเบียนใคร ทำให้ขยันและปราศจากอบายมุข เพื่อนบ้านไม่เป็นทุกข์ ร่วมกันแก้ไขปัญหาและเป็นเพื่อนบ้านที่ดีต่อกัน มีเพื่อนบ้านที่ดีเราไม่จำเป็นต้องมีรั้วบ้าน ตอนนั้นผืนแผ่นดินปรางค์กู่ที่ผมอยู่นั้นเป็นถิ่นทุรกันดารและเป็นอำเภอที่ยากจนที่สุดของจังหวัดศรีสะเกษ เป็นจังหวัดที่ยากจนที่สุดของประเทศไทย ผมเลยอยากจะทำตรงนี้ให้ชาวปรางค์กู่ได้มีอยู่มีกิน ลืมตาอ้าปากได้ เหมือนกับคนต่างอำเภอต่างจังหวัดบ้าง
• แล้วตอนนั้นเริ่มจากปลูกต้นอะไรก่อนคะ ปลูกที่ไหน อย่างไรบ้าง ช่วยเล่าให้ฟังหน่อยค่ะ
ตอนนั้นเราก็วางแผนก่อนว่าเราจะทำอะไรให้ผืนแผ่นดินไทย ที่ตรงนี้เป็นผืนแผ่นดินที่แห้งแล้งที่สุด ก็เอาความจำเป็นขั้นพื้นฐานก่อน พื้นฐานครั้งแรก ผมก็วางแผนไว้ว่า ปลูกต้นยางนาไว้สร้างบ้านสร้างเรือน โครงการที่สองก็ปลูกต้นตาล เพราะเป็นต้นไม้สารพัดประโยชน์มากมายนะครับ โครงการที่สามก็รณรงค์ปลูกต้นคูนหรือราชพฤกษ์ ต้นไม้ประจำชาติไทย เพราะเป็นดอกไม้ที่สวยงามของภาคอีสานและก็ลำต้นสามารถดัดแปลงมาทำบ้านทำเรือนได้ โครงการที่สี่ก็รณรงค์เปลี่ยนให้ชาวไร่ชาวนาจากการที่เคยทำนาปีมาทำพืชสวนนาป่า เพราะพืชสวนนาป่าจะคล้ายๆ กับการทำไร่นาสวนผสม และผมเห็นว่าการทำพืชสวนนาป่านั้นสามารถทำได้ง่ายและสะดวกกว่า
ผมรณรงค์สี่โครงการครับ เราจะไม่เลือกปลูกครับ ต้นไม้ที่เติบโตไว ผมก็ปลูกทั้งนั้นครับ แต่ตอนท้าย ผมก็ได้รณรงค์ให้จังหวัดศรีสะเกษเน้นปลูกต้นยางนา เรียกว่าโครงการยางนาคืนทุ่งพะยูงคืนถิ่น เพราะไม้พะยูงเป็นไม้ที่มีราคาแพงที่สุดในโลกเลย อีกทั้งชื่อเสียงโด่งดัง มีการลักลอบตัดเยอะด้วย
• ส่วนใหญ่พื้นที่ที่หมวดวิชัยไปปลูกเป็นพื้นที่สาธารณะทั้งหมดเลยหรือเปล่าคะ
เริ่มแรกก็เป็นพื้นที่สาธารณะครับและก็รณรงค์ให้ชาวบ้านปลูกในที่ไร่ที่นาของตนเองด้วยครับ ก็มีเครือข่าย เรียกได้ว่าผมได้เป็นต้นแบบก็ได้ เพราะผมได้ไปดูงาน เราทำพืชสวนนาป่าก่อนและก็หาเครือข่ายให้เขาทำ ให้เขาได้เลียนแบบ
ตอนแรก โครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเขาบอกไว้ว่าจะพัฒนาใครเขา ก็ต้องพัฒนาตนเองก่อน เราต้องทำ เราต้องลงทุนลงแรง ทำให้คนอื่นได้เห็นเป็นตัวอย่าง ก็ทำอยู่หลายปีเหมือนกัน โชคดีหน่อยที่ได้นายอำเภอ ต้องขอขอบคุณท่านนายอำเภออนันต์ จงกางทอง นายอำเภอในสมัยนั้นครับ ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี ได้ขยายเครือไปยังกำนัน ผู้ใหญ่บ้านด้วย
