อยากพัฒนาทักษะการพูดของลูกน้อง โดย อ.อภิวุฒิ พิมลแสงสุริยา

Q : ลูกน้องเป็นคนนิ่งและ พูดน้อย เวลาถามเรื่องงานหรืออธิบายอะไร มักจะถามคำตอบคำแบบสั้นๆ ไม่ค่อยแสดงความคิดเห็นมากนัก ทั้งๆที่เป็นคนทำงานดี อยากพัฒนาทักษะลูกน้องตรงนี้ ควรแนะนำหรือโน้มน้าวลูกน้องอย่างไรดีครับ

A : ทำไมคิดว่าการพูดน้อยเป็นปัญหาหล่ะครับ สำหรับผมคนพูดมากน่าจะสร้างปัญหามากกว่า

ในทางพฤติกรรมศาสตร์ นักจิตวิทยาเชื่อว่า แม้คนเราต่างกันร้อยพ่อพันแม่ แต่พอจัดกลุ่มลักษณะของคนได้คราวๆ เป็น 4 ประเภท

กลุ่มที่ 1 เป็นคนคิดเร็ว ตัดสินใจเร็ว พูดจาตรงไปตรงมา คิดอย่างไรพูดอย่างนั้น ชอบบอกชอบ ไม่ชอบบอกไม่ชอบ ขวานผ่าซาก ไม่ค่อยสนใจรายละเอียด ชอบแต่เนื้อๆ เป็นคนพูดเยอะ ชอบบอกชอบสอนขอบอธิบาย แต่ไม่ค่อยอดทนฟังใครนานๆ ในทางวิชาการเรียกคนสไตล์นี้ว่า Dominance สำหรับผมเรียก "พี่อำนาจ"

กลุ่มที่ 2 เป็นคนคิดเร็ว ตัดสินใจเร็วเช่นกัน แต่ที่ต่างกันคือเป็นคนคุยสนุก เป็นกันเอง มีทักษะในการสื่อสารอย่างเป็นธรรมชาติ ช่างคิด ชอบฝัน รักสนุก ร่าเริง เรื่องเล็กๆ สามารถเก็บมาเล่าเป็นคุ้งเป็นแควได้ เฮฮา ขอบสังคม มีเพื่อนเยอะ ไอเดียบันเจิด ขี้เล่น ชอบอำ พูดทีเล่นทีจริงจนสับสนไม่รู้ว่าจริงหรือเล่น ในทางวิชาการเรียกคนสไตล์นี้ว่า Influence สำหรับผมเรียก "พี่บันเทิง"

กลุ่มที่ 3 เป็นคนคิดเยอะ พูดน้อย ต้องการข้อมูลก่อนตัดสินใจ ขี้เกรงใจ ไม่ค่อยชอบเสนอหน้า ปิดทองหลังพระ ค่อนข้างระมัดระวัง นุ่มนวล รับฟัง เห็นอกเห็นใจคนอื่น ชอบพูดคุยกับคนที่รู้จักและ สนิทสนมมากกว่าคนแปลกหน้าหรือไม่ค่อยสนิท วางแผนก่อนทำ ไม่ชอบความเสี่ยง ต้องการเวลาเตรียมตัว ไม่ชอบการเปลี่ยนแปลงที่ฉับพลันทันที ในทางวิชาการเรียกคนสไตล์นี้ว่า Steadiness สำหรับผมเรียก "พี่สุขุม"

กลุ่มที่ 4 เป็นคนขรึม เงียบมาก อ่านยาก ดูน่ากลัว ใส่ใจในรายละเอียด จำแม่น มีระยะห่างกับคนอื่นๆ ไม่ชอบความวุ่นวาย สุงสิงเท่าที่จำเป็น รักสันโดด ชอบอยู่เงียบๆ เจ้าระเบียบ ระมัดระวังการพูด ดูเป็นทางการ ไม่ค่อยพูดเล่น หรือหยอกล้อใคร เก็บอาการ ไม่แสดงออกทั้งสีหน้าและ คำพูด นิ่ง มีมาด ในทางวิชาการเรียกคนสไตล์นี้ว่า Compliance สำหรับผมเรียก "พี่ละเอียด"

