กาญจนบุรี - ททท.กาญจนบุรี ชวนเที่ยวงาน “ไอยราปาร์ตี้” วันเสาร์ที่ 12 พฤษภาคม 2555 นี้ที่วัดบ้านใหม่พัฒนา ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ชมวิถีชีวิต “ชาวกะเหรี่ยง” กับ “ช้าง” ที่มีความผูกพันกันมาเป็นเวลานาน
นายอิสระพงษ์ แทนศิริ ผู้อำนวยการ ททท.สำนักงานจังหวัดกาญจนบุรี เปิดเผยว่า “ช้าง” ถือเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองของประเทศไทยมาตั้งแต่โบราณ คนไทย และช้างมีความผูกพันกันมายาวนาน ทั้งการใช้ช้างเพื่อการทำศึกสงคราม และการทำงาน เช่นเดียวกับที่บ้านใหม่พัฒนาตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ที่ชาวบ้านเชื้อสายกะเหรี่ยง มีประเพณีการเลี้ยงขอบคุณช้างเป็นวัฒนธรรมเก่าแก่ที่ยังคงสืบทอดกันมา นับเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของความผูกพันระหว่างช้างกับคน
บ้านใหม่พัฒนา เป็นหมู่บ้านที่ย้ายมาจากหมู่บ้านเดิมที่ถูกจมอยู่ใต้อ่างเก็บน้ำเขื่อนเขาแหลม ในอดีต ชาวกะเหรี่ยงจะเลี้ยงช้างไว้เพื่อใช้งานเช่น ใช้ให้ชักลากไม้ หรือช่วยงานหนักต่างๆ แต่ในช่วงเดือนเมษายน ซึ่งเป็นช่วงที่มีอากาศร้อนจัด ก็จะเป็นช่วงที่ให้ช้างหยุดพักทำงาน และเพื่อเป็นการแสดงความขอบคุณช้างที่ช่วยทำงานหนักมาตลอดทั้งปี ชาวกะเหรี่ยงที่บ้านใหม่พัฒนาจึงมีประเพณี “ไคกระช่องจุ๊ง” ขึ้น
โดยในภาษากะเหรี่ยงนั้น คำว่า “ไค” หมายถึง ผูก “กระช่อง” หมายถึง ช้าง และ “จุ๊ง” หมายถึง มือ ประเพณีนี้จึงหมายถึงการผูกข้อมือ หรือข้อเท้าช้าง ที่เปรียบเสมือนการเรียกขวัญช้างนั่นเอง ซึ่งตามแบบประเพณีดั้งเดิมนั้น จะมีพิธีกรรมที่ทำโดยควาญ หรือเจ้าของช้าง โดยของที่ใช้ในพิธีก็มี กล้วย อ้อย งาดำ ข้าวต้มมัด ด้ายขาว ด้ายแดง ไม้คนข้าว และน้ำขมิ้นส้มป่อย โดยจะเอาของพวกนี้มารวมใส่ไว้ในกระด้ง
เมื่อเอาช้างไปอาบน้ำเรียบร้อยแล้ว ก็จะเอาของเหล่านี้ในกระด้งไปเทินไว้บนหัวช้าง ควาญช้างจะบอกกล่าวแก่ช้างว่าอย่าดื้ออย่าซน และใช้น้ำขมิ้นส้มป่อยที่ถือว่าเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์รดหัวช้างผูกข้อมือ หรือข้อเท้าด้วยด้ายขาวด้ายแดง และถ้ามีดอกไม้ก็เอามาคล้องคอช้าง แล้วจึงให้ช้างกินอาหาร พอช้างอิ่มแล้วก็เอาเกลือห่อใบกล้วยให้ช้างกิน เพื่อบำรุงเลือด และทำให้หิวน้ำด้วย แล้วจึงปล่อยช้างให้ไปกินน้ำ แล้วก็ปล่อยเข้าป่าไป จากนั้น ควาญช้างจึงไปทำบุญถวายสังฆทานที่วัด ทั้งหมดที่ว่ามานี้ คือพิธีกรรมที่ชาวกะเหรี่ยงปฏิบัติกันมาตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายาย แต่ละบ้านที่เลี้ยงช้างต่างก็ทำพิธีกรรมกันแบบบ้านใครบ้านมัน โดยหากปีไหนไม่ได้ทำ ก็อาจเกิดเหตุไม่ดีต่างๆ เช่น ช้างอาละวาดตกมันทำร้ายควาญ หรือคนอื่นๆ ได้
ปัจจุบัน ช้างส่วนใหญ่ในหมู่บ้านจะออกไปทำงานลากไม้ในเขตพม่า บางส่วนก็ออกไปหากินในต่างถิ่น เนื่องจากความอุดมสมบูรณ์ในพื้นที่ลดลง เมื่อถึงราวเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน เจ้าของช้าง และควาญก็จะนำช้างของตนเดินทางกลับมายังหมู่บ้าน และจัดพิธีเลี้ยงช้างให้ ซึ่งเปรียบเหมือนกับการรับขวัญคนที่จากบ้านไปทำงานยังที่ไกลๆ
