กำแพงเพชร - บ้านบอมเบย์เบอร์มาเหลือแต่ซาก..ปลุกกระแสฟื้นฟู “บ้านห้าง ร.๕ หรือบ้านพะโป้” บ้านโบราณร้อยปีที่บอกเล่าเรื่องราวคหบดีชาวกะเหรี่ยงค้าไม้ ล่องซุงจากคลองสวนหมาก-นครชุมส่งขายนครสวรรค์-ชุมทางค้าไม้ใหญ่สุดของภาคเหนือตอนล่าง
หลังบ้านบอมเบย์เบอร์มา-บ้านประวัติศาสตร์การป่าไม้แพร่ อายุกว่า 100 ปี ถูกรื้อถอนเหลือแต่ซากภายใต้โครงการซ่อมแซมของ สบอ.11 แพร่ ทำให้กระแสการอนุรักษ์อาคารเก่าแก่อายุเกิน 100 ปีในไทยเกิดขึ้นหลายพื้นที่
เฉพาะกำแพงเพชรยังคงมีอาคารเก่าแก่อายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไปจนถึงอาคารเก่าแก่กว่า 100 ปีอยู่หลายหลัง แต่ที่ถูกกล่าวขวัญถึงบ้านเก่าแก่ที่สวยงาม ทั้งสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ จนมีผู้เข้าไปเยี่ยมชมมากที่สุด ก็คือ บ้านห้าง ร.๕ หรือบ้านพะโป้ ต.นครชุม อ.เมืองกำแพงเพชร ใกล้วัดสว่างอารมณ์
บ้านห้าง ร.๕ เป็นอาคาร 2 ชั้น สร้างด้วยไม้สักทั้งหลัง รูปแบบไทยผสมตะวันตก ประดับด้วยไม้ฉลุลายอย่างประณีต เป็นบ้านของ “พะโป้-คหบดีชาวกะเหรี่ยง” ซึ่งมีอาชีพค้าไม้ที่บริเวณปากคลองสวนหมาก เมืองนครชุม สมัยรัชกาลที่ ๕ โดยได้ซื้อบ้านมาจากพระยาราม
ครั้งหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสต้นเมืองกำแพงเพชร เมื่อปี พ.ศ. 2449 ได้เสด็จฯ เยือนบ้านพะโป้ จนเป็นที่มาของชื่อ บ้านห้าง ร.๕ ตามประวัติกล่าวว่า พระยาตะก่า พี่ชายพะโป้ ได้เข้ามาขอรับเช่าทำการค้าไม้จากพระยากำแพงเพชร (อ่อง) ในราวปลายรัชกาลที่ ๔ พ.ศ. 2418 จนถึงแก่กรรม
ต่อมาปี พ.ศ. 2429 พะโป้ได้เริ่มทำการค้าไม้ โดยตั้งบ้านเรือนที่บริเวณปากคลองสวนหมาก ซึ่งเป็นทำเลในการชักลาก ลำเลียงซุงไม้จากป่าส่งลงไปยังเมืองนครสวรรค์ ซึ่งเป็นศูนย์กลางการค้าไม้ที่ใหญ่ที่สุดของภาคเหนือตอนล่าง
ทั้งนี้ บ้านห้าง ร.๕ ยังเป็นหนึ่งในเรื่องราวที่ปรากฏอยู่ในภาพยนตร์เรื่อง ชั่วฟ้าดินสลาย นวนิยายของ “ครูมาลัย ชูพินิจ” นอกจากนั้นยังมีผลงานของครูมาลัยที่บันทึกเรื่องราวของนครชุม และคลองสวนหมาก ไว้อย่างละเอียดครบถ้วนในหนังสือ “ทุ่งมหาราช” ด้วย
ปัจจุบัน..แม้บ้านห้าง ร.๕ หรือบ้านพะโป้ จะมีสภาพทรุดโทรมลงไปตามกาลเวลา แต่อาคารหลังนี้ยังคงความเก่าแก่ ความสวยงาม ร่องรอยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษา สัมผัสได้ถึงคุณค่าและเรื่องราวมากมายแม้จะผ่านเวลามากว่าร้อยปี ขณะที่ทายาทรุ่นต่อๆ มายังคงอนุรักษ์ไว้ ไม่มีการรื้อถอนหรือปลูกสร้างสิ่งใดทดแทน
นายสวัสดิ์ พนมวาสน์ ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 6 ต.นครชุม อ.เมืองกำแพงเพชร ซึ่งเป็นพื้นที่ที่บ้านห้าง ร.๕ ตั้งอยู่ กล่าวว่า เห็นบ้านห้างหลังนี้มานาน ถือเป็นบ้านโบราณที่มีความสำคัญต่อการเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวของชุมชนและจังหวัด ซึ่งทรุดโทรมลงไปทุกวัน อยากให้มีการพัฒนาปรับปรุงให้คงทนถาวรมีสภาพที่ดีกว่านี้ เพราะรู้สึกหวงแหนและเสียดายหากต้องทรุดโทรมจนพังทลายลงไป
