ลุยแก้หมอกควันดักหน้า ชี้ “ข้าวโพด” ตัวต้นเหตุทุนใหญ่ยอมลดรับซื้อลง

เชียงราย - รมว.ทรัพย์ฯ ลุยแก้หมอกควันแต่ไก่โห่ ชี้ “ข้าวโพด” ต้นเหตุจริง ทุนใหญ่ยอมลดปลูก-และซื้อแล้ว ระบุปี 60 ปัญหาไฟไหม้ป่าและหมอกควันอาจรุนแรงเหมือนเดิม

รายงานข่าวจากจังหวัดเชียงรายแจ้งว่า เมื่อวันที่ 27 มิ.ย.ที่ผ่านมา ที่ห้องดอยตุง โรงแรมดุสิตไอส์แลนด์ รีสอร์ท อ.เมือง จ.เชียงราย พล.อ.สุรศักดิ์ กาญจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นประธานประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อสรุปผลการป้องกันและแก้ไขปัญหาหมอกควันพื้นที่ภาคเหนือที่ผ่านมาและรองรับสถานการณ์ปี 2560 โดยมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ เอกชน การศึกษา ในพื้นที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) เข้าร่วมประชุม

โดยที่ประชุมสรุปผลการเกิดไฟไหม้ในพื้นที่ภาคเหนือว่าเกิดขึ้นในเขตป่าสงวนแห่งชาติมากถึง 4,750 ไร่ ป่าอนุรักษ์ 4,181 ไร่ ริมทางหลวง 536 ไร่ ชุมชนและอื่นๆ 459 ไร่ พื้นที่เกษตร 319 ไร่ พื้นที่ปฏิรูปเพื่อการเกษตร (ส.ป.ก.) 264 ไร่ รวมทั้งหมด 10,581 ไร่ โดยตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค.-15 พ.ค. 2559 มีการเผาในเขต จ.ลำปาง คิดเป็น 25.98% จ.แพร่ 25.28% จ.อุตรดิตถ์ 20.38% ตามลำดับ

ส่วนจุดความร้อนหรือฮอตสปอตพบว่าเกิดขึ้นตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค.-31 พ.ค. พบมีเกิดขึ้นรวมกันทั้งหมด 10,601 จุด โดยเกิดขึ้นในป่าอนุรักษ์และป่าสงวนแห่งชาติมากที่สุด ทั้งนี้ การเกิดฮอตสปอตรุนแรงมากที่สุดภายหลังจากช่วงที่มีการประกาศห้ามเผา 60 วันในเดือน มี.ค.-เม.ย. แต่เมื่อพ้นช่วงดังกล่าวได้มีการเผามากขึ้น ประกอบกับมีฝนตกช้าทำให้สถานการณ์รุนแรงตามมา ทั้งนี้ ทางสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) แจ้งว่า ในปี 2560 อาจจะมีการนำดาวเทียมดวงที่ 2 มาใช้ โดยเป็นระบบเอ็นเอ็นพีที่มีความละเอียดในการตรวจฮอตสปอตมากกว่าระบบเดิม กระนั้นคาดว่าสถานการณ์อาจใกล้เคียงกับปี 2559 เพราะมีแนวโน้มจะเกิดปรากฏการณ์ลานีญา จึงขึ้นอยู่กับมาตรการของเจ้าหน้าที่ว่าจะควบคุมได้มากน้อยเพียงใดต่อไป

ด้านนายสมศักดิ์ วงศ์ปัญญาถาวร ตัวแทนจากหอการค้าภาคเหนือ กล่าวว่า ภาคเอกชนขอเสนอให้รัฐปรับยุทธศาสตร์การแก้ไขปัญหา เพราะเห็นว่าปัญหาไฟไหม้และหมอกควันดังกล่าวเกิดจากการปลูกพืชข้าวโพดเป็นหลัก พบปัจจุบันตลาดต้องการปีละกว่า 6 ล้านตันแต่เอกชนรายใหญ่ที่รับซื้อผลิตได้แค่ 4 ล้านตัน ดังนั้นการป้องกันปัญหาคือต้องไม่ให้มีการรุกเข้าไปปลูกกันในเขตป่า ส่วนพื้นที่ปลูกที่ถูกต้องก็ควรได้รับการส่งเสริมเพื่อให้ผลผลิตมีมากสำหรับทดแทนกันไป สาเหตุที่นำเสนอเช่นนี้เพราะในช่วง 10 ปีก่อนไม่มีปัญหานี้มาก่อน แต่เมื่อมีการปลูกข้าวโพดกันมากขึ้นก็พบว่าปัญหาหมอกควันหนักหน่วงขึ้นตามมา