ผมจะบอกว่าที่สาธารณะก็ปลูกได้ตามที่ชาวบ้านนั้นต้องการให้ปลูกเลยครับ เราไม่ต้องทำเรื่องขออนุญาตนะครับ เพราะว่าพื้นที่สาธารณะมีแต่คนอยากให้ผมปลูกทั้งนั้น แต่บางครั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐก็ยังไม่ค่อยเข้าใจในเรื่องของจิตอาสา เรื่องปลูกต้นไม้ในพื้นที่สาธารณะ เขายังไม่ค่อยเข้าใจครับ ผมก็ต้องเป็นแกนนำ นำ อบต.ต่างๆ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลต่างๆ ผมต้องทำแบบนี้เพราะผมเป็นแกนนำเขาครับ เพราะทางรัฐยังมองว่าเป็นความผิดอยู่ ในการสร้างความเชื่อมั่น เป็นรูปธรรมชัดเจนก็ศรัทธาจากเขา เมื่อเขาศรัทธาเรา พูดอะไรก็จะง่ายยิ่งขึ้น
อย่างโครงการทั้งสี่โครงการที่ผมได้บอกไปนั้น ผมทำจริงเป็นรูปธรรมชัดเจน ก็เริ่มทำตั้งแต่ปี 2531 ครับ จนถึงเรื่อยๆ มาเลย และรางวัลของทางราชการเขาก็ให้ผมอยู่เรื่อยๆ ทางสื่อข่าวโทรทัศน์ก็ออกให้ และเมื่อเป็นรูปธรรมชัดเจน สัมผัสจับต้องได้ เขาก็เกิดการศรัทธาก็ได้ขอความร่วมมือจากเขา อะไรๆ ก็ง่ายขึ้นครับ (ยิ้ม)
• การที่จะปลูกต้นไม้ได้นั้น ต้องมีเมล็ดพันธุ์ เราได้เอาทุนที่ไหนอย่างไรในการใช้จ่ายซื้อเมล็ดพันธุ์ต่างๆ คะ
การหาเมล็ดพันธุ์ ผมหามาจากในท้องถิ่นครับ คือโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทองเขาบอกว่า เราต้องใช้สอยทรัพยากรของท้องถิ่นที่มีอยู่ในเกิดประโยชน์สูงสุดนะครับ ผมปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์นะครับ เลยได้เยอะ ไม่ได้ซื้อเมล็ดพันธุ์ ก็จะเก็บเอง ปลูกเอง เพียรมานะตั้งแต่ปี 2531 ตลอดมาจนถึงทุกวันนี้ครับ
• ตอนนั้นเห็นว่ารับราชการเป็นตำรวจอยู่ด้วย ไม่ทราบว่ามีการแบ่งเวลาอย่างไรจากภาระหน้าที่ประจำบ้างคะ
ผมเริ่มปลูกต้นไม้จากตอนที่เป็นดาบตำรวจเลยครับ ผมเป็นตำรวจประจำอยู่ที่ สภ.ปรางค์กู่ ศรีสะเกษ ผมทำงานธุรการงานสอบสวนตอนปี 2548-2549 ตอนนั้นเราก็ทุ่มเทให้กับงานเต็มที่เลย
