ท่าขี้เหล็ก/เชียงราย – กปภ.พบแมงกานิสปนเปื้อนน้ำรวก แหล่งน้ำดินทำน้ำประปาเกาะช้าง-แม่สาย แต่อยู่ในระดับต่ำ หลังกลุ่ม “หงปัง” ทุนใหญ่ว้าแดงส่งบริษัทในเครือสร้างโรงแต่งแร่-โรงงานยางพารา ติดพรมแดน
กรณีกลุ่มบริษัทหงปัง ซึ่งเป็นกลุ่มทุนหลักของชนกลุ่มน้อยว้าแดง เขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า) รัฐฉาน ประเทศเมียนมา ได้ให้บริษัทหลอยสามซอง ในเครือข่ายเข้าก่อสร้างโรงงานยางพาราแผ่นและโรงงานแต่งแร่งแมงกานีส บนพื้นที่ 250 ไร่ เขตบ้านห้องลึก จ.ท่าขี้เหล็ก ติดลำน้ำรวก พรมแดนไทย-เมียนมา ต่อเนื่องจากลำน้ำสาย ก่อนไหลลงสู่แม่น้ำโขงนั้น
การประปาส่วนภูมิภาค (กปภ.) ได้เผยแพร่รายงานว่าพบปริมาณแร่แมงกานีสปนเปื้อนบริเวณสถานีสูบเกาะช้าง ในลำน้ำรวก ที่เป็นแหล่งน้ำดิบสำหรับผลิตน้ำประปาในพื้นที่ อ.แม่สาย
นายดนัย วัชรเสถียร หัวหน้างานผลิต 8 กปภ.สาขาแม่สาย กล่าวว่าแม่น้ำรวกถือเป็นแหล่งน้ำดิบที่ใช้ในการผลิตน้ำประปาในพื้นที่ ต.เกาะช้าง ดังนั้นเจ้าหน้าที่จึงได้เก็บตัวอย่างน้ำเพื่อตรวจหาสารปนเปื้อนเป็นประจำทุกเช้าและมีการส่งตรวจในทุกเดือน
การตรวจพบสารแมงกานีสปนเปื้อนในน้ำรวก ณ ขณะนี้มีอยู่ในปริมาณที่น้อยมาก รวมทั้งใช่วงที่มีปริมาณน้ำมาก หรือฤดูฝนจะเจือจางมาก อยู่ในระดับที่สามารถนำมาใช้ทำน้ำประปาได้ ส่วนในฤดูน้ำน้อยหรือฤดูแล้งทาง กปภ.ก็จะมีแหล่งน้ำบาดาลสำรองไว้ 2 แห่ง ซึ่งก็เพียงพอต่อการผลิตน้ำประปาบริการประชาชนและสามารถรองรับหากพบค่าแมงกานีสมากเกินมาตรฐานได้
นอกจากนี้เจ้าหน้าที่ กปภ.สาขาแม่สาย ยังคิดค้น "อุปกรณ์นับรอบการเปิดน้ำล้างย้อนสำหรับหม้อกรองแบบมือหมุน" ที่ได้รับรางวัลชมเชยลำดับที่ 2 รางวัลนวัตกรรมกระบวนการทำงานปี 2560 ที่สามารถเติมคลอลีนลงไปในน้ำเพื่อป้องแก้ปัญหาเหล็กและแมงกานีส
ยกตัวอย่างกรณีคุณน้ำประปาที่สถานีผลิตน้ำเกาะช้างเมื่อปี 2561 พบค่าแมงกานีสในน้ำดิบมีมากเกินมาตรฐานช่วงเดือน ก.พ.-พ.ค.ในระดับ 0.54-1.6 มิลลิกรัมต่อลิตร เมื่อนำน้ำขึ้นมาก่อนกรองพบการปนเปื้อนลดลงเหลือ 0.31-0.46 มิลลิกรัมต่อลิตร แต่ก็ยังเกินมาตรฐาน กระทั่งนำมาเข้าสู่กระบวนกรองก็พบได้ค่าน้ำที่ได้มาตรฐานในที่สุด
อย่างไรก็ตาม นอกจากโรงงานที่บริษัทในเครือข่ายว้าแดงดำเนินการทั้ง 2 แห่ง บนเนื้อที่ 250 ไร่ดังกล่าวแล้ว ทางการเมียนมายังมีแผนพัฒนาที่ดินติดน้ำรวกที่เวนคืนจากชาวบ้านรวมทั้งหมดไม่น้อยกว่า 1,500 ไร่ เป็นเขตอุตสาหกรรมด้วย แต่ไม่คืบหน้ามากนัก
ยกเว้นโรงงานเครือข่ายว้าแดง ที่มีการขนแร่แมงกานีสมาจากเหมืองแร่เมืองโก ห่างออกไปประมาณ 20 กิโลเมตร เพื่อแต่งแร่และรอขนข้ามแดนผ่านไทยทางจุดผ่านแดนถาวรสะพานมิตรภาพไทย-เมียนมา ข้ามลำน้ำสายแห่งที่ 2 ส่งต่อไปจีน ที่มีปริมาณมากขึ้นในรอบ 10 ปีคือปี 2553 นำเข้าปริมาณ 4,500 ตัน มูลค่า 17.8 ล้านบาท ต่อมาปี 2562 นำเข้าเพิ่มขึ้นกว่า 135,616 ตัน มูลค่า 203.8 ล้านบาท และปี 2564 ก็ขนกันทุกเดือน