นายสมศักดิ์กล่าวอีกว่า ทางภาคเอกชนขอนำเสนอการแก้ไขปัญหาพื้นที่ อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ เพื่อนำไปปรับใช้ในพื้นที่อื่นๆ โดยพื้นที่ดังกล่าวมีเนื้อที่ประมาณ 1.6 ล้านไร่ เมื่อมีปัญหาก็มีการขอคืนพื้นที่ป่าได้กว่า 86,359 ไร่ และทำการปลูกป่าสร้างรายได้กว่า 161,706 ไร่ ขณะที่พื้นที่ที่มีการใช้ประโยชน์ก่อนปี 2545 ก็มีการมอบสิทธิที่ดินทำกินต่อไป กระนั้น การมองการปลูกข้าวโพดต้องมองทั้งระบบตั้งแต่การปลูก อาหารสัตว์ และการส่งออก ดังนั้นเห็นว่าในการฟื้นฟูสภาพดังกล่าวจำเป็นที่จะต้องให้กลุ่มทุนใหญ่ได้มีส่วนรับผิดชอบเรื่องค่าใช้จ่ายดังกล่าวด้วย

ด้าน พล.อ.สุรศักดิ์กล่าวว่า ปัญหาเรื่องการปลูกพืชเกษตรแล้วเป็นต้นเหตุให้เกิดหมอกควันมากนั้นกำลังมีการแก้ไขกันอยู่ เพราะถือว่าเมื่อมีความต้องการซื้อก็ต้องมีการปลูกกันมาก และยิ่งข้าวโพดมีอายุปลูกแค่ 4 เดือนทำให้เกษตรกรพากันปลูกซึ่งก็จำเป็นต้องมองหลายด้าน เพราะตนเคยอยู่กับภาคเกษตรในอดีต เช่น โครงการอีสานเขียว การเลี้ยงวัว ฯลฯ พบว่าเมื่อถึงเวลาเข้าจริงชาวบ้านจะประสบปัญหาเรื่องตลาดจำหน่าย ดังนั้นกรณีที่หอการค้าภาคเหนือนำเสนอนั้นก็ได้มีการหารือกับเอกชนรายใหญ่ที่รับซื้อแล้วก็ได้รับปากว่าจะลดปริมาณการซื้อลง โดยหันไปนำเข้ามาแทนซึ่งก็หมายความว่ารัฐก็ต้องเข้าไปแก้ไขปัญหาให้เกษตรกรเรื่องการปลูกพืชทดแทน การตลาด ฯลฯ ไปพร้อมๆ กัน ขณะเดียวกันก็มีผู้ร้องเรียนเข้าไปว่ามีการใช้สารเคมียาฆ่าหญ้าในบางพื้นที่มากถึง 800,000 ตัน ถึงขั้นขอให้ใช้มาตรา 44 เข้าไปจัดการซึ่งก็กำลังมีการตรวจสอบกันอยู่

พล.อ.สุรศักดิ์กล่าวอีกว่า ที่ จ.น่าน ซึ่งมีการปลูกข้าวโพดกันเยอะนั้นมีคนเสนอให้ปลูกพืชอื่นทดแทน เช่น ไผ่ กล้วยน้ำว้า ฯลฯ เสนอให้สร้างอ่างเก็บน้ำไว้ด้านบนแล้วส่งเสริมให้ชาวบ้านหันมาปลูกกาแฟแล้วผลผลิตที่ได้จะมีเอกชนจาก จ.เชียงรายรับซื้อ ซึ่งเรื่องเหล่านี้ต้องพิจารณาให้รอบคอบว่าจะเป็นจริงตามนั้นหรือไม่เพราะเรื่องตลาดนั้นสลับซับซ้อน ยิ่งเรื่องการเสนอว่าเมื่อให้เอกสารสิทธิที่ดินทำกินแล้วจะไม่บุกรุกป่ากันต่อนั้นยิ่งเป็นเรื่องใหญ่เพราะมีตัวอย่างที่บอกว่าไม่บุกรุกแต่กลับยังทำอีกมาแล้ว

“ในปี 2559 นี้จุดฮอตสปอตลดลงกว่าปี 2558 ถึง 20% สาเหตุเพราะเจ้าหน้าที่เข้าไประงับเหตุได้เร็ว และปีหน้าก็จะมีการนำดาวเทียมดวงที่ 2 มาใช้ทำให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ส่วนจะมีการประกาศระยะเวลาห้ามเผา 60 วันเหมือนเดิมหรือไม่นั้นคงต้องให้แต่ละพื้นที่ไปพิจารณาช่วงระยะเวลาให้เหมาะสมกับแต่ละจังหวัดมากกว่าต่อไป ด้านหมอกควันที่มาจากประเทศเพื่อนบ้านนั้นได้ให้กรมควบคุมมลพิษได้จัดประชุมหารือกับประเทศพม่าและ สปป.ลาวให้เร็วในเดือน ก.ย.นี้เป็นต้นไป เพื่อให้เรากับเพื่อนบ้านได้มีแผนปฏิบัติร่วมกัน โดยเราสามารถให้การช่วยเหลือได้ต่อไป” พล.อ.สุรศักดิ์กล่าว