โดยตั้งแต่หลังจากปี 2540 เป็นต้นมา การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ได้มีความริเริ่มที่จะนำประเพณีนี้มาส่งเสริมการท่องเที่ยวของอำเภอสังขละบุรี และจังหวัดกาญจนบุรี จึงได้เปลี่ยนแปลงจากเดิมที่เจ้าของช้างต่างคนต่างทำ มาเป็นร่วมกันประกอบพิธีในวันเดียวกัน โดยได้รับการสนับสนุนจากจังหวัดกาญจนบุรี อำเภอสังขละบุรี อบต.หนองลู และ ททท. ให้จัดงานนี้ขึ้น ภายใต้ชื่องาน “ไอยราปาร์ตี้”
สำหรับงานไอยราปาร์ตี้ปีนี้ จะจัดขึ้นในวันเสาร์ที่ 12 พฤษภาคม 2555 ณ วัดบ้านใหม่พัฒนา ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี โดยกิจกรรมจะเริ่มตั้งแต่เวลา 08.00 น. เป็นต้นไป เริ่มต้นด้วยขบวนฟ้อนรำของหญิงสาวชาวกะเหรี่ยงที่สนุกสนาน พร้อมขบวนเกวียน และขบวนช้างแห่เครื่องสังฆทาน เดินเท้าเข้าสู่บริเวณวัดบ้านใหม่พัฒนา
จากนั้น จะเริ่มเข้าสู่พิธีสงฆ์ โดยพระสงฆ์จะสวดมนต์เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ทั้งช้างและแขกที่มาร่วมงาน จากนั้น ควาญช้างจะเคลื่อนขบวนช้างแห่สังฆทาน (กระต๊อบโปย) ไปถวายแด่พระสงฆ์ จากนั้น พระสงฆ์ประพรมน้ำมนต์ให้ศีลให้พรแก่ช้าง แล้วต่อด้วยพิธีเรียกขวัญช้าง (ไคกระช่องจุ๊ง) ด้วยการผูกข้อเท้าช้าง และสุดท้าย จะเป็นการลั่นฆ้องเปิดงานเลี้ยงช้างหรือ “ไอยราปาร์ตี้” ด้วยผลไม้หลากหลาย เช่น กล้วย อ้อย ขนุน แตงโม สับปะรด ที่จัดตกแต่งเป็นเค้กผลไม้ขนาดใหญ่อยู่บริเวณกลางลานกว้าง โดยมีเจดีย์ “ซะซิเงอเกอตงเทาเมอ” (แปลเป็นไทยว่า “เจดีย์ตายแล้วฟื้น”) ซึ่งเป็นศูนย์รวมทางจิตใจของชุมชนกะเหรี่ยงพุทธที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านทั่วทั้งอำเภอสังขละบุรี เป็นฉากหลังอยู่บนเนินเขา หลังจากนั้นเป็นการรับประทานอาหารร่วมกัน และชมการแสดงพื้นบ้าน ก่อนที่จะปิดงานในเวลาประมาณ 13.00 น.
ภาพขบวนแห่ของขบวนช้างขบวนเกวียนที่น่าตื่นตา ภาพของช้างและควาญช้างที่ร่วมกันถวายสังฆทานแด่พระสงฆ์ และภาพของควาญช้างผูกข้อเท้าให้ช้างของตนเองเหมือนลูกเหมือนหลาน รวมทั้งภาพของช้างสิบกว่าเชือกที่เอร็ดอร่อยกับบรรดาผลไม้ที่กองสูงเกือบ 10 เมตรนั้น นับเป็นภาพความงดงามทางวัฒนธรรมที่น่าดูน่าชม และสร้างความประทับใจให้แก่ผู้ที่ได้พบเห็นเป็นอย่างมาก ซึ่งทั้งหมดนี้จะหาชมที่ไหนไม่ได้นอกจากในงาน “ไอยราปาร์ตี้” ที่บ้านใหม่พัฒนา อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เพียงที่เดียว
นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวชมงานไอยราปาร์ตี้แล้ว ยังสามารถเดินทางไปชมแหล่งท่องเที่ยวอื่นๆ ที่น่าสนใจในอำเภอสังขละบุรีได้อีก เช่น นั่งเรือชมเมืองบาดาล (วัดหลวงพ่ออุตตมะเก่าที่จมน้ำ) ชอปปิ้งที่ตลาดเจดีย์พุทธคยา ไหว้พระ และกราบสักการะสังขารของหลวงพ่ออุตตมะที่วัดวังก์วิเวการาม กิจกรรมนั่งช้างล่องแพเดินชมทิวทัศน์บนสะพานมอญ (สะพานไม้ที่ยาวที่สุดในประเทศไทย) สอบถามข้อมูลการท่องเที่ยวเพิ่มเติมได้ที่ ททท. สำนักงานกาญจนบุรี โทร.0-3451-1200 หรือ 0-3451-2500 ได้ทุกวันในเวลาราชการ
