กับดักการบริหารงานข้ามแดน

ในที่สุดปี 2555 ก็จะผ่านไป ปี 2556 กำลังจะเข้ามา หลังจากนั้นไม่นาน ในปี 2557 เราก็เริ่มเปิดเขตการค้าเสรีในกลุ่มประเทศอาเซียน (AEC) อย่างเป็นทางการ ผมได้มีโอกาสคุยกับหลายๆ องค์กร พวกเขามีการเตรียมความพร้อมกันบ้างแล้วสำหรับเรื่องนี้ บางองค์กรกำลังขยายตัวไปสู่ประเทศเพื่อนบ้านและประเทศในกลุ่มอาเซียน แล้วองค์กรของคุณได้เตรียมความพร้อมในการบริหารระดับนานาชาติบ้างหรือยัง?

วันก่อนมีโอกาสอ่านบทความบทหนึ่งซึ่งเล่าถึงประสบการณ์ขององค์กรอเมริกันที่ประสบความสำเร็จในประเทศของตนเองและขยายตัวออกไปสู่ระดับนานาชาติ บทความนี้เขียนถึง “กับดัก” (Trap) ในการบริหารบางอย่างที่องค์กรซึ่งเพิ่งขยายตัวข้ามแดนเป็นครั้งแรกมักเข้าไปติด ลองมาดูกันว่ามีอะไรบ้าง แล้วเราควรระวังอย่างไรไม่ให้ติดกับดักเหล่านั้น

กับดักแบบกระจก (Mirror Trap) - เมื่อไรก็ตามที่เริ่มคิดว่าทุกคนและทุกประเทศในโลกใบนี้คิดและทำสิ่งต่างๆ เหมือนกับที่เราเป็นอยู่ คิดว่าเขาเปิดกว้างเหมือนเรา คิดว่าเขาน่าจะสนใจในสิ่งที่เราสนใจ แม้การขยายตัวของเราจะอยู่แค่ในกลุ่มประเทศอาเซียนที่มีวัฒนธรรมและความคิดต่างๆ ใกล้เคียงกัน แต่คำว่า “ใกล้เคียง” ไม่ได้แปลว่าเหมือน จึงมีความเป็นไปได้สูงที่ “เขาคิดไม่เหมือนเรา” ดังนั้นจงระวังกับดักนี้ให้ดี ไม่เช่นนั้นคุณอาจจะเหมือน Facebook

ในช่วงแรกที่ Facebook กำลังดังทั่วโลก ขยายตัวไปยังประเทศต่างๆ กลุ่มผู้บริหารของ Facebook คิดว่าความเชื่อและทัศนคติเกี่ยวกับการสื่อสารอย่างเปิดกว้างเป็นสิ่งที่เหมือนกันทุกแห่ง แต่มันไม่จริง! เพราะความพยายามของ Facebook ในการรุกเข้าไปเปิดตัวในประเทศจีน กลายเป็นความล้มเหลวที่ไม่เป็นท่า

กับดักแบบผิวๆ (Superficial Trap) - ถ้าคุณไม่ติดกับดักแบบกระจกข้างต้น เพราะคิดว่าได้มีโอกาสเข้าไปหาข้อมูลเกี่ยวกับประเทศที่ต้องการขยายธุรกิจเข้าไปเป็นอย่างดี และได้ปรับองค์กรให้เหมาะสมกับวัฒนธรรมของประเทศเหล่านั้นแล้ว อาจเป็นไปได้ว่าสิ่งที่เข้าใจว่า “เข้าใจ” อาจเป็นความเข้าใจแบบผิวๆ เท่านั้นเอง เช่นเดียวกับ EuroDisney

EuroDisney เปิดตัวมาได้ 10 กว่าปีแล้ว ในช่วงแรกมีปัญหาเยอะมาก ในการสร้างและออกแบบ EuroDisney ที่ฝรั่งเศส Disney ได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับวัฒนธรรมของฝรั่งเศส มีการออกแบบ EuroDisney ให้มีกลิ่นอายของความเป็นฝรั่งเศส Disney คิดว่าได้ปรับตัวเป็นอย่างดีแล้ว แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือการปรับตัวนั้นอยู่บนความเข้าใจวัฒนธรรมที่แท้จริงของชาวยุโรปแบบ “ผิวๆ” เท่านั้น ผลลัพธ์ที่ตามมาคือการประท้วงของคนในพื้นที่และความล้มเหลวที่ไม่เป็นท่า กว่าจะฝ่าด่านและลุกขึ้นมาได้อีกครั้งก็ค่อนข้างทุลักทุเลพอสมควร

