กาญจนบุรี - อาจารย์ ม.มหิดล สาขาวิศวกรรมสิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติ เสนอ 7 ทางเลือก "เผาถ่านอย่างไรช่วยลดผลกระทบควันพิษต่อชุมชน แถมได้ผลิตภัณฑ์น้ำส้มควันไม้มาใช้ประโยชน์"
วันนี้ (5 เม.ย.) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เอริกา พฤฒิกิตติ อาจารย์ประจำหลักสูตรวิศวกรรมศาสตรบัณฑิต (วิศวกรรมสิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติ) มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตกาญจนบุรี ได้เสนอแนวทางจัดการควันที่เกิดจากการเผาถ่าน จากกรณีที่มีชาวบ้านได้มีการแจ้งปัญหาไปที่ผู้ใหญ่บ้าน ให้ช่วยแก้ปัญหากรณีมีการเผาถ่าน แล้วควันไปรบกวนบ้านข้างเคียง
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เอริกา พฤฒิกิตติ ได้กล่าวเสนอแนวทางในเรื่องนี้ว่า “ไม่มีใครปฏิเสธหมูปิ้งถ่านไม้หอมๆ กับข้าวเหนียวร้อนๆ เชื้อเพลิงถ่านไม้นิยมใช้ในการทำอาหารเพื่อให้อาหารมีกลิ่นหอมน่ากิน นอกจากนี้ หลังฤดูเก็บเกี่ยวมีชีวมวลตกค้างในแปลงเกษตรจำนวนมาก หากสามารถนำไปเผาทำถ่านได้คงดีไม่น้อย แต่การเผาถ่านก่อให้เกิดก๊าซพิษที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ และมีกรณีการร้องเรียนผลกระทบของชุมชนจากการเผาถ่านจำนวนมาก ในเนื้อไม้จะประกอบด้วยส่วนประกอบของแร่ธาตุและสารต่างๆ เมื่อนำมาเป็นเชื้อเพลิง แร่ธาตุ และสารต่างๆ จะระเหยออกมาในรูปของไอร้อน กลิ่น และควัน สารทาร์ (Tar) ซึ่งวงการแพทย์ยอมรับว่าสารทาร์ (Tar) คือสารก่อมะเร็งตัวหนึ่ง (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข 2555)
ทำอย่างไรเราจะหลีกเลี่ยงผลกระทบต่อสุขภาพจากการเผาถ่านได้? ควันพิษจากการเผาถ่านถูกปล่อยออกมาและลอยไปตามกระแสลม แพร่กระจายไปทั่ว เจ้าของกิจการเผาถ่านควรตระหนักถึงผลกระทบที่ชาวบ้านได้รับ ใส่ใจชาวบ้านโดยรอบเพื่อไม่ให้เกิดความขัดแย้ง มีข้อแนะนำในการปรับปรุงการเผาถ่านเพื่อลดผลกระทบต่อชุมชนดังนี้
1.เลือกช่วงเวลาเผาในเวลาที่ควันลอยสูง เวลาที่ควันลอยสูงถือเป็นเวลามงคลสำหรับการเผาถ่าน ช่วงเวลานี้พิจารณาจากกลางวัน แดดดี ฟ้าโปร่ง ลมสงบ หลีกเลี่ยงปล่อยควันช่วงกลางคืนหรือลมแรง เพราะอากาศจะจมตัว 2.เลือกไม้ที่แห้ง (ความชื้นต่ำกว่า 20%) เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-6 เซนติเมตร 3.เลือกสถานที่เผาถ่านให้ไกลจากชุมชน 4.ฉีดสปริงเกอร์รอบบริเวณเตาเผาเพื่อดักจับฝุ่นและควันที่ปล่อยออกมา 5.ปลูกต้นไม้สูงบริเวณเขตเชื่อมระหว่างเตาเผาและชุมชน อาจต้องรอเวลาต้นไม้โต
6.ดักเก็บน้ำส้มควันไม้ทางปล่องที่ควันออก สามารถลดความเป็นพิษจากควันที่ปล่อยออกมาได้ และยังได้น้ำส้มควันไม้สำหรับใช้กำจัดศัตรูพืชได้ด้วย 7.ปรับเปลี่ยนการเผาในที่โล่งแจ้ง เป็นเผาในที่ปิด เช่น เตาดินเหนียว เตาอิฐ เตาถังน้ำมัน 200 ลิตร เป็นต้น อาจลองเพิ่มการเผาควัน โดยควันจากการเผาไม้จะถูกกลับเข้าไปเตาเผาอีกครั้ง เทคโนโลยีนี้สามารถลดควันและก๊าซพิษจากการเผาควันได้อย่างมีประสิทธิภาพ แนวคิดในการออกแบบเตาเผาแบบปิดที่มีควันน้อยสามารถสืบค้นออนไลน์ทั่วไป สามารถดูตัวอย่างได้ต่อไปนี้ ทำได้ง่าย ไม่ซับซ้อน
ข้อแนะนำ 7 ข้อนี้ หากทำได้ทุกข้อถือว่ายอดเยี่ยม ได้ถ่านคุณภาพดี ได้น้ำส้มควันไม้ และชุมชนมีความสุข นอกจากนี้ สำหรับวิธีการ และขั้นตอนการดำเนินการเรื่องเตาเผาถ่าน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เอริกา พฤฒิกิตติ อาจารย์ประจำหลักสูตรวิศวกรรมศาสตรบัณฑิต (วิศวกรรมสิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติ) มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตกาญจนบุรี ได้รวมข้อมูลจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น วีธีการและขั้นตอนการเผาถ่าน ได้ทั้งถ่านและน้ำส้มควันไม้ ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และเตาเผาแบบชีวมวลไร้ควัน โดยจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รวมทั้งเอกสารแบบออนไลน์ วิธีการสร้างเตาเผาไร้ควัน ซึ่งข้อมูล ได้มีการศึกษาทดลองและสามารถทำได้จริง มาเป็นข้อมูลให้ผู้สนใจได้ศึกษาเรียนรู้ และประโยชน์กับประชาชนและผู้ที่สนใจต่อไป
ทั้งนี้ ผู้สนใจรายละเอียดเพิ่มเติมสามารถลิงก์ข้อมูลไปที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดังนี้ อ้างอิงกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข (2555) คู่มือวิชาการ เรื่อง แนวทางการประกอบกิจการที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพประเภท การเผาถ่านหรือการสะสมถ่าน สำนักงานกิจการโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก จำนวนหน้า 110 หน้า เกษตรนานา (2564) เทคนิคการเผาถ่านแบบชีวมวลไร้ควัน สืบค้นได้จาก https://www.kasetnana.com/2021/3825 คณะวิศวกรรมและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ (2559) เตาเผาถ่าน 200 ลิตร สืบค้นได้จาก https://engineer.mju.ac.th/wtms_webpageDetail.aspx?wID=1260 คู่มือการสร้างอุปกรณ์เทคโนโลยีพลังงานทดแทน (ไม่ระบุวันที่) เตาเผาถ่าน 200 ลิตร สืบค้นได้จาก https://amnatcharoen.energy.go.th/ คลิ๊กลิงค์https://shorturl.asia/o5mPJ