ผมจะแบ่งเวลา ตีห้าจนถึงแปดโมง ในช่วงต้นฝนถึงปลายฝน ก็ไปปลูกทุกวัน ถ้าเป็นวันเสาร์วันอาทิตย์ก็จะปลูกเยอะกว่าเดิมหน่อย ตอนนั้นนอกจากผมได้ทำงานธุรการงานสอบสวนแล้วผมยังทำหน้าที่มวลชนสัมพันธ์ก็พาชาวบ้านปลูก รณรงค์ปลูก มีกิจกรรมอะไรก็พานักเรียนไปปลูก พาผู้ใหญ่บ้าน กำนัน ไปปลูก ซึ่งส่วนใหญ่ก็ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี
ผมปลูกต้นไม้ทุกวัน คือผมต้องขยันอย่างฉลาด จะปลูกเฉพาะต้นฝน พอถึงปลายฝนผมก็หยุดปลูกครับ ผมเน้นปลูกเมล็ดพันธุ์ ถึงได้ผลผลิตเยอะครับ
• จะว่าไป การปลูกต้นไม้ให้อะไรกับหมวดวิชัยบ้างคะ
สำหรับผมการปลูกต้นไม้คือความสุขนะครับ ความสุขของผมคือความสุขของชาวบ้าน ต้นไม้เยอะก็ยิ่งลดสภาวะโลกร้อน ฝนฟ้าตกถูกต้องตามฤดูกาล ผมก็มีความสุขแล้วครับ ผมก็อยากให้คนอื่นมีความสุขเหมือนกับผม หันมาปลูกต้นไม้เหมือนกับผม ทุกวันนี้ได้เห็นสภาพแวดล้อมในอำเภอปรางค์กู่ดูสดชื่นและมีชีวิตชีวา ผมก็รู้สึกสดชื่น ภูมิใจทุกครั้งที่เราได้ทำ และที่สำคัญยังเห็นชาวบ้านที่ไม่มีที่ดินทำกินมีอาชีพ มีรายได้ไปจุนเจือครอบครัวผมก็ดีใจ
อีกอย่างผมมองว่าต้นไม้คือชีวิตของคนครับ ผมก็คือต้นไม้ และต้นไม้ก็คือคนครับ เอาอย่างนี้แล้วกัน พระพุทธเจ้า ประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ก็ใต้ต้นไม้ใช่ไหม และต้นไม้เป็นเหมือนอาหารที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค ต้นไม้เป็นอากาศหายใจของคน ผมผูกพันกับต้นไม้ ตราบใดที่ผมยังมีชีวิตอยู่ก็จะปลูกต้นไม้ไปเรื่อยๆ เพราะต้นไม้คือชีวิตของคน (ยิ้ม)
เอาจริงๆ ที่ผมทำมา เงินทองผมก็ไม่ได้อะไรนะครับ ทุกวันนี้ไปไหนก็ไปรถมอเตอร์ไซค์บริษัทแรงเยอร์ที่ผมไปเป็นพรีเซนเตอร์ให้เขา ส่วนยศผมก็เพิ่งมาได้ตอนใกล้จะเกษียณ แต่ตลอดระยะ 30 ปีที่ผมทำมา ผมไม่เคยบ่นสักคำเลยนะครับว่าเสียเปรียบใคร ผมเน้นการสร้างฐานะตนเอง การสร้างฐานะของชาติ ถ้าทุกคนทำเพื่อตนเอง ให้ตนเองได้ดี ก็ไม่ต้องกลัวเสียเปรียบใคร ซึ่งผมคิดแบบนั้นมาตลอด (ยิ้ม)
• ทำมาตลอด 30 ปี เคยมีคนมองว่าเราบ้าบ้างไหมคะว่าทำไมต้องทำอะไรเยอะแยะขนาดนี้
มีครับ คนที่เขามองเราบ้า เขาก็มองไปตามภาษาเขาแหละ แต่เรารู้ว่าดี มันก็ดีแล้วแหละ คนที่เขาว่าเราบ้านนั้น เขาไม่ได้มีจิตอาสาที่จะทำตรงนี้ เขาไม่กล้าทำ เขาไม่ลงทุนลงแรงเหมือนกับเรา เพราะว่าเขาทำแล้วเขาเหนื่อยเปล่าและก็เสียประโยชน์ เสียเปรียบชาวโลก เสียเปรียบชาวไทย แต่ชาวบ้านที่เขาให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีก็มีนะครับ ก็ปลูกด้วยกันมาตลอดก็มี คนที่รู้พูดยังไงเขาก็มีความเลื่อมใสศรัทธา เขาก็จะคิดตามเรา ทำตามเรา