คนแต่ละไสตล์พูดมากพูดน้อยไม่เท่ากัน หากคุณมีสไตล์แบบ พี่อำนาจ หรือ พี่บันเทิง ก็เป็นไปได้ที่อาจรู้สึกว่า พี่สุขุมกับพี่ละเอียด พูดน้อยเกินไป ไม่ค่อยแสดงความคิดเห็น ดังนั้นคำเตือนข้อแรกคือ "อย่าเอาตัวเองเป็นมาตรฐาน"

หากลูกน้องที่พูดถึงนี้ มีสไตล์คล้ายๆ พี่สุขุม หรือพี่ละเอียด ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกที่คนอื่นๆ หลายคนอาจจะรู้สึกว่า เขาพูดน้อย ถามคำตอบคำ ไม่แสดงความคิดเห็น วิธีการที่จะทำให้คนเหล่านี้พูด หรือแสดงความคิดเห็นมากขึ้นคือ

1. เมื่อถามแล้ว กรุณาอดทนรอคำตอบ นับลมหายใจเข้าออกให้ครบ 8 ครั้ง (ประมาณ 20 วินาที หายใจยาวๆ เข้านับ 1 ออกนับ 2) เพราะบางคนคิดช้า การพูดเร็วเกินไป ทำให้อีกฝ่ายไม่พูด

2. ให้คำถามไปล่วงหน้า เผื่อเวลาให้ได้กลับไปคิด หาข้อมูลและ ไตร่ตรองให้รอบครอบก่อนพูด หรือแสดงความเห็น

3. ให้แสดงความคิดเห็นด้วยการเขียน แทนการพูด อาจได้ผลมากกว่า

4. ชี้ให้เห็นว่า เพื่อประโยชน์และ โอกาสในความก้าวหน้าของเขาเอง ควรต้องแสดงความคิดเห็นบ้าง ในบางสถานการณ์ เช่น ในห้องประชุม แล้วแนะนำว่าก่อนเข้าห้องประชุม ให้ศึกษาวาระการประชุมและ เตรียมคำถาม หรือประเด็นที่จะแสดงความคิดเห็นไปล่วงหน้า เป็นต้น

แต่หากลูกน้องที่พูดถึง มีสไตล์คล้ายๆ พี่อำนาจ หรือ พี่บันเทิง การเป็นคนพูดน้อยอาจดูน่าแปลกใจ คุณคงต้องกลับไปทบทวนตัวเองสักหน่อยว่า มีพฤติกรรมอะไร ที่อาจทำไปโดยไม่รู้ตัว แต่ทำให้อีกฝ่ายรู้สึกว่า "พูดไปก็ไลฟ์บอย" เช่น เขาอาจรู้สึกว่า

1. คุณมีคำตอบอยู่แล้ว ไม่ว่าใครจะแสดงความคิดเห็นอย่างไร สุดท้ายก็เอาตามที่คุณคิด

2. เคยแสดงความคิดเห็นที่ไม่ตรงกับคุณแล้วมีอันเป็นไป (เช่นโดนดุ หรือ ไม่พอใจ เป็นต้น)

3. ด้วยท่าทาง หรือปฏิกริยาบางอย่าง คุณไม่ได้สนใจ หรือใส่ใจฟังจริงๆ เช่น ทำอย่างอื่นไปด้วยระหว่างที่กำลังฟัง เป็นต้น

ลองพิจารณาดูครับว่าปัญหาอยู่ที่ "เขา" คือสไตล์เป็นอย่างนั้นเอง หรือ ปัญหาอยู่ที่ "เรา" คือพฤติกรรมบางอย่างทำให้เขารู้สึกไม่อยากพูด แล้วแก้ให้ถูกจุด

อภิวุฒิ พิมลแสงสุริยา
apiwut@riverorchid.com