อย่างไรก็ดี Disney ได้เรียนรู้จากสิ่งที่เกิดขึ้น ดังนั้นการก่อสร้าง Disney ในเซี่ยงไฮ้จึงจ้างคนท้องถิ่นมาช่วยออกแบบเพื่อให้เหมาะสมกับวัฒนธรรมของจีน ปัจจุบันการก่อสร้าง Disney ที่เซี่ยงไฮ้ยังไม่แล้วเสร็จ คงต้องมาดูกันต่อไปว่า Disney จะหลุดพ้นจากกับดักนี้ได้หรือไม่

กับดักแบบ “อวตาร” (Avatar Trap) - สำหรับกับดักนี้ เราจะติดเมื่อพยายามมากเกินไปที่จะให้พ้นจากกับดับแบบกระจกและกับดักแบบผิวๆ กับดักแบบ “อวตาร” เป็นกับดักในลักษณะที่ว่าเราจะมองทุกอย่างในมุมมองใหม่ เปิดใจและเปิดกว้างในการเรียนรู้วัฒนธรรมใหม่ๆ อย่างมาก จนลืมไปว่าต้นแบบขององค์กรเป็นอย่างไร

ยกตัวอย่างเนสท์เล่ ไปเปิดสาขาที่ญี่ปุ่นและพยายามหล่อหลอมองค์กรให้เข้ากับวัฒนธรรมของญี่ปุ่น การหล่อหลอมเป็นไปอย่างราบรื่นมากจนกระทั่งความเป็นแบรนด์เนสท์เล่สากลหายไป สุดท้ายเนสท์เล่ญี่ปุ่นจึงเปรียบเสมือนองค์กรท้องถิ่นที่ดูแลเฉพาะตลาดในญี่ปุ่นเท่านั้น วัตถุดิบที่ใช้หลายอย่างไม่ใช่แบบที่เนสท์เล่สากลใช้กัน ต้นทุนการผลิตสูงขึ้น ส่งผลให้ผลกำไรในภาพรวมลดลง

ดังนั้น หากไม่ต้องการที่จะติดกับดักข้างต้นในการขยายกิจการไปสู่นานาชาติ องค์กรควรทำสามสิ่งดังต่อไปนี้

หนึ่ง รู้จักตนเองอย่างถ่องแท้ว่าอะไรเป็น “แก่น” สำคัญของความสำเร็จที่ไม่ควรปรับเปลี่ยนให้ผิดไปจากความเป็นเรา ในขณะเดียวกันต้องทำความเข้าใจด้วยว่าอะไรเป็น “กระพี้” ที่สามารถปรับให้เหมาะต่อสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปได้

สอง รับฟัง สังเกต เปิดหูเปิดตาเพื่อรับรู้สิ่งใหม่ๆ ดึงตัวเองออกมาจากพื้นที่สุขสบาย (Comfort Zone) ลองใช้เวลาร่วมกับผู้อื่นที่มีพื้นฐานทางด้านวัฒนธรรมที่แตกต่าง แล้วใช้วิจารณญาณในการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม

สาม กล้าทดลอง “ทำ” สิ่งใหม่ๆ ที่อาจไม่เคยทำมาก่อน แต่สำคัญกว่านั้นคือต้องกล้า “เลิก” เมื่อรู้สึกว่าสิ่งที่ทำเริ่มไม่ได้ผล ปรับตัวให้เร็ว อย่าติดกับคำว่า “โอกาส” นานเกินไป

สามขั้นตอนนี้จะช่วยให้มองเห็นสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริงในมุมมองที่กว้างขึ้น หากทำได้ตามนี้ก็เชื่อแน่ว่าการบริหารธุรกิจข้ามแดนจะประสบความสำเร็จได้อย่างไม่ยากเย็นนัก