จริงๆ ที่ผมทำผลประโยชน์ก็จะอยู่กับชาวบ้าน ชาวบ้านได้เก็บผลประโยชน์ อย่างต้นตาลที่ปลูกนั้น ก็สารพัดประโยชน์นะครับ ผมจะเน้นในเรื่องเครือข่ายนะ เมื่อก่อนผมบ้าอยู่คนเดียว ก็จะหนักอยู่คนเดียว ตอนหลังมาก็ได้หาเครือข่าย ให้เขาทำเพื่อตัวเขาเอง ให้เขาได้ดี ไม่ต้องไปเสียเปรียบใคร อย่างผมทำ ผมก็ได้ดี คนอื่นก็ได้ดีด้วย ผมจะไม่เคยบ่นว่าเสียเปรียบใครสักคน แล้วก็ทำแบบนี้มาเป็นเวลาเกือบ 30 ปีแล้ว
ผมมองส่วนรวมมากกว่า มองเพื่อประชาชนในผืนแผ่นดินไทยเรา ตอนหลังมาก็เน้นในเรื่องภาวะโลกร้อน ซึ่งผมเคยได้รับรางวัลระดับโลก สาขาอนุรักษ์ทรัพยากรดินและน้ำจากประเทศจีน เป็นประธานชมรมเรื่องภาวะโลกร้อนครับ
• อยากให้ช่วยอัปเดตหน่อยค่ะว่าตอนนี้มีโครงการทำอะไรอีกบ้าง
ผมจะเน้นในเรื่องการปลูกยางนาคืนทุ่งพะยูงคืนถิ่นครับ เอาจริงๆ ผมอยากจะให้คนทั้งประเทศปลูกนะ เพราะว่าปลูกแล้วมีคนมาลักลอบทำลายเยอะมากเหลือเกิน โดยเฉพาะไม้พะยูง จะมีข่าวเกือบทุกวัน
นับตั้งแต่ปี 2518 - 2538 ผมปลูกต้นไม้ได้ประมาณ 2 ล้านต้นครับ แต่หลังๆ มา ผมไม่ได้นับ ไม่ได้คำนวณเท่าไหร่ เพราะผมเดินทางไปปลูกทั่วประเทศไทย ตามหน่วยงานต่างๆ เขาก็เชิญผมไป ก็คงจะได้เยอะอยู่ครับ คงจะได้หลายล้านต้นอยู่ คือนอกจากปรางค์กู่แล้ว ผมก็ไปปลูกที่อื่นด้วยครับ ไปทั่วประเทศไทยเลย แต่ก็ไม่ทุกจังหวัดหรอกครับ ต้องแล้วแต่จังหวัดที่เขาจะเชิญไป หน่วยงานราชการ มหาวิทยาลัยต่างๆ โรงเรียนต่างๆ ก็ไป ก็มีพาเยาวชน กลุ่มอนุรักษ์ พวกอาสาสมัครไปปลูก เขาจัดที่ให้เราไปปลูก เขาเชิญเราไป เราก็ไปปลูกครับ (ยิ้ม)
• ถ้าหมวดอยากเชิญชวนให้คนหันมาปลูกต้นไม้ อยากบอกพวกเขาอย่างไรบ้างคะ
ถ้าเป็นไปได้นะครับ ผมก็อยากให้พี่น้องเกษตรกรคิดใหม่ทำใหม่ หันมาทำพืชสวนนาป่ากันครับ ผมมีจุดประสงค์ที่จะสร้างคนขึ้นมาใหม่ ให้เขามีจิตใจลูกโลกสีเขียวขึ้นมา โครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่า ซึ่งตอนนี้ก็มีเด็กอยู่แล้ว ที่เขาคิดใหม่ทำใหม่กัน และเขาก็เปลี่ยนนวัตกรรมตัวใหม่ขึ้น เขาก็เริ่มทำแล้ว เมื่อ 2 ปีมานี้ ก็คิดว่าเครือข่ายตรงนี้น่าจะขยายให้กับคนทั้งประเทศได้เป็นตัวอย่างนะครับ เขาเรียกว่าโครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่า ก็คือทำเพื่อจิตสำนึกและบ้านเกิด กลุ่มพวกนี้เขามีหลักทรัพย์และที่ดินเป็นของส่วนตัวอยู่แล้ว แต่เขาไม่รู้ว่าจะพัฒนาอย่างไร พอดีผมจุดประกายตรงนี้ให้ เขาก็เริ่มทำ แม้จะเป็นการเริ่มต้นแต่ผมก็คิดว่าดีกว่าไม่ได้เริ่มอะไรเลย
ผมว่าโครงการอีสานบ้านแตกพืชสวนนาป่านี่แหละเป็นการขยายที่ถูกต้องที่สุด ทั้งนี้ทั้งนั้นผมเน้นตรงพระราชดำริขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่าเราจะครองแผ่นดินโดยธรรมเพื่อประโยชน์สุขของมหาชนชาวสยาม เพราะถ้าคนต่างสร้าง ต่างทำมาหากิน เน้นว่า สร้างอยู่ทำกิน อย่าได้หาอยู่หากิน เพราะถ้าทำมาหากินจะทำให้แพร่กระจายไปทั่วทั้งประเทศครับ
ผมอยากจะให้เครือข่ายของคนไทยทั้งประเทศทำเหมือนกับเครือข่ายของผม ถ้าคนทั้งประเทศ คนทั้งโลกทำเหมือนผม สภาวะโลกร้อนก็จะไม่เกิดขึ้น เรื่องของผมนั้นไม่ใช่เรื่องเล็กๆ แต่ชาวบ้านมักจะไม่เข้าใจ ชาวบ้านที่ไม่เข้าใจก็จะหาว่าผมบ้า อยากเด่นอยากดัง แต่ในเรื่องของสภาวะโลกร้อนก็คืออากาศหายใจ ถ้าเราขาดอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม เรายังพออยู่ได้ แต่ถ้าเราขาดอากาศหายใจเราอยู่ไม่ได้เลยนะครับ
• อนาคตมีเป้าหมายจะทำอะไรอีกบ้างไหมคะ
ตอนนี้ก็มีสมาชิกเครือข่ายอยู่เยอะมากครับ ผมมีเครือข่ายใหม่ๆ อยู่หลายเครือข่าย ตอนนี้ที่ทำเหมือนผมก็มีอาจารย์อุดมการณ์ บัวเกษ อดีตข้าราชการครู และก็คุณเดชทนง กล้วยนิจ คุณแพน เขตนิมิต แล้วผมก็กำลังทำเป็นตัวอย่างให้มูลนิธิพัฒนาเพื่อการศึกษาอยู่ แล้วอีกอย่างส่วนตัวผมก็มีเดินสายเป็นวิทยากรให้ความรู้ผู้คนอย่างสม่ำเสมอ
ผมบอกตรงๆ ตอนนี้ผมแก่มาก อายุ 70 ปีแล้ว และผมก็เกษียณจากอาชีพตำรวจมาเป็น 10 ปีแล้ว ยอมรับนะครับว่าเหนื่อยมากแล้ว ก็เลยไม่ค่อยได้ปลูก แต่ก็ยังไปเท่าที่ไปได้ ไปเท่าที่สุขภาพให้ เท่าที่ทำไหวครับ เพราะปีนี้ผมป่วยด้วย ผมเป็นโรคไต ตอนนี้ต้องล้างไตอาทิตย์ละ 2 ครั้ง โชคดีที่มีบริษัทพัฒนาการศึกษาเพื่อชุมชนมาดูแลเรื่องนี้ให้ครับ (ยิ้ม)
เรื่อง : วรัญญา งามขำ, สุนิสา ศรีสุข
ภาพ : ผู้จัดการออนไลน์
